پایان نامه بررسی علل گرایش جوانان به مواد مخدر صنعتی

پایان نامه بررسی علل گرایش جوانان به مواد مخدر صنعتی

 بررسی علل گرایش جوانان به مواد مخدر صنعتی

 این پایان نامه دارای پرسش نامه نیز می باشد.

 فهرست مطالب

 فصل اول کلیات                                  1

مقدمه                                                 2

بیان مسئله                                         5

ضرورت و اهمیت تحقیق                         8

اهداف و فواید تحقیق                             9

جامعه آماری                                          11

ابزار پژوهش                                           11

روش نمونه گیری                                    11

روش تحقیق                                         12

روش تحلیل داده ها                              12

تعریف مفاهیم و متغیرها                         12

تعریف عملیاتی                                       15

فرضیات تحقیق                                       16

فصل دوم چهار چوب نظری                        17

تاریخچه                                                  18

تاریخچه مواد مخدر در ایران                       18

تاریخچه مواد مخدر در جهان                       21

تریاک                                                       29

حشیش                                                    33

استعمال کراک                                           38

مخدرهای صنعتی                                        39

اکستاسی                                                 47

شیشه                                                        49

عوامل زمینه ساز و مستعد اعتیاد                   50

جمع بندی و نتیجه گیری                             57

 فصل سوم متدلوژی تحقیق                           78

متدلوژی تحقیق                                           79

جامعه آماری                                               80

ابزار پژوهش                                                 80

روش نمونه گیری                                           80

روش نمونه گیری                                            80

روش تحقیق                                                    80

پایابی و اعتبار تحقیق                                         80

روش تحلیل داده ها                                            81

فصل چهارم یافته ها و تجزیه و تحلیل داده ها       82

مقدمه                                                                83

فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات و محدودیتها      91

محدودیتها                                                           92

پیشنهادها                                                            93

پرسشنامه                                                              94

منابع                                                                     97

فصل اول :

کلیات

« مقدمه »

انسانها در فراز و نشیبهای تاریخ همیشه از دردها و آسیب های اجتماعی بسیار رنج برده اند و همواره در جستجوی یافتن علت و انگیزه های آنها بوده اند تا راه ها و روشهای پیشگیری و درمان آنها را بیابند از جمله این آسیب های اجتماعی می توان اعتیاد را نام برد.

بشر از سالها پیش، خواص درمانی برخی از گیاهان مخدر آگاه بوده ودر مراسم و جشنها یا درمان از آنها استفاده می کرد ومصرف گیاهان مخدر از مسائل مهم اجتماع محسوب نمی شود. اما با افزایش قدرت کشورهای سلطه طلب، اتباع آنها برای کشف مناطق مناسب جهت گسترش مستعمرات، به اقصی نقاط جهان سفر نمودند. و با آشنایی با ملل مختلف، برگ، گل، ریشه وساقه گیاهان مخدر را شناسایی وبرای پیشبرد استثمار در مناطق مورد نظر، کشت ومصرف مواد مخدر، مخصوصاٌ تریاک را متداول کردند. زیرا اعتیاد به مواد مخدر بهترین حربه برای منحرف  نمودن افکار عمومی از مسائل سیاسی ومنافع ملی و به زانو درآوردن جوانان بود.

با گذشت زمان استعمارگران خود از این بلای خانمان سوز در امان نماندند. سوداگران و سازمان تبه کاری مافیا برای کسب درآمد سرشار از تهیه و توزیع مواد مخدر، تجارت غیر قانونی آن را در کشورهای پیشرفته و صنعتی سرمایه دار رواج داد و حال امروزه اعتیاد به مرز نگران کننده ای رسیده است.

همه ساله در کلیه کشورهای جهان، افراد زیادی به علت مصرف نابجا یا ناخواسته مواد مخدر از بین می روند و در همان حال عده دیگری به علت اعتیاد به این مواد شغل خود را از دست داده و خانواده خود را به مرزهایی از نابودی می کشانند.

در واقع اعتیاد شرایطی است که فرد به ماده خاصی به گونه ای وابسطه شود تا در صورتی که ماده را مصرف نکند دچار علائم محرومیت از آنها شود. عده ای می گویند، افراد سیگاری، شرایط اعتیاد را ندارند. اما باید بگوییم هر چیزی که از آن مصرف سوء بشود و از آن به صورت اصولی استفاده نگردد، اعتیاد آور است. در درجه اول معمولا" فرد با سیگار یا مواد مخدر آشنا می شود. اما نسبت به عمق عوارض ناشی از مصرف توجه ندارد و به این فکر نمی کند که چه گرفتاری بزرگی گریبان گیرش خواهد شد. درست است که همه می گویند اعتیاد بد است، اما در عمق تفکر افراد، این بد بودن به درست جا نیافتاده است. همین مسئله گرایش به مواد را زیاد می کند.

اعتیاد یک مسئله چند فاکتوری است و عوامل متعددی چون مسائل اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، بنیانهای سست خانوادگی و ... می توانند مجموعه عوامل روی آوری افراد به اعتیاد باشد و در بین همه اینها بنیان مستحکم خانواده در پیشگیری از مصرف مواد تعیین کننده است.

قشر خاصی در معرض ابتلا به اعتیاد معرفی نمی کنند اما در بین بیماران اقشار پایین جامعه تا اقشار بسیار مرفه و عده ای هم از قشر متوسط گرفتار دام اعتیاد شده اند.

اعتیاد یعنی خو گرفتن و وابسته شدن جسمی، روانی، عصبی فرد به مواد مخدرکه ترک یا فرار از آن ناممکن و یا بسیار مشکل است.

عادت و اعتیاد دو اصطلاح و عنوانی هستند که در افکار عمومی به غلط مشابه و معادل هم در نظر گرفته می شوند در صورتی که اختلاف کلی و اساسی با هم دارند. ترک اعتیاد غیر ممکن نیست و چون عنوان اعتیاد از طرفی اکثرا" با عادت قابل اشتباه بوده و در تمامی موارد نمی تواند مطابق با واقعیت امر در استعمال طولانی داروهای مختلف و مواد ، صدق و تطابق نماید از این رواست که در سالهای اخیر از طرف محافل علمی تعاریف گوناگونی در خصوص اعتیاد ارائه گردیده است .

شایسته است که از نظر اطلاع و شناخت و آگاهی به صورت واقعی محاسن و معایب اعتیاد را برای نسل جوان امروز بشکافیم تا بدانند آنچه را که نمی دانند.

در تحقیق حاضر قصد بر آن است که علاوه بر تعریف اعتیاد، به سایر روان گردانهایی که از آنها به عنوان مخدرهای جدید یاد می شود اشاره شود، یک یک آنها تعریف گردد، نحوه استفاده ، اثرات آنی خطرات، عوارض و نشانگان هر یک مطرح گردد و راهکارهای لازم جهت پیشگیری و یا درمان ارائه شود.

بیان مسئله (سؤال تحقیق)

چنانچه پیش تر ذکر گردید تحقیقات گسترده ای در مورد عوامل سوء استفاده مواد مخدر و یا بعضاً اثرات اجتماعی و خانوادگی اعتیاد بحث و مورد تحقیق محققان علوم اجتماعی و روانشناسی و سایر رشته های تربیتی واقع شده است که در نتیجه کلی تر می توان گفت که ابعاد پیشگیری از اعتیاد پرداخته است و ما مدعی نفی پیشگیری نیستیم و همیشه اذعان می کنیم که پیشگیری بهتر از درمان می باشد ولی از بعد مددکاری اجتماعی که به درمان مددجویان آسیب های اجتماعی بیشتر می پردازد، پیش گیری از آن و بدان معتقد است که با نگاهی انسانی به مردم و علی الخصوص به آسیب دیدگان اجتماعی نگریسته شود و این خیلی هم به جاست چون اگر پیشگیری صورت گرفته پس چرا فرد منحرف اجتماعی شده است و اگر شده است بایستی او را در امان خدا گذاشت و بدان هیچ توجه اصولی و عملی نکرد و از این دیدگاه اهمیت و ضرورت تحقیقاتی این چنین در باب درمان مددجویان بویژه آسیب دیدگان اجتماعی و به خصوص معتادان نتیجه بهتری خواهد داشت. چون وجود فرد معتاد و بزهکار در جامعه با توجه به تحقیقات زیادی که انجام گرفته اثرات جبران ناپذیری بر اجتماع و علی الخصوص خانواده و قشرها و گروههای مستعد بزهکاری خواهد زد و در جامعه اینکه به لحاظ بسیاری از مسائل و مشکلات اقتصادی و اجتماع، فرهنگی بسترسازی بسیاری از انحرافات اجتماعی می باشد. بنابراین در روند علمی و عملی پیشگیری بایستی به درمان و بازگرداندن فرد منحرف به جامعه به شیوه علمی و عملی و توانمند کردن این قشر آسیب دیده تلاشی مضاعف صورت پذیرد.

 همان طور که می دانیم اعتیاد یک بیماری اجتماعی است که عوارض جسمی و روانی دارد و تا زمانی که به علل گرایش توّجه نشود درمان جسمی و روانی فقط مدتی نتیجه بخش خواهد بود. قرنهاست که انسان به دلایل مختلف مواد مخدر مصرف کرده است چون اولین بار در سال 1804 مرفین در طب برای رهایی از درد عملیات جراحی و دردهای بعد از عمل مورد استفاده قرار گرفته است و لذّتی که بعد از تزریق و مصرف مرفین به بیمار دست می دهد به خارج از بیمارستان نیز انتقال پیدا نمود و مورد استفاده قرار گرفت کاربرد مصرف داروهای مخدر و روان گردان ابتدا برای لذت روحی و شادمانی زاید الوصف و همچنین شدید و طولانی کردن لذت جسمی و تأخیر در ارضای جسمی و شهوت در موقع مقاربت می باشد.

 مصرف تریاک قرنها پیش از مصرف مرفین و هروئین در جوامع مختلف رواج داشته است. مسئله اعتیاد در جهان امروز از مسائل مهم اجتماعی است که در بیشتر کشورها به صورت مشکل عمده ای مطرح شده و کشور ما نیز از این آسیب اجتماعی در امان نمانده است و هر روز در هر گوشه و کنار این مملکت نیز شاهد قربانی افرادی در دام اعتیاد هستیم با مشاهده این وضع و به ذهن خطور کردن این سؤال که اگر روزی عضوی از اعضای خانواده من یا یکی از بستگان نزدیک من بخواهد به این وضعیت اسف بار و خانمانسوز گرفتار شود چه پیش خواهد آمد.

 لذا هر انسان عاقل و دوراندیش را به مطالعۀ جدی وا می دارد تا در حد ممکن و بیشترین تلاش و جدّیت از قربانی شدن افراد جامعه جلوگیری نماید در این تحقیق قصد آن است که بر میزان گرایش جوانان به مصرف مواد مخدر صنعتی از تأثیر عوامل اجتماعی و خانوادگی و روانی و شخصیتی و اقتضای و فرهنگی بیشترین میزان تأثیر و بیشترین نفوذ هر یک از فاکتورهای بالا را بر این گرایش به ترتیب نفوذ و بیشترین تأثیر گذاری و روشن نمائیم تا با شناخت متغیرهای تأثیرگذار بهترین روش علمی و عملی را ارائه وبا بسیج عمومی و همگانی بر چند این بیماری و آفت جانسوز و خانسوز به معنای واقعی کلمه خانواده ای سالم ایرانی و آباد داشته باشیم.

ضرورت واهمیت تحقیق:

خطر اعتیاد سنین مختلف افراد جامعه را تهدید می کند. اعتیاد بلایی است که پیر و جوان، فقیر وغنی و باسواد و بی سواد نمی شناسد وهمه را به دام خود می اندازد. آنچه باعث شد این موضوع مورد تحقیق قرار بگیرد، این است که در جامعه ای که امروز ما در آن زندگی می کنیم، استفاده از اینگونه مواد مخدر درمیان دختران وپسران روز به  روز افزایش چشمگیری پیدا می کند وهر سال برشمار قربانیان خود می افزاید.و ما شاهد به دام افتادگان بیشتر جوانانی هستیم که در گذر از گردنه بلوغ و هفتخوان پر رمز و راز شباب جوانی به سوی صحرای افسونگر پر می کشند و ذره ذره از جان خود می کاهند تا به مرگی خاموش تن در دهند. وقتی نظارت گروههای نخستین چون خانواده کاهش می یابد وابستگی های اجتماعی سست می گردد فرهنگ حزن و اندوه به جای آن حاکم می شود و زمینه به دام افتادن را فراهم می آورد ضرورت ایجاب می کند که همگی دست در دست یکدیگر دهیم و در جهت نابودسازی این بلای خانمانسوز گام بر داریم لذا پژوهش در باب این معضل در هر کجای عالم به ارتقای شناخت موجود از این مسئله یاری می رساند در این تحقیق بر آنیم تا با شناخت اعتیاد به عنوان یک پدیده اجتماعی و شناخت مواد و علل گرایش به آن به رفع این معضل تا حدودی یاری رسانیم. و لذا این تحقیق درصدد آن است که برای این دسته از سؤالات ذیل جواب قانع کننده فراهم سازد.

 1 ) آیا بین اعتیاد با سیاستهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی دولت حاضر 88 رابطۀ معناداری شاهد می شود؟

 2 ) آیا می توان گفت که روی آوردن جوانان به مواد مخدر در کشور ما می تواند منشأ خارجی داشته باشد؟

 3 ) آیا بین اعتیاد جوانان با نوع اعتقادات دینی و مذهبی آنان رابطه معناداری وجود دارد؟

 4 ) آیا بین اعتیاد اقشار مختلف در جامعۀ ما با محل اسکان جغرافیایی آنان رابطه معناداری وجود دارد؟

 5 ) آیا بین اعتیاد و مسائل ژنتیک واحد توارثی رابطه معناداری مشاهده می شود؟

اهداف و فواید تحقیق :

هدف کلی تحقیق حاضر عبارت است از ایجاد توجه بیشتر به مسئله اعتیاد.

به طور کلی اهداف زیر را می توان در تحقیق زیر دنبال کرد:

1-   شناخت تاریخچه مواد مخدر در ایران وجهان

2-   شناخت انواع مواد مخدر همچون(کرک، شیشه،LSD، اکستاسی) و عوارض آن

3-   شناخت علل اعتیاد به مواد مخدر

4-   شناخت راههای  مختلف پیشگیری از اعتیاد

همان طور که می دانیم تحقیقات گسترده ای در مورد عوامل سوء استعمال مواد مخدر و بعضاً اثرات اجتماعی و خانوادگی و ... صورت گرفته است که بیشتر ابعاد پیشگیری از اعتیاد را مورد تأکید قرار داده اند. ولی ما هر روز شاهد به کام مرگ رفتن روزافزون هزاران نفر از اعضای جامعه خود در دام اعتیاد هستیم. اگر پیشگیری صورت گرفته چرا شاهد این ماجرا هستیم و اگر کسی گرفتار اعتیاد شد آیا می توانیم او را از جامعه حذف کنیم که شاید بهتر از کلمه «به حال خود رها کردن» باشد. چاره چیست؟

بررسی رابطه بین سبکهای دلبستگی و اضطراب در بین دانش آموزان

بررسی رابطه بین سبکهای دلبستگی و اضطراب در بین دانش آموزان

بررسی رابطه بین سبکهای دلبستگی و اضطراب در بین دانش آموزان

چکیده
هدف از تحقیق حاضر بررسی رابطه بین سبکهای دلبستگی و اضطراب در بین دانش آموزان سال سوم دبیرستا شهرستان ابهر است که فرضیه عنوان شده این است که بین اضطراب و سبکهای دلبستگی رابطه وجود دارد که جامعه مورد مطالعه دانش آموزان مقطع سوم دبیرستان شهر ابهر است که 80 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده و آزمون اضطراب کتل و سبکهای دلبستگی بر روی آن اجرا گردیده که جهت آزمون فرضیه از روش آماری ضریب هم بستگی پیرسون استفاده گردیده و چون tحامل 273/1 از اعتبار جهت پایایی ضریب هم بستگی از tجدول 676/2 در سطح معنی داری 5% کوچکتر است پس می توان گفت که فرضیه تحقیق مورد تأیید قرار نگرفته و بین اضطراب و سبکهای دلبستگی رابطه وجود ندارد.

 فهرست مطالب

فصل اول : کلیات تحقیق

مقدمه

بیان مسأله

سئوال مسأله

اهمیت و ضرورت تحقیق

اهداف تحقیق

فرضیه تحقیق

متغیرهای تحقیق

تعاریف نظری و عملیاتی واژها و مفاهیم

فصل دوم : پیشینه و ادبیات تحقیق

تأثیر پذیری روان بر شیوه دلبستگی

نقش سبک های دلبستگی در روابط عاطفی

شیوه های دلبستگی

رابطه احساس اضطراب در سبک دلبستگی اضطرابی

نگرش های مضطربانه دلبستگی توأم با اضطراب

“اضطراب دلبستگی” چیست؟

کردار شناختی دلبستگی

نظریات فروید در مورد دلبستگی

مراحل دلبستگی

مراحب دلبستگی

آشنایی با اضطراب

علائم اضطراب

۱- تعریف اضطراب

۲- علل بروز و ریشه های اضطراب

۳- آثار و علایم اضطراب

۳-۱- علایم جسمانی

۳-۲- علایم روانی

۴-۲- اضطراب بیمارگونه

۴- انواع اضطراب

۴-۱- اضطراب طبیعی

۵- نقش اضطراب

۶- ترس و اضطراب

۷- رابطه اضطراب با جنس

۸- دیدگاههای نظری درباره اضطراب

۸-۱- دیدگاه روان تحلیلگری

۸-۲- دیدگاه رفتارگرایی

۸-۳- دیدگاه وجودی

۸-۴- دیدگاه زیست شناختی

تأثیرپذیری روان برشیوه دلبستگی

نقش سبک های دلبستگی در روابط عاطفی

شیوه های دلبستگی

رابطه احساس اضطراب در سبک دلبستگی اضطرابی

نگرش های مضطربانه دلبستگی توأم با اضطراب

رضایت مندی از ارتباط

“اضطراب دلبستگی” چیست؟

تعریف دلبستگی

نظریه فروید در مورد دلبستگی

کردار شناختی دلبستگی

مراحل دلبستگی

مرحله پیش دلبستگی (تولد تا ۶ هفتگی)

مرحله دلبستگی در حال انجام (۶ هفتگی تا ۸-۶ ماهگی)

مرحله دلسبتگی واضح (۸-۶ ماهگی تا ۱۸ ماهگی -۲ سالگی)

آشنایی با اضطراب

اضطراب طبیعی

تفکیک ترس از اظطراب

تظاهرات محیطی اضطراب

آیا اظطراب انطباقی است ؟

علائم اضطراب

فصل سوم : تعیین روش تحقیق

جامعه مورد مطالعه

حجم نمونه

روش نمونه گیری

ابزار اندازه گیری در تحقیق

روش تحقیق

روش آماری مربوط به فرضیه

فصل چهارم : یافته ها و تجزیه و تحلیل دادها

مقدمه

جدول ۱ –۴نمرات خام آزمودنیها از آزمون پرسش نامه اضطراب سبکهای دلبستگی در بین دانش آموزان سال سوم دبیرستان 
جدول ۲-۴بررسی رابطه بین اضطراب و سبکهای دلبستگی دانش آموزان سوم دبیرستان

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

پیشنهادات

محدودیت ها

منابع و مآخذ

بحث و نتیجه گیری

مقدمه

تعامل اجتماعی با والدین در طول مراحل رشد نفس یا خود اهمیت بسزایی دارد.آنچه اهمیت زیادی دارد رابطه والد –فرزند است که می تواند نگرانیها را کاهش یا افزایش دهد اگر مادر یا مراقب اصلی، محبت و امنیت کافی تأمین کند، نفس به تدریج و به طور منظم رشد خواهد کرد و کودک به رشد روان شناختی مثبت کافی دست خواهد یافت انگیزهای کودکی آزاد خواهند بود تا به تلاشهای خودمختاری بزرگسالی تبدیل شوند و الگوی آمادگیهای شخصی شکل خواهد گرفت و نتیجه آن بزرگسال پخته و سالم خواهد بود.در صورتی که نیازهای کودکی ناکام شده باشند ، نفس به قدر کافی پخته نخواهد شد و کودک ناامن، متوقع ، حسود و خودخواه خواهد شد و از رشد روان شناختی او جلوگیری می شود که تمام این مراحل می تواند باعث اضطراب شود.سبکهای دلبستگی نشانگر شخصیت است و این سبکها نه تنها منشاء اثرات مهمی بر روی روان شناسی شخصیت و روان شناسی تحولی بوده بلکه تأثیر غیرقابل اغماضی بر آسیب شناسی روانی و ابعاد مختلف روان درمانگری مانند خانواده درمانی و زناشویی و روان درمانگری نوجوان داشته است.امروز این نظریه الهام بخش هزاران پژوهش درباره نقش نوع دلبستگی به تحول شخصیت، رشد اجتماعی، انواع اختلالهای روانی مانند اضطراب ، اضطراب جدایی، مدرسه هراسی، اختلالهای تغذیه ای .... بوده است.

مسأله اصلی در این پژوهش بررسی رابطه هویت خود، سبکهای دلبستگی و ویژگی های شخصیتی است و برای دست یابی به این هدف سؤال هایی مطرح شده است سبک های دلبستگی نقش مهمی در کنترل روابط نزدیک عاطفی و بخصوص روابط زوجین ایفا می کنند و هم چنین پیشنهاد شده است که برای فهم بهتر کیفیت رابطه زوجین بررسی سبک های دلبستگی در همسران مهم تر است و همین موضوع در بین نوجوانان و سبک های دلبستگی که بین نوجوانان و خانواده ها ایجاد می شود و گاهی اوقات ممکن است که وابستگی به این سبک ها باعث مشکلات روحی و روانی در فرد شود.

آثار و علایم اضطراب

اضطراب هم جسم و هم ذهن انسان را تحت تأثیر قرار می دهد.در واقع ، اعم از اینکه اضطراب به کودک با بزرگسال ، مرد یا زن، انسان شاغل یا بیکار، و مانند آن مربوط باشد، آثار و علایم آن تقریباً در نزد همه یکسان است با این تفاوت که هر کس با توجه به ویژگی های شخصیت خود در ابراز این علایم با دیگری تفاوت دارد.بعضی از افراد فقط عکس العملهای رفتاری نشان می دهند.مثل مواظبت بیش از حد، تحریک پذیری، بیقراری، وابستگی مفرط، اشتغال خاطر یا محدود شدن فعالیت و تمرکز حواس و بعضیها بیشتر واکنشهای احشایی در یک یا چند دستگاه بدنی دارد.(راو به نقل از وهاب زاده، 1380)

یک کودک کم تجربه خیلی ساده تر از یک بزرگسال با تجربه اضطراب خود را آشکار می سازد علاوه بر تجربه عوالم متعددی در کتمان یا اظهار اضطراب دخالت دارد.برای روان شدن مطلب، آثار و علایم اضطراب را از سه زاویه بررسی می کنیم.گفته اند اضطراب کودک به شکلهای مختلف ظاهر می شود: خوابیدن بدون احساس خستگی، گوشه گیری و پناه بردن به خیالبافی، دست زدن به اعمال کودکانه پایین تر از سن خود، تشویش و ناتوانی در تصمیم گیری، رنجاندن بی دلیل دیگران و احساس عدم شایستگی.

علایم روانی

علایم ادراکی اضطراب شامل نگرانی، ترس ، حواس پرتی، بیخوابی، بی حوصلگی، و تحریک پذیری می باشد( احمدی 1380) و تظاهرات روانی اضطراب عبارتند از: احساس تشویش و درک این ناراحتی توسط قشر مخ، بنابراین شامل شناخت پاسخهای فیزیولوژیک و نیز با خبر شدن از تشویق است.(راو به نقل از وهاب زاده 1380)

اضطراب همچنین دگرگونی ادراک را در ارتباط با زمان و مکان و افراد و معانی حوادث تسهیل می کند.این دگرگونیها با پایین آوردن سطح تمرکز، کاهش فراخوانی خاطرات و ایجاد اختلال در توانایی ربط دادن یک عبارت با عبارتی دیگر همراه است.(کاپلان و سادوک به نقل از پورافکاری

ترس و اضطراب

اضطراب یک علامت هشدار دهنده است، خبر از خطری قریب الوقوع می دهد و شخص را برای مقابله با تهدید آماده می سازد.ترس، علامت هشدار دهنده مشابه، از اضطراب با خصوصیات زیر تفکیک می شود: ترس واکنش به تهدیدی معلوم، خارجی، قطعی، و از نظر منشی بدون تعارض است.اضطراب واکنش در مقابل خطری نامعلوم، درونی، مبهم و از نظر منشأ همراه با تعارض است.تفکیک بین ترس و اضطراب به طور اتفاقی صورت گرفت.مترجمین اولیه آثار فروید1 کلمه آنگست2 آلمانی را که به معنی ترس است، به عنوان اضطراب ترجمه کردند.فروید خود معمولاً این تفکیک را که اضطراب با موضوعی سرکوب شده و ناخودآگاه و ترس با موضوعی معلوم و خارجی مربوط است، نادیده گرفته است و به وضوح، ترس نیز ممکن است به موضوعی ناخودآگاه، سرکوب شده و درونی مربوط باشد که به شیئی در دنیای خارج انتقال یافته باشد.مثلاً پسر بچه ای ممکن است از سگها بترسد، چون در واقع از پدر خود می ترسد و به طور ناخودآگاه بین پدر خود و سگها تداعی ایجاد می کند.(

نقش سبک های دلبستگی در روابط عاطفی

تحقیقات ومطالعات روانشناختی نشان داده اند که سبک های دلبستگی نقش مهمی در کنترل روابط نزدیک عاطفی و بخصوص روابط زوجین ایفا می کنند.همچنین پیشنهاد شده است که برای فهم بهتر کیفیت رابطه زوجین،بررسی زوجی(نحوه جفت شدن )سبک های دلبستگی در همسران مهمتر از بررسی سبک های دلبستگی آنهابه صورت انفرادی است. نود زوج (180 نفر)متقاضی طلاق که پرونده طلاق آنها در یکی از دادگاههای خانواده شهر تهران در جریان بود در این مطالعه شرکت کردند.90 زوج(180 نفر)که در حال زندگی بایکدیگر بودند و به طور کلی با گروه زوج های متقاضی طلاق جفت شده بودند،نیز در این مطالعه شرکت کردند.همه شرکت کنندگان ،نسخ ترجمه شده مقیاس سبک های دلبستگی بزرگسالان(هزن و شیور،1389)را تکمیل کردند. نتایج: تحلیل نشان داد 69% زوج های غیر طلاق،هر دو دارای سبک دلبستگی ایمن،و فقط 6/5%این زوجه هر دو دارای سبک دلبستگی ناایمن بودند،در گروه زوج های درحال طلاق تنها 1/11%زوج ها هر دو ایمن ،و 2/42% زوج ها هر دو ناایمن بودند.تحلی واریانس اندازه های تکرار شده نشان داد که در مقایسه دو گروه،زوج های در حال طلاق نمرات بالاتری در بعد اجتناب و نمرات پایین تری در بعد ایمنی داشتند.میانگین نمرات ابعاد دلبستگی(ایمنی،اجتناب،دوسوگرایی)در زوج های غیر طلاق برای زنان و شوهران بسیار مشابه با یکدیگر بود.در حالی که برای زوج های طلاق این میانگین ها برای هر یک از دو جنس شکل های متفاوتی را نشان می داد به این معنا که زنان با نمرات بالاتری در بعد ایمنی،و شوهران نمرات بالاتری در بعد دوسوگرایی داشتند.تحلیل واریانس یک راهه نشان داد که در زوج های طلاق،همسری که متقاضی طلاق بود،نسبت به همسر خود به شکل معناداری نمرات پایین تری در بعد دو سو گرایی داشت

منابع و مآخذ:

آزاد –حسین 1382 - آسیب شناسی روانی - انتشارات رشد، تهران.

احدی –منوچهر 1380 –روان شناسی شخصیت، انتشارات فرهنگ، تهران.

احمدی –اصغر 1379 –اضطراب و دلبستگی آن –انتشارات نور، تهران.

راجرز –کارل 1382 –خویشتن یابی –ترجمه محسن سرمد –انتشارات نی، تهران.

راو –روان شناسی شخصیت - ترجمه علی وهاب زاده –انتشارات نی ، تهران.

تیلیش –اردوارد 1380 –اضطراب چندگانه –ترجمه احمد فرهادپور –انتشارات راه، تهران.

دلاور –علی 1383 –آمار استنباطی –انتشارات رشد ، تهران.

دلاور –علی 1381 –روش تحقیق در علوم تربیتی –انتشارات رشد، تهران.

جی –هنت 1385 –نظریه های شخصیت ترجمه سیدیحیی محمدی –انتشارات سمت، تهران.

کریمی –یوسف 1380 –روان شناسی شخصیت –انتشارات البرز، تهران.

کاپلان و سادوک 1381 - نظریه های روان شناسی –ترجمه نصرالله پورافکاری –انتشارات رشد، تهران.

محمدی، سید یحیی 1382 –اضطراب و راهکارهای درمان –انتشارات نور ، تهران.

پایان نامه اثرات و عوامل موثر بر طلاق در خانواده ها

پایان نامه اثرات و عوامل موثر بر طلاق در خانواده ها

پایان نامه اثرات و عوامل موثر بر طلاق در خانواده ها

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول کلیات تحقیق

مقدمه 1

بیان مسئله 3

اثرات و عوارض طلاق 6

آثار اجتماعی طلاق 7

عوامل مؤثر بر طلاق 9

راه حل مسئله 11

اهمیت و ضرورت تحقیق 13

اهمیت تحقیق از لحاظ اجتماعی 15

اهمیت تحقیق از لحاظ شخصی 17

ضرورت تحقیق 18

اهداف تحقیق 19

هدف کلی 20

فصل دوم مبانی نظری و پیشینه تحقیق

مبانی نظری 21

طلاق از دیدگاه اسلام 27

طلاق از دیدگاه قرآن 29

طلاق از دیدگاه مسیحیت 31

تاریخچه طلاق 33

طلاق و انواع آن 33

پیشینه تحقیق 35

مدل 37

فرضیه های تحقیق 38

مفاهیم و متغیر ها 38

فصل سوم روش تحقیق

روش تحقیق 40

نحوه انجام کار 40

جامعه آمار ی 40

جمعیت نمونه و شیوه نمونه گیری 40

فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات

نمودار و جداول مربوط به طلاق 65-41

فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات

نتایج یافته ها 66

پیشنهادات 69

پرسشنامه 69

منابع و مأخذ 70

مقدمه

وقتی که جغد طلاق بر آستانه ی خانه ای نشست و غبار غربت و تنهایی فضای غمگین آشیانه ای را در خود گرفت، جوجه های بی پناه و سرگردان در جستجوی پدر و مادر خویش پرپر می زنند. گاه در دامن مادر می آویزند تا لانه را رها نکند و گاه پدر را صدا می زنند تا برای همیشه ترکشان نگوید، زیرا آنان هنوز در آستانه ی پروازند، هنوز دهان گرسنگی خود را برای غذای محبّت والدین گشوده اند، هنوز گرمای تن مادر را می طلبند تا بال و پر بگشایند و در آسمان پاک و صاف خوشبختی اوج گیرند و زمزمه صدایشان دشت سرسبز زندگیشان را پراکند، ولی اکنون این جغد طلاق است که بر سرشان فرود آمده و کابوس غربت و اندوه بر چشمان منتظرشان نشسته است. اینک پدر یا مادر کدامیک پرواز را تا انتها به آنان خواهند آموخت؟ کدامیک بال نوازش بر سر این جوجگان بی پناه خواهد گسترد؟ کدامیک فروغ محبّت را به لانه ی تاریک هدایت خواهد کرد؟ و اینها پرسشهایی است که کودک در جستجوی پاسخ آنان است.

او قانون نمی داند، او تنها می خواهد به یک اندازه با هر دوتای پدر و مادر باشد و از رنج بی پدری یا بی مادری به یک میزان افسرده و نگران است.

فراموش نکنیم که طلاق یک فاجعه است امّا اگر تنها راه حل موجود باشد وظیفه داریم اثرات مخرب آنرا به حداقل برسانیم. کودکان قربانیان بلافصل طلاق والدین خویشند. اگر نتوانستیم فضای مطلوب و شادی بخش خانوادگی را برایشان فراهم کنیم دست کم باید بیاموزیم که چگونه آنها را از صدمات ناشی از طلاق تا حد امکان در امان داریم.

طلاق یکی از غامض ترین پدیده های اجتماعی عصر ما را از دیدگاه کسانی که بیش از همه آنها لطمه می بینند بررسی می کند. پدیده طلاق (راه حل) رایج و قانونی، عدم سازش زن و شوهر، فروریختن ساختمان خانواده، قطع پیوند زناشویی و اختلاف ارتباط پدرو مادر با فرزند، توجه اصلی به پیامدهای طلاق و اثرات روحی، عاطفی، اجتماعی و اقتصادی آن بر فرزند است و در کنار آن به علل و موجبات طلاق اشاره ی کوتاهی کرده، سابقه ی طلاق به 20 قرن می رسد. مذاهب عمده همانگونه که در زمینه ی ازدواج و روابط زن و مرد رهنمودها و معیارهایی مقرّر کرده اند به امکان قطع این رابطه و نحوه ی آن نیز پرداخته اند امّا فقط در چند دهه ی اخیر است که طلاق به عنوان یک مسأله ی جدی اجتماع مطرح است.

من با طرح این مسأله و تحقیق در این مورد و با بیان اینکه طلاق بلای خانمان سوز است در صدد بررسی علل و عوامل اصلی این پدیده ی شوم برآمدم تا خوانندگان این تحقیق این مسأله را جدّی تر گرفته و راهکارهای آنرا برای زندگی خود در نظر گیرند تا بتوانند خود را از دام این بلا برهانند.

بیان مسئله: طلاق

طلاق در لغت به معنی گشودن گره و رها کردن است. در فقه اسلامی در تعریف طلاق گفته اند: طلاق عبارتست از زائل کردن قید ازدواج با لفظ مخصوص. (صفائی، امامی، 1372، ص 259).

در حقوق امروز ایران طلاق ممکن است به حکم دادگاه یا بدون آن واقع شود و در تعریف آن می توان گفت: طلاق عبارتست از انحلال نکاح دائم با شرایط و تشریفات خاص از جانب مرد یا نماینده ی قانونی او. بنابراین طلاق ویژه ی نکاح دائم است و انحلال نکاح منقطع از طریق بذل یا انقضاءِ مدت صورت می گیرد. ماده ی 1139 قانون مدنی در این باره می گوید: «طلاق مخصوص عقد دائم است وزن منقطعه با انقضاء مدّت یا بذل آن از طرف شوهر از زوجیت خارج می شود. (همانجا، صص 259-260)

طلاق یکی از آسیب های اجتماعی است که در چند دهه ی اخیر در اکثر کشورهای جهان رشد روزافزونی داشته است. در ایران نیز طبق آخرین آمار مربوط به سازمان ثبت احوال کشور، کل موارد ثبت شده ی طلاق در مناطق شهری و روستایی ایران در سال 1371 معادل 33983 مورد بوده است که این شاخص با حدود 80% افزایش در سال 1380 به 61013 مورد رسیده است. عمق مسأله زمانی آشکار می شود که نتایج پژوهشهای متعدّد داخلی و خارجی در زمینه تأثیرات عمیق روانشناختی، اجتماعی، اقتصادی و حتّی قانونی طلاق بر روی همه ی کسانی که به نحوی در آن درگیر هستند، در نظر گرفته شود.

با این وجود، در جریان زندگی یک زوج، گاه شرایطی پیش می آید که طلاق، این «مکروه ترین حلال خداوند» اجتناب ناپذیر می گردد. در چنین شرایطی همچون هر موقعیت استرس آور دیگری در زندگی، لازم است به مقابله با آن پرداخت و در جهت به حداقل رساندن آسیبها و عوارض ناشی از آن تلاش کرد. در این میان کودکان و نوجوانانی که ناخواسته در معرض این پدیده قرار گرفته و ناچار به سازگارشدن و انطباق با چالشها و تغییرات ناشی از آن می گردند، به لحاظ آسیب پذیری بیشتر، نیاز ویژه ای به توجّه و مراقبت و اقدامهای خاص دارند. (قدیری، 1382، ص1)

چنانچه عملی در زندگی از جانب مرد دیده شود که ادامه ی زندگی زن با او صلاح نباشد یا موجبی در زن باشد که برای مرد ادامه ی زندگی سخت و مشکل باشد، اگر رفع آن علّت ممکن نباشد و مورد و زمینه برای طلاق مهیا باشد، طلاق امری شرعی و بی مانع است. در این مورد زن و شوهر و خانواده ی طرفین از تشدید مسأله باید بپرهیزند و از هرگونه سخن ناروایی نسبت به مرد یا زن یا خانواده ی هر یک از آن دو نفر خودداری کنند.

اختلاف مرد با همسرش اگر علّتی شرعی داشته باشد موجب این نگردد که دیگران یا خود آن دو نفر دچار گناهان زبان از قبیل: غیبت، تهمت و تحقیر و سرزنش و استهزاء گردند، که این گونه گناهان باعث ازدیاد شعله ی کینه ی زن و مرد و خانواده های آنان نسبت به یکدیگر و باعث عذاب انسان در روز قیامت است.

متأسّفانه با پیش آمدن زمینه ی طلاق، درِ غیبت و تهمت و کینه توزی در خانواده ها باز می شود و تعداد زیادی از افراد خانواده دچار این گناهان سنگین و شقاوت بار می گردند.

زن یک وقت زن زندگی نیست و تحمّل او برای مرد بسیار مشکل، یا مرد مردی است که در ضمن عقد شرایطی را با زن امضاء کرده که در صورت عملی نشدن آن شرایط زن حق طلاق داشته باشد و یا بالعکس. در این وقت فقط باید با آرامی و آرامش و بدون آلوده شدن به معصیت، طلاق صورت بگیرد، نه اینکه منجر به جار و جنجال و دعوا و کشیده شدن پای دو خانواده به معرکه و تحقّق همه گونه معصیت حق و آبروریزی برای دو خانواده آبرودار شود. (انصاریان، 1375، صص 533-534).

طلاق می تواند چنان تجربه ی دردناکی باشد که بسیاری ازوالدین پاسخگویی به نیازهایکودکان خود را درست در زمانی که خودشان به حمایت هیجانی و توجّه بیشتری نیاز دارند، دشوار می یابند. برای کمک به بچّه هایتان در سازگاری با طلاق، باید یاد بگیرید که احساسات خودتان و شرایط جدید را اداره کنید.

طلاق یک رویداد منحصر به فرد نیست، بلکه فرایندی است که در جنبه های مختلف آن در طول زمان آشکار می گردد و این مستلزم یک رشته تغییرات و سازمان یابیهای مجدّد خانواده می باشد که ممکن است چند سال طول بکشد. با رویدادها و هیجانهایی که به همراه این تغییرات پدید می آیند، نمی توان یک شبه برخورد کرد. سازگاری یافتن برای هر یک از اعضاء خانواده مستلزم زمان است.

جدایی و طلاق می تواند طیف وسیعی از عواطف و هیجانهای مختلف را برانگیزد. شما ممکن است احساسات خشم، انزوا، اضطراب، سرخوشی، افسردگی، گناه، از دست دادن کنترل، ترس، بی کفایتی و ناامنی را تجربه کنید. ممکن است به توانایی خود در برخورد با نیازهای فرزندانتان تردید نمایید، زیرا همزمان با فشار نیازهای خودتان هم مواجه هستید، گاهی اوقات والدین ممکن است احساس کنند که در مورد بچّه هایشان کوتاهی کرده و در ارزشمندی و کفایت خود شک کنند. باید دانست که این هیجانها و دشواریها، بخش طبیعی عبور از جریان جدایی و طلاق محسوب می شوند. (قدیری، 1382، صص 17-18).

تمام و احتمالاً بسیاری از طلاق گرفتن ها راحت و آسان نیست. تعداد اندکی از طلاق ها به رشد متقابل تمام افراد درگیر می انجامد. طلاقی که به طور دوجانبه انتخاب شود و همزمان با رشد زندگی دو طرف به وقوع بپیوندد و به دلایل یکسان به آزادی بیشتر جهت رشد تمام افراد بیانجامد «طلاق بر حق» است. کار بالینی ام نشان داده که «طلاق برحق» بی نهایت نادر است. «طلاق به ناحق» زمانی که یک یا هر دو طرف احساس درماندگی می کنند، یعنی وقتی که به طور دوجانبه رشدی صورت نمی گیرد، هنگامی که خشم و سرزنش، احساس بی عدالتی و کمبود احترام به خود گریبان گیر هر دو عضو شده است، به نظر می رسد طلاق «به ناحق» برای یکی از والدین یا هر دو رخ می دهد، در حالیکه «طلاق بر حق» به طور دوجانبه انتخاب می شود، تصمیمی که طی زمان و به دلیل واضح و اظهار شده در چهارچوب کلنهاد خانواده تکامل یافته است.

پروژه مالی رشته حسابداری مالیات بر ارزش افزوده

پروژه مالی رشته حسابداری مالیات بر ارزش افزوده

پایان نامه پروژه مالی رشته حسابداری مالیات بر ارزش افزوده

 

فهرست مطالب

چکیده 1

پیش گفتار 2

 فصل اول

تاریخچه و کلیات 3

1-1 تاریخچه مالیات 4

1-2 تعریف مالیات 5

1-2-1 ماهیت مالیات 6

اصول مالیات 7

اصول اقتصادی مالیات 8

اصل شخصی ساختن مالیات 9

اصل تصاعدی بودن نرخ مالیات 9

‏اصل دخالت 9

اصول حقوقی مالیات 9

اصل قانونی بودن مالیات 9

اصل محرمانه بودن اطلاعات مالیاتی 10

سیر تحول قوانین مالی و مالیاتی 10

اشخاص مشمول مالیات 11

نوع مالیات 13

سازمان مالیاتی (تشخیص تا وصول) 13

معافیت‌ها، تشویق‌ها و جرایم مالیاتی 14

معافیت‌های مالیاتی 14

تشویق‌های مالیاتی 19

جرایم مالیاتی 20

مالیات شرکت‌ها و سرمایه گذاریهای خارجی 22

شرکت‌ها 22

سرمایه گذاریهای خارجی 22

مراجع مالیاتی و حل اختلاف 26

هیات‌های عالی بدوی و تجدید نظر مالیاتی 26

هیات‌های بدوی و تجدید نظر حل اختلاف مالیاتی و شورای عالی مالیاتی 27

پیدایش مالیات بر ارزش افزوده 29

فراز ونشیب های مالیات برارزش افزوده در ایران 29

 

فصل دوم

معرفی و تشریح مالیات بر ارزش افزوده 32

مالیات بر ارزش افزوده چیست؟ به نفع کیست و به ضرر چه کسانی؟ 33

ارزش افزوده به چه معنی است؟ 33

مبلغ مالیات بر ارزش افزوده چقدر است؟ 34

مالیات بر ارزش افزوده شامل چه کالاهایی می‏شود؟ 34

آیا مالیات بر ارزش افزوده باعث گران‏شدن کالاها می‏شود؟ 34

مالیات بر ارزش افزوده به نفع کیست؟ 35

مالیات بر ارزش افزوده به ضرر کیست؟ 35

تأثیر مالیات بر ارزش افزوده بر صادرات 36

چرا بازاریان از مالیات به ارزش افزوده نگران شده‏اند؟ 36

آیا مالیات بر ارزش افزوده اثر تورمی دارد؟ 37

بررسی آثار اقتصادی مالیات بر ارزش افزوده در مرکز پژوهشها 42

مشکلات اجرایی مالیات بر ارزش افزوده 43

انواع مالیات بر ارزش افزوده 44

مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولیدی(VATp) 44

مالیات بر ارزش افزوده از نوع درآمدی (VATI) 45

مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرف (VATc) 45

مقایسه سه نوع مالیات بر ارزش افزوده 45

سرنوشت مصرف‌کنندگان در خرید کالاها و خدمات 46

ثبت‌نام مرحله‌ای 46

مزایای مالیات بر ارزش افزوده 47

کالاهای معاف از مالیات بر ارزش افزوده 47

نرخ صفر برای صادرات 47

تاثیر بر تورم 48

تکلیف فعالان اقتصادی 48

چند پرسش و پاسخ 49

 

فصل سوم

قوانین مالیات بر ارزش افزوده 50

آشنایی 51

تاریخچه تصویب مالیات بر ارزش افزوده 51

لایحه مالیات بر ارزش افزوده 53

کلیات و تعاریف 53

معافیت ها 54

مأخذ، نرخ و نحوه محاسبه مالیات 56

وظایف و تکالیف مودیان 57

سازمان بر ارزش افزوده و وظایف و اختیارات آن 59

سایر مقررات 60

بررسی تطبیقی لایحه مالیات برارزش افزوده 62

صادرات و واردات در نظام مالیات برارزش افزوده 64

بررسی تطبیقی لایحه مالیات برارزش افزوده 65

 

فصل چهارم

مبانی نظری مالیات بر ارزش افزوده 68

تعریف ارزش افزوده 69

جدول 1 فرآیند ارزش افزوده طی مراحل تولید 69

جدول 2 خلاصه صورت حساب مالی کارخانه پاترچه بافی را در سال 1380 ارائه می دهد. 70

مفهوم مالیات بر ارزش افزوده 71

جدول نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده در مراحل تولید و توزیع لباس 72

اهداف مالیات بر ارزش افزوده 73

خصوصیات اصلی قانون مالیات بر ارزش افزوده 74

مزایای اجرای مالیات بر ارزش افزوده 75

معایب اجرای مالیات بر ارزش افزوده 77

تبعات اقتصادی حاصل از اجرای مالیات بر ارزش افزوده 78

موانع اجرایی قانون مالیات بر ارزش افزوده 80

مالیات برارزش افزوده فرارهای مالیاتی را کاهش می دهد 81

ویژگی ها ، نحوه محاسبه ومعافیت های طرح مالیات برارزش افزوده 81

جایگاه مالیات بر ارزش افزوده در جهان 82

ویژگی های نظام مالیات بر ارزش افزوده 82

محاسبه مالیات بر ارزش افزوده در بنگاه های اقتصادی 83

معافیت در نظام مالیات بر ارزش افزوده 84

 

فصل پنجم

درآمدهای مالیاتی 85

مالیات بر ارزش افزوده 86

5-1 ترکیب درآمد های دولت 86

درصد سهم مالیات در دریافتی های دولت کشور های منتخب 87

5-2 ترکیب درآمدهای مالیاتی 88

5-3 نسبت درآمد های مالیاتی به تولید ناخالص داخلی 89

5-4 ضرورت اصلاح نظام مالیاتی درایران 90

5-5 الزامات اجرای مالیات بر ارزش افزوده 92

5-6 سطح آستانه معافیت درایران 93

5-7 آثار اقتصادی مالیات بر ارزش افزوده در ایران 93

5-7-1 اثر درآمدی مالیات افزوده درایران 93

جدول 16- برآورد ظرفیت مالیات بر ارزش افزوده با استفاده ازمحاسبه 94

5-7-2 اثر قیمیت مالیات بر ارزش افزوده در ایران 95

بهای کالاها و خدمات مصرفی درمناطق شهری و ضرایب اهیمت آنها 98

شبیه سازی اثر تورمی بر مصرف وفروش با نرخ موثر مالیاتی 5 درصد برای سال 1379 98

شبیه سازی اثر تورمی مالیات افزوده با نرخ 5 درصد برای سال 1379 99

شبیه سازی اثر تورمی مالیات بر ارزش افزوده با نرخ 7 درصد برای سال 1379 100

شبیه سازی اثر تورمی مالیات بر ارزش افزوده با نرخ 12 درصد برای سال 1379 100

5-7-3 اثر توزیعی مالیات بر ارزش افزوده درایران 101

خلاصه و جمع بندی 101

 

فصل ششم

مالیات بر ارزش افزوده در کشورهای مختلف 103

عملکرد مالیات بر ارزش افزوده در بین کشور ها 104

معرفی مالیات بر ارزش افزوده و سطح آستانه معافیت کشور ها 104

ترکیب مالیات بر ارزش افزوده به تفکیک مناطق 113

بررسی تطبیقی شاخص های اقتصادی کشور ها 115

6-1 موارد معافیت ها در برخی  از کشور ها 116

غنا 116

اندونزی 116

3- تایلند 117

4- مکزیک 118

5. سوئد 119

6. لبنان 120

7. کانادا 121

8. کره 121

الف) خدمات و کالاهای ضروری 122

ب) خدمات رفاه اجتماعی 122

ج) کالا و خدمات فرهنگی 122

د) خدمات شخصی شبیه کارگری 123

هـ) سایر کالاها و خدمات 123

و) کالاهای معاف از عوارض گمرکی 123

 

فصل هفتم

نقش حسابداری در اجرای مالیات بر ارزش افزوده در ایران 126

چکیده 127

-1- 7مقدمه 127

7-2- اهمیت موضوع مالیات بر ارزش افزوده 128

7-3- دلایل توجیهی معرفی مالیات بر ارزش افزوده در ایران 130

7-3-1- سهم پایین مالیات در تولید ناخالص داخلی 130

7-3-2- نقش ناچیز مالیاتها در تأمین هزینه های دولت 130

7-3-3- وابستگی بالای دولت به استقراض از نظام بانکی و مالیات تورمی 131

7- 4- نقش مالیات بر ارزش افزوده در اصلاح نظام مالیاتی کشور 132

کشورهای سازمان 132

اقتصادی و توسعه سا ل 132

جدول شماره (Ù¤) نرخ مالیات بر ارزش افزوده در برخی از کشورهای جهان 135

7-5-مفهوم مالیات بر ارزش افزوده و رو شهای مهم محاسبه این مالیات 137

7-6- معرفی یک سیستم ساده حسابداری مالیات بر ارزش افزوده 140

7-6-1- ثبت مالیات بر ارزش افزوده 141

7-6-2- روش های حسابداری برای VAT 141

VAT به روش معمول 142

Ù§- نتیجه گیری 143

 

فصل هشتم

چگونگی ثبت حسابداری مالیات بر ارزش افزوده 145

توضیحات 146

مساله حسابداری در مورد مالیات بر ارزش افزوده 150

پی نوشتها 153

منابع و مآخذ 157

 

چکیده

هدف ازتهیه این پروژه معرفی مالیات بر ارزش افزوده به عنوان یکی از روش های جدید تعیین مالیات وتوضیحات درباره مفاهیم و اهداف تعیین مالیات براساس ارزش افزوده و همچنین تبعات متفاوت اقتصادی حاصل از اجرای مالیات برارزش افزوده می باشد. همچنین در این پروژه سعی شده است که مزایا و معایبی که این نوع مالیات به دنبال دارد بیان گردد ,همچنین در مورد معافیتهای مالیاتی و معافیتهای مربوط به این نوع مالیات توضیح داده شده است .قوانینی که در این مورد وضع شده و انواع مالیات برارزش افزوده و نحوه محاسبه هرکدام با استفاده از فرمول ها و درصدهای مربوط به آن از دیگر مطالب ارائه شده می باشد و با استفاده از جداول مختلف فرآیند ارزش افزوده طی مراحل مختلف تولید و میزان مالیات بر ارزش افزوده در بین کشورهای مختلف تبیین شده علاوه بر این درباره ترکیب درآمدهای دولت و درآمدهای مالیاتی و اثر درآمدی مالیات بر ارزش افزوده در ایران و عملکرد مالیات بر ارزش افزوده در بین کشورهای مختلف و موارد معافیتها در برخی کشورها و بررسی تطبیقی شاخص های اقتصادی کشورها توضیح داده شده است . درآخر نیز به نقش حسابداری در اجرای مالیات بر ارزش افزوده و معرفی یک سیستم ساده حسابداری مالیات بر ارزش افزوده و  نحوه ثبتهای حسابداری آن اشاره شده است. بطور کلی با استفاده از فرمول ها, جداول, نمودارها و سایر توضیحات درباره مطالب و مفاهیم مختلف به تشریح مالیات بر ارزش افزوده و چگونگی حسابداری آن پرداخته شده است.

 

پیش گفتار

این تحقیق درباره مالیات برار زش افزوده می باشد که به عنوان مطالب روز در محافل اقتصادی مطرح می باشد.

در این پایان نامه کلیه مطالب مربوط به مالیات بر ارزش افزوده در قالب توضیحات , مثال های مختلف , جداول  و سایر موضوعات به تفصیل مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند .

در فصل اول تاریخچه و کلیات مالیات و در فصل دوم تعریف ها و مفاهیم تئوری مطرح می شود .

در فصل سوم قوانین حاکم بر مالیات بر ارزش افزوده مطرح میشود و مواد و تبصره های قانونی آن مورد بررسی قرار می گیرد .

,فصل چهارم به بحث درباره مفاهیم و مبانی نظری اهداف , خصوصیات , مزایا ومعایب, تبعات اقتصادی حاصل از اجرای مالیات بر ارزش افزوده,موانع اجرایی, ویژگی ها و نحوه محاسبه مالیات ارزش افزوده می پردازد.

فصل پنجم به درآمدهای مالیاتی که شامل ترکیب درآمدهای دولت و درآمدهای مالیاتی و ضرورت اصلاح نظام مالیاتی در ایران و اثر درآمدی مالیات بر ارزش افزوده و آثار اقتصادی مالیات بر ارزش افزوده در ایران اختصاص می یابد

1-1 تاریخچه مالیات

تاریخ شکل گیری مالیات را می‌توان هم پای تشکیل نخستین جوامع بشری دانست. انسان‌ها برای تامین معاش بسامانتر و حفاظت در برابر خطرات بلایای طبیعی و حیوانات درنده زندگی فردی را ترک کردند و درقالب اجتماعات مختلف با امیدی افزونتر به آینده، تشکل یافتند. طبیعی است که در این زندگی جمعی پاره ای از نیازهای فردی می‌بایست از طریق اجتماع ارضا گردد. در این راستا گروهی از افراد، توانایی‌های جسمی‌یا ذهنی خویش را در اختیار اجتماع قرار می‌دادند تا چنین حوایجی بی پاسخ نماند. طبیعی است در این صورت جامعه می‌بایست به نحوی هزینه ی خدمات این گروه را بپردازد. بعدها با تکامل اجتماعات و افزایش نیازهای جمعی دریافت مالیات بصورت نقدی و جنسی رواج یافت. هر چه دولتها توسعه یافتند و تنوع و کیفیت خدمات عمومی‌گسترده تر گردید، مالیات‌ها پر اهمیت تر شدند. علی الاصول دولتها بمنظور ارضا نیازهای عمومی‌و تحقق سیاست‌های کلی هر جامعه در حوزه‌های گوناگون و نیل به اهداف پیش بینی شده در چشم انداز توسعه کشور نیازمند منابع تامین اعتبار هستند. مالیات یکی از منابع مهم تامین هزینه‌های دولت به شمار می‌رود. اهمیت مالیات تا بدانجاست که عموماً منابع تامین هزینه‌های دولت را به مالیاتی و غیر مالیاتی تقسیم می‌کنند.

در ایران از زمان هخامنشیان سازمان مالیاتی دقیق و دفاتر مالیاتی مرتبی وجود داشته که در دوره ساسانی تکامل یافته است.

در زمان تسلط اعراب به ایران تا مدتی دفاتر مالیاتی به زبان فارسی نگاشته می‌شد که این موضوع دیری نپایید و زبان دفاتر از فارسی به عربی تغییر کرد و مالیات نیز طبق قوانین اسلام در قالب زکات و خمس و... دریافت می‌گردید. البته پس از استقرار دولتهای ایرانی مجدداً دفاتر به زبان فارسی نگاشته شد. هر یک از این سلسله‌ها پس با شیوه ای خاص هزینه‌های کشور را تامین می‌کردند و نظام مالیاتی مخصوص به خود را داشتند.

در زمان پادشاهی سلسله صفویه، شاه عباس اوضاع دارایی مملکت را تغییر داد و تلاش کرد با توسعه تجارت خارجی، درآمد کشور را بیشتر از این راه تامین نماید.

در دوران قاجاریه، به‌واسطه جنگها و هزینه مسافرت‌های شاه و درباریان اوضاع مالیه کشور دچار بحران شدیدی شد که امیرکبیر تلاش وافری بمنظور سر و سامان دادن اوضاع مالی کشور نمود.

در دوره ی مشروطه اولین کابینه قانونی بدست میرزا نصراله مشیر الدوله تشکیل شد که ناصر الملک وزیر مالیه این کابینه بود. اما از آنجهت که تشکیلات خاصی برای امور مالی وجود نداشت، مستوفیان سابق به همان طریق سنتی و در خانه‌های خویش امور ما لی کشور را انجام می‌دادند و وزیر مالیه (ناصر الملک) بر آنها نظارت داشت. پس از چندی ناصر الملک با ایجاد مرکز دولتی به نام وزارت مالیه، مستوفیان را وادار کرد امور مالی را در آنجا رتق و فتق کنند. در اوایل خرداد 1289 ادارات سبعه تشکیل شدند و این اولین سازمان رسمی‌وزارت مالیه بود. مهمترین سازمانهای وزارت مالیه در این زمان خزانه داری کل و گمرک و وصول عایدات بودند.

دغدغه اصلی رضاشاه اروپایی شدن ایران بود که صنعتی شدن مهمترین گام در این راستا بود. به همین منظور بسیاری از زمینهای کشاورزی شمال کشور را به مالکیت خود در آورد و درآمد این زمینها را صرف هزینه‌های صنعتی شدن ایران نمود. در زمان وزارت مرحوم داور تغییرات فراوانی در نظام مالی و اقتصادی کشور به وجود آمد. وی با توانایی فراوان در ایجاد یک برنامه اقتصادی منسجم، به منظور راهنمایی تجار و بازرگانان، شرکت‌های بازرگانی فراوانی با سرمایه دولت ایجاد کرد تا بدین وسیله سرمایه گذاران و بازرگانان را تشویق به تمرکز سرمایه کند و با تشکیل شرکت‌های گوناگون صنعت کشور را ارتقا بخشند. همچنین وی برای راهنمایی تجار و تمرکز سرمایه‌های آنها و ایجاد راههای مساعدترین که بازرگانان بتوانند کالای صادراتی خود را به خارج عرضه کنند در حدود چهل شرکت دولتی تاسیس کرد. در واقع در این زمان است که کم کم قوانین گوناگون مالیاتی تصویب می‌شود و پایه‌های نظام مالیاتی کنونی کشور در همان دوران نهاده می‌شود.

1-2 تعریف مالیات

تعریف قانونی و رسمی‌از مالیات وجود ندارد و علمای حقوق نیز تعریف واحدی از مالیات ندارند. اما در تعریف مالیات میتوان از زاویه مؤدی بنگریم و آنرا اینگونه تعریف کنیم: مالیات سهمی‌است که به موجب اصل تعاون ملی و بر وفق مقررات، هر یک از سکنه ی کشور موظف است از ثروت و درآمد خود به منظور تامین هزینه‌های عمومی‌و حفظ منافع اقتصادی یا سیاسی یا اجتماعی کشور به قدر قدرت و توانایی خود به دولت بدهد. و گاهی هم با امعان نظر به نقش دولت، مالیات را مبلغی بدانیم که دولت بر اساس قانون از اشخاص و موسسات به منظور تقویت مالی حکومت و تامین مخارج و هزینه‌های عمومی‌دریافت می‌کند.

البته مالیات و عوارض با یکدیگر تفاوتهایی دارند که در ذیل به برخی از آنها اشاره می‌شود:

در مالیات ما بخشی از درآمد را بدون ما به ازا به دولت پرداخت می‌کنیم در حالیکه در عوارض پرداختی که صورت می‌گیرد در عوض خدماتی است که دریافت می‌کنیم.

مرجع تصویب قوانین مالیاتی صرفاً مجلس است در حالیکه در مورد عوارض بسیاری از ارگانها مثل شهرداری تصمیم گیری می‌کنند.

ابزار دقیق و کنترل سیستمهای الکترونیک و سنسورها

ابزار دقیق و کنترل سیستمهای الکترونیک و سنسورها

پایان نامه ابزار دقیق و کنترل سیستمهای الکترونیک و سنسورها

فهرست مطالب
مقدمه
PART 1
PROTOCOLS
1 ) پروتکلها
* استاندارد RS – ۲۳۲
* استاندارد RS – ۴۲۲
استاندارد RS – ۴۸۵
درایورهای غیرمتعادل
درایوهای متعادل
گیرنده های متعادل
استاندارد ۲۰Ma Current Loop
CAN (Contoller Area Network)
مزایای استفاده از CAN
کاهش هزینه ها
معماری CAN
لایه فیزیکی
LAN (Local Area Network)
ابزارهای LAN
روش انتقال اطلاعات در LAN
UNICAST
MULTICAST
BSROADCAST
پروتکل LAN و مدل مبنای OSI
PART2
Control Systems
3 ) سیستمهای کنترل
۱ ۳ ) سیستم کنترل DCS
مقدمه
تعریف DCS
مزایای DCS نسبت به سیستمهای قدیمی
سخت افزار DCS
الف ) واحد کنترلر و پردازنده
ب ) مدارات واسط ورودی/ خروجی
ج ) مجاری و مدارات واسط ارتباطی
د ) REDUNDANCY
ه ) DIAGNOSTICS
پایانه های کاربر
* پایانه های اپراتوری
* پایانه مهندسی
نرم افزارها و استانداردها
۲ ۳ ) سیستم کنترل FCS
تاریخچه
تعریف Fiwldbus
تحولات ایجاد شده بوسیله Fieldbus
Deviceهای کمتر
* کاملاً دیجیتال بودن
* استفاده آسانتر
* Interoperability
* Data Rate
اجزاء سیستم Fiedbus
الف ) لایه های مختلف سیستم
Physical Layer
Data Link Layer(DLL)
* User Layer
1 ) Network Management
2 ) System Management
3 ) User Application
ب ) فانکشن بلولکها Database
* Function Blocks
* Data Base
نحوه اجرای سیستم Fieldbus
استانداردهای Fieldbus
* Profibus
* ISP
* Fieldus Fundation
* P _ Net
PART 3
SENSORS
سنسورها
۱ ) اندازه گیری درجه حرارت
۱ ۱ ) آشکارسازهایی که با سیال در تماس هستند
۱Ù« ۱ ۱ ) ترموکوپل
اثرات ترموالکتریک
اثر Peltier
اثر تامسون
فاکتورهای مؤثر در انتخاب فلز ترموکوپل
ترموکوپل های استاندارد شده
الف ) (Copper – Constantan)CC
ب ) (Iron – Constantan)IC
ج ) (Chromel – Alumel)CA
د ) (Platinum –Platinum 10% / 13% Rhodium)Pt – PtRH
هـ ) (Chromel – Constantan)ChC
ترموکوپل های استاندارد نشده
جبران کننده اتصال سرد (اتصال مقایسه)
محافظت ترموکوپل
۱۱ ۲ ) حرارت سنج های مقاومتی
تئوری حرارت سنج مقاومتی
ضریب حرارتی مقاومت
مزایای Resistance Bulb
ترمیستور
جنس ترمیستور
مزایا و محدودیتهای اندازه گیری با ترمیستور
کاربردهای ترمیستور
۱۳ ) سیستمهای پرشده و سایر روشهای اندازه گیری حرارت
سیستمهای پرشده اندازه گیر درجه حرارت
مشخصات و مزایای ترمومتر فنری پرشده با جیوه
مشخصات و مزایای ترمومتر فنری پرشده با هیدروکربن
جبران کننده درجه حرارت محیط
ترمومتر بی متال
۱ ۲ ) آشکارسازهایی که با سیال در تماس نیستند (Pyrometer)
1 ) اندازه گیری درجه حرارت بصورت نوری
۲ ) اندازه گیری درجه حرارت بصورت تشعشعی
۲ ) اندازه گیری جریان سیال
شرح المنت های اندازه گیر جریان سیال
* لوله Venturi
Orifice
محل نصب توپی برای اخذ اختلاف فشار
طریقه های انشعاب فشار در کارهای تجارتی
الف ) انشعابات Flange
ب ) انشعابات Vana Contracta
ج ) انشعابات کناری ( Corner )
د ) انشعابات در لوله
محل نصب Orifice
مزایای Orifice
Flow nozzle
لوله Pilot
امنت های ثانویه برای اندازه گیرهای جریان از طریق مانع
روش اندازه گیری موازنه نیرو ( Force Balance Method )
اندازه گیر جریان نوع Area
مزایاRotameter
اندازه گیر جریان نوع الکترومغناطیسی
مزایای المنت اندازه گیر نوع الکترومغناطیسی
اندازه گیر جریان نوع توربین
مزایای کاربرد اندازه گیر جریان نوع توربین
۳ ) اندازه گیری سطح ارتفاع
۱ ۱ ) نشان دهنده های ظروف ( Stight glass)
1 2 ) نشان دهنده نوع شناور گلوله ای
۱ ۳ ) اندازه گیر سطح ارتفاع نوع Displacement
1 4 ) اندازه گیری سطح ارتفاع به وسیله فشار مایع
الف ) اندازه گیری سطح ارتفاع مایع با انتقال دهنده اختلاف فشار
ب ) سیستم تولید حباب
ج ) روش اندازه گیر دیافراگمی
۱ ۵ ) اندازه گیری سطح ارتفاع مایع از طریق تغییر ظرفیت الکتریکی
۱ ۶ ) اندازه گیری ارتفاع نوع شناور
۱ ۷ ) ارتفاع سنج نوع خود متعادل شونده
۱ ۸ ) ارتفاع سنج نوع تشعشی
۲ ) اندازه گیر سطح ارتفاع جامدات
۲ ۱ ) اندازه گیری ارتفاع از طریق وزن
۲۲ ) اندازه گیری سطح ارتفاع جامدات از طریق ظرفیت الکتریکی
۳ ) Level Switches
4 ) اندازه گیری فشار
المنت های اندازه گیر فشار
۱ ) المنت های ستون مایع
۱ ۱ ) اندازه گیر فشار مطلق
۱ ۲ ) اندازه گیر فشار جو نوع مخزن ثابت
۱ ۳ ) فشارسنج نوع U شکل
۱ ۴ ) فشارسنج نوع Well
1 5 ) فشارسنج نوع Ring Balance
1 6 ) فشارسنج نوع Bell آب بندی شده با مایع
۱ ۷ ) اختلاف فشارسنج نوع Bell
2 ) المنتهای ارتجاعی
۲ ۱ ) لوله Bourdon
۲ ۲ ) Bellows
2 3 ) المنتهای دیافراگمی
۵ ) سوئیچ بدون تماس ( Proximity switch )
* سرعت سوئیچینگ زیاد
* طول عمر زیاد
* عدم نیاز به نیرو و فشار
* قابل استفاده در شرایط کاری مختلف
* عدم ایجاد نویز در هنگام سوئیچینگ
انواع سنسورهای بدون تماس
۵ ۱ ) سوئیچهای القایی
سنسور القایی نامور
سنسور القایی آنالوگ
سنسور القایی سرعت (Speed Monitor )
5 2 ) سنسورهای خازنی
۵ ۳ ) سنسورهای نوری
* سنسور نوری یکطرفه ( Diffuse)
* سنسور نوری رفلکتوری ( Retro – Reflective )
* سنسور نوری دوطرفه (Thru – Beam )
5 4 ) سنسور مغناطیسی
۵۵ ) سنسورهای تشخیص رنگ

مقدمه :
شاید منظور قرآن از آیات فوق این باشد که انسان یک پدیده مافوق است اما بالفعل یم پدیده مادی، پدیده مافوق بودن انسان او را از خاک به افلاک می رساند و در این مسیر تکامل است که رسالت انسان مشخص می گردد و با خودسازی جهت خویش را پیدا می کند.
لذا از آنجاییکه هدف از خلقت بشر تعالی او به سوی کمالات معنوی و رسیدن به ذات اقدس خداوندی است و این کمالات جز با فکر و اندیشه و پا گذاشتن در عرصه علم حاصل نمی گردد لذا برماست که فراگیری علوم را بر خود واجب شماریم و لحظه ای از تحصیل علم غافل نباشیم.
کاروان علم بشریت با سرعتی غیر قابل مهار به پیش می رود و دستاوردهای علمی و تکنولوژیک مبین این پیشرفت می باشد. ما نیز که جزیی از کل هستی هستیم باید سهمی هر چند کوچک در این راه ایفا کنیم و گامی در جهت خودکفایی کشور برداریم و در کنار فراگیری علوم تجربی، علوم معنوی خویش را توسعه دهیم و این دو بال را هماهنگ به پرواز درآوریم. در غیر اینصورت تصاد حاصل باعث بی هدف بودن فعالیتها و تلاشها می شود.
امروزه وقتی از سیستم کنترل گسترده سخن می گوییم معنایی بس وسیعتر از آنچه در دهه گذشته مدنظر بود، توصیف می شود. اگر نظری آینده نگرانه به آن داشته باشیم، سیستم ها را در گسترده ای می یابیم که از یکسو سنسورها و محرکها و از سوی دیگر سیستمهای فروش، مالی و مدیریتی را برمی گیرند. منطق و نیاز بسیار ساده ای چنین سیستمی را توصیه می کند : جریان وسیع و بدون مانع اطلاعات در سرتاسر یک مجتمع صنعتی یا کارخانه و یا حتی یک مجموعه گسترده از واحدها، با توجه به شرایط رقابت روزافزون حاکم بر بازار، عامل مهمی در موفقیت ارائه محصولات با کیفیت و بها مناسب می باشد.
از طرفی بهینه سازی و ارتقاء کیفیت تولید با تکیه بر روشهای پیشرفته کنترل، کاهش هزینه نگهداری در دراز مدت، امکان توسعه و گسترش ساده و سریه وجود فیدبک های مدیریتی قوی و دقیق در قالب گزارش های گوناگون و در زمان و بسیاری مزایای دیگر به وضوح نیاز به چنین سیستم های در قالب کنترل تولید، بالا می برد.
با روشن شدن اهمیت استفاده از سیستم های کنترل پیشرفته در تولید و مهمتر از آن ارتباط.

دانلود پایان نامه ابزار دقیق و کنترل سیستمهای الکترونیک و سنسورها

بررسی نقش تلفن همراه و تاثیرات آن بر وضعیت فرهنگی و ارتباطی دانشجویان

بررسی نقش تلفن همراه و تاثیرات آن بر وضعیت فرهنگی و ارتباطی دانشجویان

پایان نامه بررسی نقش تلفن همراه و تاثیرات آن بر وضعیت فرهنگی و ارتباطی دانشجویان

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه 1

بیان مسئله 2

اهمیت و ضرورت تحقیق 6

اهداف تحقیق 9

سوالات تحقیق 10

فرضیات تحقیق 12

تعاریف واژگان 13

فصل دوم: مروری بر ادبیات نظری تحقیق

مقدمه 20

درآمدی بر مطالعات انجام شده در باب حوزه تحقیق 21

درآمدی بر نظریات، تئوری ها و اندیشه ها 45

تاریخچه ای از نخستین اندیشه های جامعه شناختی ارتباطات 45

نظریه های رسانه شناسی: اینیس و مک لوهان 49

نظریات مکتب شیکاگو: لاسول، لازارسفلد (مرتون ) و لوین 52

ارتباطات جمعی و فرهنگ 56

به سوی تعریف فرهنگ 58

مشخصات فرهنگ 59

تکنولوژی ارتباطات و فرهنگ 59

دیدگاه مک لوهان در مورد تحول فرهنگی 60

جنبه های جامعه شناختی تلفن همراه 61

استفاده کنندگان تلفن همراه در ایران 62

تلفن همراه و فاصله میان زمان –مکان 64

مصرف تظاهری تلفن همراه 67

متنی کردن، زبان و کد اجتماعی 70

اقتصاد صنعت تلفن همراه در ایران 75

تلفن همراه، عدم قطعیت و اعتماد 77

تلفن همراه، سبک زندگی و آینده 78

موبایل، هویت فردی و فردگرایی 82

تلفن همراه، دسترسی فوری و فرهنگ فوری 86

موبایل به عنوان تکنولوژی فردی و خصوصی 87

موبایل، تکنولوژی شخصی و اطلاعات شخصی 87

تفسیر نسبی از ابعاد شخصی موبایل 88

موبایل، فردیت، دوستان و خانواده 89

موبایل، ابعاد فردی و عمومی: ضرورت ها و محدودیت های اجتماعی 90

فصل سوم: روش

روش تحقیق 94

ابزار گردآوری داده ها 95

پایایی ابزار 95

شیوه اجرای پرسشنامه 97

جامعه، نمونه و روش نمونه گیری 97

شیوه تجزیه و تحلیل داده ها 98

فصل چهارم: یافته های تحقیق

یافته های توصیفی 100

یافته های مبتنی بر سوالات تحقیق 107

یافته های مبتنی بر فرضیات تحقیق 128

فصل پنجم: نتیجه گیری

مقدمه 140

نتایج تحقیق 142

بحث 147

پیشنهادات تحقیق 153

محدودیتهای تحقیق 154

منابع و مآخذ 155

مقدمه:

در هزاره سوم که عصر ارتباطات و اطلاعات می‌باشد محدودکردن انسانها جایگاهی ندارد به دلیل وجود مرکزی بر انتقال کدهای مخابراتی میان فرستنده پیام و گیرنده پیام ، با توجه به محدودیتی که در پی دارد متخصصان علم ارتباطات را به تفکر دستیابی به وسیله‌ای کاراتر واداشت تا مسأله عمده که از نظر کارشناسان علم مخابرات حذف قید مکان بودرا تأمین نماید پیشرفت جوامع به جایی رسیده است که انسان مجهز به یک وسیله ارتباطی بدون سیم ، آزادانه در حال تحرک بتواند ارتباط داشته باشد این تکنولوژی که تلفن همراه یا موبایل نامیده می شود، علاوه بر اینکه آسایش، آرامش خیال، سهولت برقراری ارتباط بدون قید زمان و مکان را فراهم آورده است تأثیرات خاص فرهنگی، رفتاری و اجتماعی شگرف مثل سایر تکنولوژیهای مدرن را در کاربران به وجود آورده است امروزه فردگرایی پدیده‌ای است که محصول تکنولوژیهای فردی مانند تلفن همراه است انتخابگری فردی و ارتباطی غیرصمیمانه، رفتار اکتسابی غیرعقلایی از اثرات این تکنولوژیها می‌باشد که در جامعه ما نیز مشاهده می‌شود

اساساً انتقال پیام که به وسیله تلفن همراه و یا تلفن ثابت در حال حاضر صورت می‌گیرد و برتری تلفن همراه با توجه به اینکه محدودیت مکانی ندارد حائز اهمیت می‌باشد و این برتری شرایطی را فراهم می‌سازد که تلفن‌های ثابت در جهان پیشرفته آینده توانایی رقابت با تلفن همراه را نخواهند داشت چون محدودیت مکانی، آلودگی محیط زیست، هزینه‌های اصطکاک و نگهداری عواملی هستند که از کارایی تلفن ثابت کم می‌کند، در حالی که تلفن همراه با مزایایی زیادی که دارد شاخصهایی نیز در جوامع توسعه یافته در امر اقتصاد و فرهنگ ارتباطی انسانها به شمار می‌رود این وسیله ارتباطی با قابلیتهای فراوانی که از نظر برقراری ارتباط بین افراد جامعه دارد، مثل صنعت چاپ که در قرن شانزدهم انقلابی بزرگ در سرنوشت بشریت به وجود آورد، در هزاره سوم ایفاء نقش می‌کند

بیان مسأله:

زندگی بشر متحول گشته و عصر تازه آغاز شده است. در این عرصه جدید هر کشوری و یا فردی به اطلاعات و ارتباطات جهانی سریعتر دست یابد قطعاً موفق‌تر خواهد بود لذا کشورمان از کاروان نوآوریهای ارتباطی که از سالها قبل به کشورهای پیشرفته رسیده و باعث توسعه بیشتر آنها گردیده بود، عقب نمی‌ماند.

در سال 1994 میلادی دانش نوین فن‌آوری مخابرات راه خود را طی کرده و در قالب تلفن همراه در دسترس مردم کشور ما نیز قرار گرفت. شبکه ارتباطات سیار در این 14 سال که با الگوی رشد دولتی اداره می‌شود دستخوش تغییرات زیادی شده است. هم‌اکنون در ایران دو اپراتور و یک نیم‌اپراتور وجود دارد که در سطح کل کشور فعالیت می‌کند، البته اپراتورهای منطقه‌ای دیگر هم در شهرهای کیش و اصفهان موجودند که در مجموع هشت سرویس دهنده ارتباط سیار در کشور به فعالیت مشغول هستند که شامل:

1- تلفن همراه دولتی(همراه اول) 2- تلفن همراه اعتباری خصوصی تالیا 3- تلفن همراه ایرانسل که اپراتور دوم نامیده می‌شود 4- تلفن همراه کیش 5- تلفن همراه اعتباری اصفهان 6- تلفن همراه ماهوارئی یا کوثر 7- تلفن بی‌سیم 8- تلفن بی‌سیم باند شهروندی

گستردگی سه شبکه اول، دوم و سوم بیشتر می‌باشد و عمده فعالیتهای تلفن همراه به عهده این سه شرکت مذکور است.شبکه‌ها که محل اتصال کاربران با دنیایی بیرون هستند ، سازمانهایی هستند که وظیفه ایجاد بستر سخت‌افزاری و نرم‌افزاری را به عهده دارند که در نهایت به برقراری ارتباط کاربران شبکه می‌پردازند و توانایی حوزه ICTیعنی مرکز تکنولوژی اطلاعاتی را به نمایش می‌گذارند.

منظور از تحقیق حاضر بررسی و کنکاش پیرامون لیستهای فنی و سخت‌افزاری تلفن همراه نیست بلکه این تحقیق تأثیرگذاری و دگرگونی که این تکنولوژی جدیدبا قابلیتها و تواناییهای زیادی که دارد و چگونه بر فرهنگ ارتباطی جامعه سنتی و رفتار اخلاق کاربران اثر می‌گذارد مورد مطالعه قرار می‌دهد و تواناییها و قابلیتهای بسیاری که نظیر SMS,VMS,IMS,QPRSو Emaleو سایر فن‌آوریها که در آینده پدید خواهد آمد و بر ار تباطات اثر خواهد گذاشت را ارزیابی می‌کند. اگر به اثرات و تغییرات رفتاری و ارتباطی که تلفن همراه در جامعه ما به وجود آورده است دقت کنیم مشاهده خواهیم کرد.در این چند سال اخیر تغییرات فراوانی در زندگی کاربران به وجود آمده است که به چهار دیدگاه می‌توان طبقه‌بندی کرد.

1- تأثیرگذاری تلفن همراه بر نقش فرد در اجتماع 2- تعامل فرد با اجتماع 3- سطح کنش فردی در زندگی خصوصی 4- سطح کنش اجتماعی افراد در محیط‌های عمومی. در هر مرور ملاحظه می‌گردد که چگونه رقابتهای صنعتی در حوزه فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات موجب بروز خلاقیتهایی می‌شود که به نوبه خود یکی از این چهار نوع تأثیرگذاری تلفن همراه را پدید می‌آورند، باعث تغییرات ژرفی در فرهنگ ارتباطی و اطلاعاتی در زندگی بشر می‌شوند. با توجه به ویژگیهای خاص این وسیله ارتباطی نوین تحقیق حاضر سعی دارد به معرفی این پدیده جدید پرداخته بازتابهای منفی و مثبتی که در ارتباط با چهار ویژگی خاص این وسیله ارتباطی مورد نظر دارد بررسی نماید.

تلفن همراه به فرد ارتباط گسترده با حق انتخاب را می‌دهد و نوعی رفتار فردگرایی در کاربران که با گزینش مخاطب که اساس ارتباط را ناهماهنگ و مشکل می‌سازد، به وجود می‌آورد.البته مزایا و محاسن این وسیله ارتباطی را نباید فراموش کرد در جوامع گسترده و شهرهای بزرگ مثل تهران که مردم با مشکلات زیادی مانند ترافیک، کمبود وقت، بعد مسافت وکمبود انرژی مواجه هستند، که امکان ارتباط چهره به چهره مشکل هست ،کارایی تلفن همراه بی‌نظیر است و روانشناسان اجتماعی معتقد هستند علت افزایش تمایل به تلفن همراه در جامعه ،اضطراب ناشی از عدم امنیت است. بدین معنی که افراد در سنین مختلف همواره از آینده خود نگران و بی‌اطلاع هستند وبا این وسیله خود را درگیر می‌کنند. مثلاً جوانی که ارتباط با اعضاء خانواده برای او کافی و مطلوب نیست احتیاج به معاشرت با دوستان و همسالان خود دارد .تلفن همراه را وسیله معاشرت خود با دیگران می‌داند اگر همین فرد تلفن همراه نداشته باشد برای برقراری ارتباط یا به صورت حضوری و یا ، تلفن ثابت مجبور است ارتباط برقرار کند و هر دو مورد فرد را محدود می‌کند و زندگی‌اش را مختل می‌سازد و موجب خودگشایی فرد می‌گردد.

بنابراین تلفن همراه به کمک او می‌آید طوری که ارتباطاتش تحت کنترل نیست و استقلال ارتباطی دارد. اگر این استقلال ارتباطی را خوب مدیریت کند کم کم به ارتباطات موفق روی می‌آورد و شخصیتش شکل می‌گردد. تلفن همراه با تکیه بر فرد ، فرهنگ خاص خود را به کاربر دیکته می‌کند اگر فرد در گذشته می‌بایست در میان جمع می‌بود تا تنهایی را حس نکند و برای پذیرفته شدن در گروه ارزشها و هنجارهای آنها را قبول می‌کرد، امروزه می‌تواند بدون توجه به هنجارهای گروهی و بی‌اعتنا به برخوردهای جمعی، فرهنگ فردگرایی خود را تقویت کند. پدیده فردگرایی که محصول تحولات مربوطه به حوزه فهم، تجربه اجتماعی و توسعه تکنولوژیهای ارتباطی است. به نظر می‌رسد همه صنایع ارتباطی قبلی ضمن فردی بودن، به حوزه فرد استقلال نمی‌بخشید و بستر توسعه فردی را فراهم نمی‌کرده است .اما تلفن همراه مهمترین تکنولوژی فردی است که ضمن ایجاد خلوت مستقل فردی رابطه اجتماعی فرد را در یک بستر شبکه ای معنادار کرده است. و به عنوان ابزاری ارتباطی مطرح است که ظرفیتهای رو به توسعه آن این وسیله را تبدیل به ظرفتیهای کامپیوتری و چندرسانه‌ای (مولتی مدیا) کرده است. با این نگاه تلفن همراه تکنولوژی فردی محسوب می‌شود که حوزه استقلال جدیدی از فردگرایی را فراهم می‌سازد و رفتارهای فردی را در مقایسه با رفتارهای جمعی و یا چهره به چهره تغیر داده و تأثیرات خاصی از قبیل بی‌تفاوتی، غیرصمیمانه بودن و غیرمحترمانه رفتارکردن را در پی دارد و نوعی زندگی مدرن را برای کار بران فراهم می‌سازد ، به طوری که کار بر اساس منفک شدن از جامعه را حس می‌کند و حالت برتری‌جویی و اقتدار نزد خود احساس می‌کند.البته فردگرایی غیرعقلانی که در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه در اثر نفوذ تکنولوژیهای بدون زیرساخت در این جوامع به وجود آمده است با فردگرایی عقلانی که احترام به حقوق دیگران و احترام به آزادی و دمکراسی در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته تفاوت دارد.

لذا با توجه به مباحث مطرح شده در تحقیق حاضر به بررسی نقش تلفن همراه و تأثیرگذاری آن در وضعیت فرهنگی ارتباطی کاربران بین دانشجویان رشته ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز مجتمع دانشگاه ولیعصر می‌پردازد.

اهمیت و ضرورت تحقیق:

عصر ارتباطات که ما انسانها در آن زندگی می‌کنیم، نیاز به داشتن یک وسیله ارتباطی دارد، که از نظر مشخصات مثل : وزن، حجم، زیبایی، کارایی و تأثیرگذاری در رفتار کاربران در شأن انسان پیشرفته امروزی بوده و بدون ایجاد محدودیت و تأثیرات ناب هنجار فرهنگی و ارتباطی بتواند نیازهای جامعه بشری را سریعاً بدون فوت وقت با صرف کمترین هزینه و انرژی و ایجاد بیشترین روابط انسانی اصولی برآورده نماید.

تلفن همراه وسیله ایده‌آلی است که تمام مشخصات فوق را دارا می‌باشد. دستیابی به تکنولوژی‌های جدید ارتباطی برای کشور و مردم ما ضرورت، گریزناپذیر می‌باشد. بخصوص کشور پهناور ایران و شهرهای نظیر تهران ، که در آن ارتباط چهره به چهره به علت وجود عوامل مختلف از قبیل بعد مکان، محدودیت زمان و مشکلات ایاب و ذهاب و سایر عوامل مادی آسان نمی‌باشد. تلفن همراه به عنوان وسیله ارتباطی که در حال حاضر حدود 21 میلیون کاربر ر ا زیر پوشش دارد. جزء ملزومات زندگی می‌باشدو کلیه امکانات مورد نیاز انسان را از نظر فنی و کاربردی برای تسهیل زندگی دارا می‌باشد و هم‌ردیف صنعت چاپ که در قرن 17 باعث تحول و پیشرفت بشریت گردید تلفن همراه نیز در قرن 21 موجب انقلاب ارتباطی گردیده است. ورود تلفن همراه به عرصه ارتباطات جهانی، کم و کیف زندگی بشر را به نحوی قابل لمس تحت تأثیر امکانات و قابلیت‌های خود قرار داد. تا جایی که متناسب با فراگیری و افزایش ضریب نفوذ آن سطح و کیفیت دسترسی افراد به ارتباطات و سرعت برقراری ارتباط آنها نیز افزایش یافت. مزیت دیگری که این پدیده به کاربران خود ارائه می‌کند و موجب می‌شود تا در هر مکان جغرافیایی و هر زمان در دسترس باشند، قابلیت نامحدود بودن بعد مکانی این ابزار ارتباطی است.

اما اثرات این پدیده جدید بر زندگی بشر امروز به همین جا ختم نمی‌شود و می‌تواند در ابعاد وسیع و در عین حال متفاوتی بروز نماید این اثرات در دو دسته مشخص فناوری شبکه تلفن همراه و فناوری ساخت گوشی تلفن همراه قابل بررسی و تحقیق هستند.

گروه نخست اثرات ناشی از تلفن همراه بر زندگی انسان، که به فناوری شبکه تلفن همراه و قابلیت‌ها و امکانات قابل عرضه بر روی بستر آن برمی‌گردد. قابلیت‌هایی که باعث می‌شوند تا سطح کیفیت و سرعت دسترسی افراد به انواع ارتباطات افزایش یابد به عنوان نمونه ارائه خدمات، نظیر سرویس پیام کوتاه به اندازه‌ای بر روابط عمومی، اجتماعی، اقتصادی، رفتاری و حتی فرهنگی جوامع تأثیرگذار بوده که در حاشیه خود ، فرهنگ و ادبیات مستقلی را ایجاد کرده است

گزارش کارآموزی آموزش و ساخت پورتال

گزارش کارآموزی آموزش و ساخت پورتال

گزارش کارآموزی آموزش و ساخت پورتال

فهرست مطالب

فصل اول

آشنایی با محیط کار

فصل دوم

مقدمه

پرتال چیست

تاریخچه پرتال

جنبه های کار کردی یک پرتال

معماری پرتال

مزایای پرتال سازمانی

تفاوت پرتال سازمانی با وب سایت

مردم به پرتال اعتماد ندارند

منابع

فصل اول:

آشنایی با محیط کار:

شرکت رفان یک شرکت تولید کننده قفل و دستگیره می باشد.که من در قسمت اداری و کامپیوتری ان مشغول به کار بودم.وظیفه من در این شرکت ابتدا اموزش ساخت و در نهایت ساخت پرتال بود که به سرپرستی اقای مهندس محمد تهرانی انجام شد.محل کار اموزی در میدان افسریه کوچه شرکت واحد کوچه باسکول پلاک 2 واقع شده  است.

فصل دوم:

مقدمه: 

               بهبود و ایجاد اصلاحات در اداره حکومت ها و بخش دولتی موضوعی اساسی در دنیای تجارت امروزاست. لزوم پاسخ گویی به تغییرات ناشی از جهانی شدن، امور اقتصادی و تجارت جهانی، گسترش جوامع و انتظارات مشتریان به ویژهً با پیشرفت های دو دهة ی اخیر در زمینه فناوری اطلاعات، روندی تکاملی در کشورهای مختلف پاگرفته است. سرعت این تغییر و تکامل در کشورهای مختلف متفاوت است. این تکامل دربرگیرنده طیف وسیعی از اهداف و چشم اندازها جهت بهبود عملکرد دولت ها در زمینه های قوانین و مقررات، شفافیت در اداره حکومت ها، سازندگی و مشارکت عمومی است.
پیشرفتهای انجام گرفته در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)، در راستای جامعه اطلاعات تغییرات زیادی در انتظارات شهروندان، ساختار سازمان ها، فرهنگ، علوم و فرآیندهای کاری ایجاد نموده است. دولت ها به دنبال به کارگیری ابزارها و راهکارهای مبتنی بر (ICT) جهت پاسخگوئی به نیاز شهروندان هستند.

تاثیر دولت الکترونیکی به طور ساده اداره بهتر کشور با افزایش بازدهی سیاست های دولت، ارتقاء سرعت و کیفیت خدمات دولتی، تعاملات بیشتر با شهروندان و افزایش بهره وری کلیه فرآبندهای دولتی است.

حال دولت الکترونیکی یکی از مهم ترین محورهای کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در دنیا است. این اهمیت در کشور ما که دولت بزرگ ترین بنگاه اقتصادی و نهاد فرهنگی است، به مراتب بیشتر است. در تعریف دولت الکترونیکی می توان گفت که: دولت الکترونیکی به معنای به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در بخش های مختلف دولت، به منظور افزایش بهره وری و ارتقا سطح خدمات رسانی است.

پورتال  چیست؟

عبارت پرتال به معنى درگاه و در مى باشد . درحقیقت وظیفه یک سایت پرتال جمع آورى اطلاعات از منابع مختلف و ایجاد یک درگاه واحد براى دسترسى به کتابخانه اى از اطلاعات و خدمات دسته بندى و اختصاصى شده مى باشد . پرتال ها با این هدف ایجاد
مى شوند که کاربران اینترنت بتوانند گردش خود را در اینترنت از طریق یک مدخل مدرن و ساختیافته شروع نموده و هر موقع که اراده کنند بدون هیچ مشکلى به نقطه شروع بازگردند .

در یک دسته بندى کلى عملکرد ها و قابلیتهاى اصلى یک سیستم پرتال عبارتند از :
- دسترسى به اطلاعات مورد نیاز

• ارتباط با دیگر کاربران
• دسترسى به برنامه هاى کاربردى مجزا

 انجام امور روزمره کارى ، شهر ى ، ادارى و...

بنابراین یک سایت پرتال باید علاوه برقابلیتهاى زیر بنایى همچون امنیت ، سرعت ، و دقت ، سرویسهاى متععدى نیز در اختیار کاربران و مدیران سایت قرار دهد . عمده این سرویسها عبارتند از:

• سرویس مدیریت محتوا2- سرویس پست الکترونیک
• سرویس کنفرانس الکترونیکى
• سرویس جستجو
• سرویس عضویت در سایت
• سرویس نظر سنجى
• سرویس تکمیل و ارسال فرم هاى الکترونیکى
• سرویس پرداخت اینترنتى
• سرویس خبر

باید توجه داشت که یک پرتال موفق تنها شامل مجموعه اى از منابع اطلاعاتى نیست بلکه ترکیب درستى از سرویس هاى اصلى فوق الذکر است .

انواع پرتال :

- پرتال هاى شرکتى : Corporate Portal

دسترسى اختصاصى به اطلاعات خاصى از یک شرکت یا
کمپانى خاص را فراهم مى کند

• پرتال هاى تجارى : Commerce Portal

از مقوله تجارت الکترونیک پشتیبانى مى کند .

• پرتال هاى شهرى

: City Portal

دسترسى به خدمات و اطلاعات یک شهر را ممکن می سازد .
- پرتال هاى فراگیر

: Pervasive Portal
دسترسى از طریق تجهیزات فراگیر مثل سازد.PDA را ممکن مى

خلاصه تاریخچه پرتال:

اگر در دنیای کامپیوتر به عقب بازگردیم، زمانی را خواهیم یافت که در آن سیستم های نرم افزاری به گونه ای متحول شدند که دیگر لازم نبود برای کار با یک برنامه، برنامه های دیگر بسته شوند، یعنی می توانستیم همزمان از چند برنامه کاربردی استفاده کنیم بدون آنکه با مشکلی مواجه شویم.امکانی که قبل از آن وجود نداشت. تاریخچه پرتال ها از همان زمان آغاز شد و نسلهای تکامل یافته آنها یکی پس از دیگری پا به عرصه دنیای اطلاعات گذاشتند.

تاریخچه کارخانه برق تا به امروز

تاریخچه کارخانه برق تا به امروز

تاریخچه کارخانه برق 

بخش یک:تاریخچه

بخش دوم:حقوق و دستمزد

بخش سوم:طبقه بندی شرکت

بخش چهارم:فعالیت مالی ترازنامه

• تاریخچه

اگر کسی بخواهد که تاریخ علم الکتریسیته را تا قرن ششم قبل از میلاد بکشا ند. بر او خرده نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان گرفت زیرا در آن عصر کهربا و مغناطیس و برخی از خاصیتهای این دو ماده شنا‌خته شده بود و این سخن از طا لس ملطی[1] روایت شده است که گفته بود «مغناطیس در خود روحی دارد، چه آهن را به جنبش در می آورد[2].»

اما در واقع الکتریسیته از تاریخ 1785 میلادی که کولن[3] قانون اصلی الکتریسیته ساکن را یافت و شباهت بسیار نزدیک آن را با قانون جاذبة عمومی نشان داد[4] آغاز می‌شود.

از این زمان تا سال 1871 که گرم ماشین برقی خود را اختراع کرد 86 سال طول کشید. انرژی، استعداد یک سیستم برای انجام دادن کار خارجی است[5]. تأثیر گذاری هر عامل بر محیط اطرا فش به همین استعداد بستگی دارد. در میان تأثیر گذاران بر محیط، انسان از این امتیاز شگرف بر خوردار است. که می‌تواند با به کار بردن تمهیداتی، حاملهای انرژی را به خد مت خود در آورد و از استعداد کارزایی آنها در راههای مطلوب خودش سود ببرد.

انسان این مهم را به اختراع دستگاههای لازم تحقق بخشیده است. این دستگاهها واسطه‌ای هستند که گونه خاصی از انرژی را به گونه‌ دیگر تبدیل می‌کند به نحوی که از نظر کاربرد قابل استفاده و مطلوب باشد.

ماشینهای ساده مانند اهرم، چرخ، اره، چکش و سطح شیب دار از دیرباز توسط بشر شناخته شده بودند و کار آنها اساساً تغییر شکل انرژی مکانیکی حاصل از نیروی عضلانی بود. با گذ شت زمان و متنوع شدن نیاز بشر به انرژی انواع دیگری از ماشینها که تبدیلات پیچیده تری را انجام می‌دادند اختراع شد.

ماشینهای تازه، علاوه بر آنکه استفاده از انرژی عضلانی انسان را متنوعتر و کار آمد‌تر ساختند، توانستند منابع دیگری در بیرون از وجود انسان را نیز مهار کنند و به خدمت او در آورند.

ماشینهای بافندگی دستی، آسیابهای بادی و آبی و کشتیهای بادبانی را می توان از این زمره محسوب داشت.

دستیابی بدین گونه منابع انرژی، گام بزرگی در راه فراتر رفتن انسان از محدودة امکانات بدنی وی بشمار می‌رفت. ولی چون سیستمهای بکار رفته، نسبت به انرژی قابل استحصال از آنها بسیار حجیم بودند، ماشینها هم می‌بایست به همان نسبت حجیم و بزرگ باشند و همین امر محدودیتهای بسیاری را بر کم و کیف و کارائی ماشینها تحمل می کرد.

بنابراین، توجه دانشمندان به ساخت ماشینهایی که بتوانند منابع انرژی متراکم را به کار گیرند معطوف شد. اختراع ماشین بخار در سال 1764 میلادی توسط جیمز وات[6]، منشأ تحولی سریع و شدید در صنعت گردید. وجه تمایز این ماشین جدید با ماشینهای قبلی در این بود که با حجم بسیار مختصری می‌توانست انرژی متراکم در سوخت را به انرژی از نوع دلخواه (مکانیکی) تبدیل کند.

استفاده از ماشین بخار در وسائط نقلیه و کارخانه‌ها به سرعت پیشرفت نمود. در کارخانه ها، با سود جستن از یک محور انتقال انرژی و با کمک تعدادی چرخ فلکه و تسمه، انرژی مکانیکی را از ماشین بخار در یا فت و بین دستگاههای مصرف کننده توزیع می کردند و با این روش توانستند انرژی حاصل از ناشین بخار را مهار سازند.

ماشین بخار تا 140 سال پس از اختراع آن، یکه تاز میدان بود و در عین حال، تلاش در   راه دستیابی به ماشینهای کار آمد‌تر ادامه داشت.مثلاً :

• در سال 1876 نیکولاس آگرست اوتو[7] ماشین چهار زمانة خود را که با گاز کار می‌کرد اختراع نمود .
• در سال 1892 رودلف دیزل[8] موتور اختراعی خود را به ثبت رسانید .
• از اواخر قرن نوزدهم توربینهای بخاری و آبی باری تهیة انرژی مکانیکی از انرژیهای حرارتی و پتانسیل وارد بازار شدند.

1-2- نخستین کارخانه برق شهری در ایران

بی تردید، پرسابقه‌ترین و نام آورترین فرد در میان بنیاد گران صنعت برق در ایران را باید مرحوم حاج حسین امین الضرب (مهدوی) فرزند حاج حسن امین الضرب دانست. او نخستین کسی بود که با کسب امتیاز نامة‌معتبر اقدام به تأسیس کارخانة برق شهری در ایران کرد و با توجه به شرایط زمان،‌ جمعیت و نیاز مصرف،‌مولدهای مناسب وارد کشور کرد و در تهران به کار انداخت.

آن شادروان در سال 1246 هجری شمسی دیده به جهان گشود و در 28 آذر سال 1311 بر اثر سکته در گذشت. وی در دورة اول مجلس شورای ملی به نمایندگی انتخاب شد و نایب رئیس مجلس گردید و در دورة ششم هم از تهران به نمایندگی رسید. علاوه بر اینها مدتی هم ریاست اتاق تجارت را بر عهده داشت.

چنانکه از امتیاز نامة حاج امین الضرب بر می‌آید، امتیاز کارخانه‌های برق، آجر سازی و تجاری تؤاماً گرفته شده بود. کارخانة آجر سازی، ابتدای جادة شهر ری در جنوب غربی میدان شوش احداث شد و به بهره برداری رسید. آجرهای محصول این کارخانه کاملاً شبیه آجرهای مشبک سفالی امروزی بود، ولی به علت نبودن ملات سیمان مشکل کلی ساختمانها و شیوه‌های رایج ساختمان سازی در آن زمان و همچنین گرانی آجرهای تولید کارخانه‌ در مقابل ارزانی اجرت کارگران خشت مال، آجرسازی ماشینی در این کارخانه چندان دوامی نیافت وبسیار زود تعطیل گردید، اما از کورة بلند آن سالها برای پخت آجرها معمولی استفاده می‌شد و می‌توان گفت که این کوره، بعدها به صورت الگویی برای احداث دیگر کوره‌های آجرپزی درآمد.

2-2- برقراری انشعاب و نحوه وصول مطالبات

با توجه به اعلان تاسیس کارخانه چراغ برق، تأمین لوازم الکتریکی و سیم کشی انشعاب و ساختمانها باید توسط کارکنان کارخانه انجام می‌شد. چون نه تنها در آن زمان بلکه بیست سال بعد هم شخص یا شرکتی اقدام به واردات و فروش لوازم الکتریکی ننمود و بعلاوه به هیچ وجه تخصصی هم برای اینکه در مملکت وجود نداشت. به این منظور لوازم مورد نیاز برای برقراری انشعاب و سیم کشی داخلی منازل و سایر اماکن و حتی لامپ و سرپیچ تهیه و نصب می‌شد و برای وصول هزینه‌های مربوطه در دو سال اولیه کار بخط و امضاء مدیر کارخانه که شخصی فرانسوی بنام هرمیه بود فاکتوری (قبض) نوشته و برای وصول به مشتری ارائه می شد.

بهای هریک از لوازم طبق فاکتورهای موجود رقم قابل ملاحظه‌ای بوده، مثلاً لامپ 16 شمعی 5 قران بود و تعویض لامپ با پرداخت بهای آن هر سه ماه یکبار توسط کارخانه انجام می‌شد. بهای هر دستگاه کنتور نیز 280 قران بود و به دلیل گرانی بعضاً کنتور را کرایه می‌داده‌اند.

در شروع کار حتی در منازل هم انشعاباتی بدون کنتور و از طریق لامپ شماری دائر می‌گردید و بهای برق براساس لامپ شماری برای پنج تا هفت ساعتی که کارخانه کار می‌کرد محاسبه و دریافت می‌شد و برای کسی هم امکان استفاده بیشتر نبود. از طرفی لوازم و تخصص کاری انحصاراً در اختیار کارخانه بود، البته بعد از چند سال که کنتور افزایش ارزانتر به مقدار کافی وارد شد در تمام منازل کنتور نصب گردید، ولی مغازه‌ها می‌توانستند از دو طریق یعنی نصب کنتور و یا لامپ شماری استفاده کنند.

سالهای بعد در خیابان چراغ برق مقابل کارخانه برق شخصی بنام حسن ضرابی شروع به واردات لوازم الکتریکی کرد و روی تابلوی مغازه خود نوشته بود اولین وارد کنندة لوازم الکتریکی.

لامپها در آن زمان عموماً 16، 25، 32،‌ و بندرت 100 شمعی بودند و حدود ده دستگاه چراغ آرک که به شکل قوس الکتریکی کار می‌کرد نیز وارد شده بود که بیشتر برای مراسم و مبادین مورد استفاده قرار می‌گرفت (یک دستگاه از این چراغها بر روی سر در کارخانه در عکس دسته جمعی افتتاحیه دیده می‌شود) .

باید توجه داشت که تا حدود 30 سال بعد از تاسیس کارخانه برق، امین الضرب تنها مصرف برق، روشنایی بود. 1310 بادبزن برقی و در سال 1318، رادیو و یخچال وارد بازار شد.

برای نمونه در قبض مصرف برق بنام مهمانخانه مرکزی (کازانچیان) از طریق محاسبه شماره کنتور کرایه‌ای،‌ برای 431 هکتووات 20/96 قران مطالبه بود. از آنجائی که برق در آن زمان کالای بسیار گرانبهائی بوده واحد اندازه گیری ده برابر کوچکتر از امروز یعنی هکتو وات ساعت بوده، و کنتورها غالباً بر این اساس ساخته می‌شدند.

بهای برق بازاء هر کیلو وات 2/0 قران یعنی کیلو واتی 2 قران بود (بهای تمام شده امروزی برق حدود یکصد ریال برای هر کیلو وات ساعت است) و علت اساسی بهای بسیار زیاد برق در آن زمان گرانی سوخت، تکنولوژی پائین، راندمان کم، نیاز به سرمایه زیاد و بهره وری کم بوده است.

برای وصول بهای برق مصرفی مغازه‌های بدون کنتور حدود شش نفر تحصیلدار از نیم ساعت به غروب مانده شروع به جمع آوری پول چراغ طبق صورت تنظیمی می‌دادند. دو ساعت از شب گذشته دخل را تحویل دفتر شبانه می‌نمودند. ولی برای منازل اعم از با کنتور یا بدون کنتور و مغازه‌های با کنتور ماهیانه قبض صادر می‌شد و با مراجعه به منازل یا مغازه‌ها وجه دریافت می شد، وصول این پول کار ساده‌ای نبود و بعضاً با مراجعات مکرر وصول می‌شد و گاهی نیز اصولاً وصول نمی‌شد.

جالب آنکه در شرایطی که وضع مالی کارخانه خوب نبود به کارمندان،‌برابر حقوقشان قبض برق یا فاکتور تحویل می‌دادند.
1-3- صنعت برق در برنامه اول عمرانی کشور

در اولین سالهای بعد از سال 1320 هجری شمسیی نظر به اشغال ایران توسط قوای خارجی و اثرات ناشی از آن، توسعه صنعت برق به کندی صورت گرفت. در این سالها که همزمان با ادامه جنگ جهانی دوم و ویران شده بسیاری از کارخانه‌ها سازنده لوازم و تجهیزان مختلف از جمله مولد برق در سراسر جهان بود، صنعت برق در ایران نیز نمی‌توانست از این بحران جهانی به دور باشد و در نتیجه پیشرفت قابل توجهی در این زمینه صورت نگرفت. با این وجود برای تأمین برق کشور اقدام به خرید و نصب چهار دستگاه مولد 2000 کیلو واتی ( در مجموع به قدرت 8000 کیلو وات) در محل شرکت برق منطقه‌ای فعلی تهران (میدان شهدا) شد که در مهرماه سال 1327 بهره برداری از آن آغاز شد.

احداث این نیروگاه و حتی استفاده از نیروی مولد برق کارخانه‌های دولتی از جمله سلطنت آباد، سیمان ری، سیلو، دخانیات و راه آهن نیز تکافوی پاسخگویی به نیازهای برق تهران را نمی‌کرد. چنانکه در زمستان سال 1328 کمبود نیروی برق در تهران به طور کامل محسوس شد و به همین خاطر مسئولان پس از مطالعه و بررسیهای لازم در سالهای 1332 و 1333 اقدام به خرید سه دستگاه مولد دیزلی 1300 کیلو واتی و در مجموع به قدرت 3900 کیلو وات از کارخانه «نردبرگ» آمریکا به مبلغ 500000 دلار نمودند .

این مولدها در فاصلة‌ سالهای 1334 و 1335 مورد بهره برداری قرار گرفتند.

در طی این مدت در برخی از شهرها و روستاهای بزرگ، شهرداریها و یا بخش خصوصی به طور مستقل اقدام به نصب مولد و احداث شبکه توزیع برق نمودند. در این سالها به منظور رفع مشکلات ناشی از جنگ جهانی دوم و جبران عقب افتادگیهای امور کشور از جمله صنعت برق، اقدامات گسترده‌ای به عمل آمد و نظام اقتصادی کشور با پیاده شدن برنامه‌های عمرانی،‌ بصورت برنامه ریزی شده و منظم آغاز گردید.

در برنامه اول عمرانی کشور که هفت ساله در نظر گرفته شده بود و از مهر ماه سال 1327 به اجراء گذاشته شد، هدف اصلی در توسعه صنعت برق، تامین مصارف خانگی و روشنایی شهرها و فراهم آوردن رفاه اجتماعی بوده است. دراین برنامه مبلغ 250 میلیون ریال برای خرید و مولدهای برق هزینه شده است. در طول برنامه مذکور، سازمان برنامه‌ مولدهای برق دیزلی 50، 100 و 150 کیلو واتی را خریداری نمود و یا کارمزد و بهره 3 درصد به شرکتهای برق خصوصی و شهرداریها فروخت. در این برنامه کمکهای سازمان برنامه محدود به تقاطی بود که مؤسسه‌های برق آنها قدرت پرداخت 50 درصد سهم سرمایه گذرای برق را دارا باشند. در نتیجه توسعه صنعت برق در برنامه اول عمرانی تابع امکانات و نیاز جاری و آینده شهرها بود.

در اواخر برنامه اول عمرانی قدرت نصب شده نامی نیروگاههای برق کشور برابر 40 مگاوات و میزان تولید انرژی برق نزدیک به 200 میلیون کیلو وات ساعت بود. در این برنامه اقدامات بسیار محدودی برای ایجاد نیروگاههای برق آبی، بخاری و گازی نیز صورت گرفت و با نصب یک توربین بر روی رودخانه شوشتر با ژنراتوری به قدرت 500 کیلو وات، استفاده از نیروی برق آبی در خوزستان آغاز گردید.

2-3- صنعت برق در برنامه دوم عمرانی:

در این برنامه که از مهر ماه سال 1334 تا مهر ماه سال 1341 ادامه یافت،‌ اجرای طرحهای مربوط به گسترش و ایجاد شبکه‌های برق به عنوان یک فعالیت عمران شهری در جهت بهبود وضع زندگی مردم در برنامه گنجانده شد. هدفهای اصلی در این برنامه بر پایه محورهای زیر استوار بود :

• افزایش قابلیت تولید برق،
• کاهش هزینه تولید برق، و
• اصلاح نرخها و کاهش سطح عمومی نرخها .

برای تحقق اهداف فوق، کارشناسان داخلی و خارجی پیشنهاد داده بودند که محدودة جغرافیایی کشور به چهار منطقه تقسیم شده و برای هر منطقه با توجه به شرایط خاص آن منطقه، برنامه جداگانه‌ای برای توسعه تأسیسات برق تنظیم گردیده و به مورد اجراء گذاشته شود. این چهار منطقه عبارت بودند از :

• منطقه خوزستان : در این منطقه افزایش قابلیت تولید برق می‌بایست براساس پیش بینی تقاضاهای برق پایه گذاری شده و هزینه‌ها کاهش داده می‌شد. همچنین سطح عمومی نرخها باید به قسمتی طراحی می‌شد که مشرق صنایع برای استفاده بیشتر از نیروی برق باشد.
• منطقه تهران : تهران منطقه‌ای بود که می‌توانست عرضه کافی برق را در اختیار داشته باشد. لازم بود نرخ برق در تهران کاهش یابد تا از این راه مصرف برق صنایع افزایش یافته تحولی در صنعت بوجود آید.
• شهرهای بزرگ : در شهرهای بزرگ به ویژه شهرهای اصفهان، مشهد، تبریز، شیراز، ساری، بابل، قائم شهر و … لازم بود در مورد احداث نیروگاههای بخاری اقدام شود تا در این شهرها نیز از طریق کاهش سطح برق، مصارف صنعتی افزایش داده شده و بتواند رشد اقتصادی آینده را موجب شود.
• شهرهای کوچکتر : گرچه در این شهرها برای رشد صنعت امکاناتی وجود داشت ولی در مرحلة نخست تأمین برق برای مصارف روشنائی بیشتر مورد توجه بود.

برنامه دیگری که در طی سالهای برنامه دوم عمرانی کشور آغاز گردید شروع کار ساختمان سدهای بزرگ از قبیل سدهای دز، امیر کبیر و سفید رود و سپس احداث نیروگاههای برق – آبی در آنها به شرح زیر بود :

• سد دز با ظرفیت نصب شده اولیه 130 مگاوات ،
• سد امیر کبیر با ظرفیت نصب شده اولیه 91 مگاوات ، و
• سد سفید رود با ظرفیت نصب شده اولیه 35 مگاوات .

هدف این بود که عملیات اجرائی سدهای فوق درسالهای اولیه برنامه سوم عمرانی کشور پایان یافته و ظرفیت نیروگاههای برق آبی کشور راکد بسیار ناچیز و غیر قابل ذکر بود به حدود 250 مگاوات برسد، و در آینده نیز به موازات افزایش نیاز به نیروی برق، ظرفیت این نیروگاهها به تدریج افزایش یابد.

3-3- صنعت برق در برنامه سوم عمرانی :

در برنامه سوم عمرانی کشور که از مهرماه سال 1341 به مدت 5 سال و نیم به اجراء گذاشته شده بود به نقش صنعت برق در تقویت زیر بنای اقتصادی اهمیت زیادی داده شد و ضمن آنکه تأمین برق برای مصارف صنعتی در درجه اول اهمیت قرار داشت، روشنائی شهرها و مصارف خانگی نیز از نظر دور نمانده و برنامه ریزیهایی به منظور تأمین رفاه اجتماعی صورت گرفته بود.

[1]. Thales of Miletos

[2]  - تاریخ علم، جرج سارتن، ترجمه احمد آرام .

[3] . Charles Augustion Coulomb

[4] - تاریخ صنایع و اختراعات، پی یر روسو،‌ ترجمه حسن صفاری .

[5] - تعبیر از ماکس پلانک Max Plant

[6] - James Watt .

[7] - Nikolaus August Otto .

[8] - Rudolf Diesel .

برق خودرو

برق خودرو

برق خودرو

در اجتماع حاضر دنیا با توجه به روند سریع و رو به رشد صنایع خودرو سازی، بحثهای گوناگون کیفی و کمی خودروها باعث شده، سازندگان با سلیقه های متنوع مشتریان خود روبروه شوند که در راستای تولید خودرو، وسایل و امکانات رفاهی فراوانی راجهت عرضه محصولات خود به خودرو بیفزایند. با توجه به اینکه اغلب وسایل مورد بحث الکتریکی بوده و محتاج منبع عظیمی از نیرو می باشد و باطریها جوابگوی میزان مصرف بالای مصرف کننده ها نیستند، نیاز به مولد نیروی الکتریکی مناسب جهت راه اندازی وسایل الکتریکی و حتی شارژ باطری بسیار ضروری بوده ، در همین راستا مولدهای برق با نام دینام ( مولد برق DC ) تولید گشت که تا حدی جوابگوی نیاز خودرو و وسایل ضروری آن مانند کویل، چراغهای جلو و عقب، بوق و شارژ باطری بود ولی وسایل رفاهی مانند کولر، بخاری، شیشه بالابر برقی، پروژکتورهای اضافی، در بعضی موارد یخچال خودرو و غیره مصرف بسیار بالایی داشته که سازندگان بالاجبار رو به ساخت مولدهای AC (آلترناتور) آوردند که کاملا نیاز آنها را  برآورده می کرد.

امروز در صنایع خودروسازی دنیا دیگر خبری از ساخت دینام نیست. بلکه همه سازنده ها از آلترناتور با میزان جریاندهی دلخواه خود استفاده می کنند.

توضیحات  مربوط به دینام و آلترناتور در قسمتهای مختلف بازگو خواهد شد.

فصل اول : دینام

دینام مولد جریان مستقیم می باشد که بطور کلی از قطعات زیر تشکیل می گردد.

شکل

1-براکت	7-بوش	13- واشر نمدی	19- آرمیچر
2-بوش برنزی	8-بلبرینگ	14-ذغال	20-رینگ
3-واشر	9-تخت	15-نگهدارنده واشر نمدی	21-واشر نگهدارنده بلبرینگ
4-بالشکتها	10-یاتاقان براکت جلو	16-پیچهای بلند	22-رینگ فشاری لاستیکی
5-بدنه دینام	11-مهره و واشر	17-کموتاتور،	واشر نمدی
		کلکتور
6-محور آرمیچر	12-ترمینال	18-پیچ کفشک	درپوش جلو

بررسی عملکرد مدار ساده دینام

از حرکت دادن یک سیم هادی در میدان مغناطیسی به طریقی که خطوط قوای میدان مغناطیسی را قطع کند، نیروی محرکه ای القاء می شود که این نیرو به وسیله آمپرمتر در هادی قابل تشخیص است. با تغییر جهت حرکت هادی جهت حرکت عقربه آمپرمتر نیز تغییر می کند. اگر سیم هادی در جهتی حرکت کند حرکت آن با خطوط قوا موازی باشد،  هیچ  نیروی محرکه ای در آن القاء نمی شود.

در دینام حرکت هادی بصورت دورانی است. حرکت دورانی هادی به این صورت قابل انجام است که سیم هادی بصورت قاب در می آید. جریان ایجاد شده در قاب بصورت متناوب خواهد بود که در زمان اندازه گیری آن به وسیله آمپرمتر، عقربه آمپرمتر بین صفر منفی و مثبت در نوسان است.

برای تبدیل ولتاژ متناوب به ولتاژ یکسو، حلقه هادی را به دو نیم حلقه تبدیل می کنند که بین نیم حلقه ها عایق می شود. آنگاه ذغال روی حلقه ها قرار می دهند که جریان را از  طرف (ذغال مثبت) میگیرد و به مصرف کننده انتقال می دهد. ذغال دیگر مدار جریان را مسدود می کند. به دو نیم حلقه ای که به منظور یکسو سازی جریان، نسبت به هم عایق بندی شده اند کلکتور (کموتاتور) می گویند.

ساختمان یک دینام ساده

در ساده ترین صورت دینام فقط یک کلاف یا یک سیم پیچ و دو تکه کلکتور به کار رفته است. در این دینام جریان لازم برای بالشتکها از ذغال مثبت تامین می شود، یعنی مقداری از جریان تولید شده دینام برای مغناطیس کردن قطبها به مصرف می رسد. چنین دینامی را خود تحریک گویند.

در چنین دینامهایی شدت نوسانات ولتاژ زیاد است و برای کاهش دادن آن بجای استفاده  از یک کلاف سیم پیچ از کلافهای متعدد استفاده کنند و مجموعه کلافها را در بدنه آرمیچر قرار دهند و در میدان مغناطیسی به دوران در می آورند.

نوسانات بوجود آمده در واقع همان منحنی هایی هستند که از چرخش هادی در جریان خطوط قوا بوجود می آیند. با اضافه شدن تعداد سیم پیچ، تعداد منحنیها در یک دوره گردش آرمیچر آنقدر زیاد می شود که تواتر آنها حالت خط مستقیم را بوجود می آورد.

در نتیجه ازدیاد حلقه های سیم پیچ آرمیچر، منحنی ولتاژ و جریان ایجاد شده به خطوط مستقیم نزدیکتر می شود و این حالت است که به آن کم کردن نوسانات ولتاژ دینام می گویند.

افزایش ولتاژ خروجی دینام

برای افزایش ولتاژ خروجی دینام، یعنی رساندن آن به حدی که بتواند پاسخگوی نیاز مصرف کننده ها باشد، به نسبت لازم عوامل زیر باید افزایش یابد.

1-طول سیم

2-سرعت حرکت آمیچر

3-شدت میدان قطبین

4-زاویه بین خطوط میدان و مسیر حرکت

در حرکت دورانی، مسیر هادی بین صفر تا 360 درجه است و نمی توان آن را افزایش داد، اما سرعت حرکت آرمیچر تابع سرعت موتور است و به شرایط کار موتور بستگی دارد. شدت میدان قطبین (میدان مغناطیسی ) تابع قدرت خروجی دینام است. با چنین وضعیتی برای افزایش ولتاژ و جریان خروجی دینام بهترین کار ازدیاد طول سیم کلافهای آرمیچر است.

در دینامیهای 6 ولتی در حدود 8 دور سیم بدور شیار آرمیچر پیچیده می شود که این کار به خاطر ازدیاد طول سیم انجام می گیرد. در دینامهای 12 ولتی پیچش در بیش از 10 دور انجام می گیرد.

آفتامات (رگولاتور)

رگولاتور (آفتامات) در مدار شارژ وظایفی را بعهده دارد که این وظایف عبارتند از :

• کنترل ولتاژ خروجی دینام.
• کنترل جریان تولید شده دینام.
• دادن اجازه شارژ به باطری سالمی که خالی شده است.
• قطع عمل شارژ پس از پر شدن باطری.
• ممانعت از تخلیه جریان باطری در دینام به هنگام خاموش بودن موتور.

ساختمان آفتامات (رله ولتاژ)

رله ولتاژ دارای یک هسته آهنی با چندین دور سیم پیچ است که آن را بطور موازی پیچیده اند. روی هسته یک جفت پلاتین تعبیه شده که در حالت عادی بسته است.

جریان مصرفی بالشتکهای دینام و سیم اتصال بدنه خارجی از ذغال مثبت گرفته می شود و پس از تغذیه قطبها به F آفتامات می رود و در حالت عادی که ولتاژ خروجی دینام کم است، از طریق پلاتین ها اتصال بدنه می شود. با  افزایش دور موتور ولتاژ دینام نیز بالا می رود و همزمان ولتاژ موثر بر سیم پیچ رله ولتاژ افزایش می یابد. زمانی که ولتاژ تولید شده دینام از حد معینی تجاوز کند نیروی کشش هسته بیش از نیروی فنر پلاتین متحرک می شود و در نتیجه هسته پلاتین متحرک را جذب می کند. با باز شدن پلاتینهای رله ولتاژ، اتصال بدنه قطبین به وسیله مقاومت کامل می شود. افت مقاومت در مدار قطبها باعث کم شدن جریان مصرفی بالشتکها شده، در نتیجه شدت میدان مغناطیسی تضعیف می گردد و ولتاژ خروجی دینام کم می شود. این کاهش ولتاژ باعث می گردد که هسته رله ولتاژ نیروی خود را از دست بدهد و فنر آن پلاتین متحرک را بکشد و با پلاتین ثابت تماس دهد و مجددا جریان میدان از طریق پلاتینها اتصال بدنه شود. عمل قطع و وصل پلاتینها در ثانیه چندین بار انجام می شود و به این ترتیب مقدار ولتاژ در حد لازم تثبیت می گردد.

در دینامهایی که اتصال بدنه داخلی است، جریان D آفتامات به پلاتینهای رله ولتاژ به میدان دینام فرستاده  می شود و در دینام اتصال بدنه می شود. در زمان باز شدن پلاتینهای رله ولتاژ از طریق مقاومت جریان به میدان وارد می شود و مقدار آن کاهش می یابد. آفتامات نیسان از نوع اتصال بدنه داخلی است.

عملکرد دینام در حالت واقعی

زمانیکه استارت زده می شود و موتور شروع بکار می نماید، این چرخش توسط تسمه دینام به پروانه دینام انتقال پیدا کرده و باعث چرخش آرمیچر دینام می گردد. هسته های مغناطیسی موجود بر روی هسته دینام که ایجاد میدان قوی مغناطیسی می نمایند توسط آرمیچر، این میدانها قطع شده و باعث القاء جریان در داخل آرمیچر می گردد. این جریان از طریق کموتاتور، یا کلکتور به ذغالها رسیده و از آنجا به باطری و مصرف کننده ها می رسد.

با توجه به عملکرد ساده دینام براحتی می توان پی به معایب آن برد که این معایب عبارتند از :

1-این سیستم به دور بالای موتور جهت چرخاندن آرمیچر و القاء جریان داخل سیم پیچهای آرمیچر احتیاج دارد.

2-با توجه به گرفتن جریان بالا از سر جاروبکهای ذغال و کلکتور این امر باعث سیاه شدن کلکتور و پایین آمدن عمر مفید ذغال و در نتیجه کل دینام می گردد.

3-آفتامات دینام حداقل دارای سه رله (رله جریان، رله ولتاژ و رله قطع و وصل ) می باشد که هر کدام منحصرا عملیات ویژه ای را از قبیل تنظیم ولتاژ، جریان و غیره انجام می دهند که این امر باعث بالا رفتن هزینه ساخت دینام و حساسیت بالای آفتامات می گردد که  در صورت بهم خوردن تنظیم آفتامات صدمات شدیدی به آفتامات و دینام وارد می گردد.

4-سرویس و نگهداری مشکل دینام، بازدید ذغالها و کلکتور بعلاوه هزینه مونتاژ و دمونتاژ و نصب مجدد دینام به روی خودرو از دیگر معایب دینام می باشد.

5-با توجه به وجود هسته های مغناطیسی، آرمیچری با جریان بالا تولید می گردد که باعث حجیم شدن و بالا رفتن وزن دینام می گردد. این عیب از معایب منحصر به فرد دینام می باشد. تنها مزیت دینام این است که مولد DC بوده و همخوانی نزدیکی با باطری موجود در خودرو دارد، ولی تنظیم مشکل آفتامات حساس دینام سازندگان را بسوی ساخت آلترناتور سوق می دهد.

فصل دوم

1-براکت عقب	8-براکت جلو
2-آفتامات	9-پروانه یا پنکه
3-استاتور	10-تسمه
4-سیم پیچی استاتور	11-پولی
5-مجموعه یاتاقان بندی عقب	12-رکتی فایر (دیودهای یکسو کننده )
6-روتور	13-بوش
7-مجموعه یاتاقان بندی جلو	14-ذغالها

عملکرد آلترناتور

زمانی که استارت زده می شود و موتور شروع بکار می  کند، این چرخش توسط تسمه به پروانه آلترناتور انتقال می یابد وباعث چرخش روتور که از طریق آفتامات مغناطیسی شده است می گردد. این میدان مغناطیسی دوار توسط سیم پیچهای استاتور قطع شده، باعث ایجاد جریان داخل استاتور می گردد که از طریق رکتی فایر (یکسو کننده قدرت) بصورت جریان یکسو شده به باطری و مصرف کننده ها می رسد.

مزایای آلترناتور نسبت به دینام

• سیستم میدان مغناطیسی دوار نیاز به دور بالای موتور ندارد و حتی در دورهای پایین و بالا ولتاژ ثابت تولید کرده و باطری دائما تحت شارژ مناسب قرار می گیرد.

2-جریان جاری در استاتور توسط رکتی فایز یکسو شده و با کابلشوهای قوی به باطری و مصرف کننده ها می رسد. این امر باعث می شود هرگز جرقه یا گرمای شدید حاصل از اتصالات ضعیف بوجود نیاید و آلترناتور سالم بماند.

3-آفتامات آلترناتور دارای دو رله جریان و قطع و وصل بوده که فقط جهت تغذیه روتور با مصرف حداکثر سه آمپر بوده که آسیبی به روتور و آفتامات نمی رساند.

4-سرویس و نگهداری آلترناتور با توجه به مصرف پایین روتور نسبت به دینام هزینه کمتری را در بردارد، زیرا قطعات آلترناتور بسیار ساده با بازدهی بالا می باشد.

5-کم بودن حجم و وزن استاتور و روتور و کوچکتر بودن یکسو کننده ها باعث پایین آمدن حجم و وزن آلترناتورگشته که سازنده ها رغبت بیشتری برای ساخت آلترناتور با هزینه کم و بازدهی فراوان نشان می دهند.

6-جدیدا با پیشرفت وسایل الکتریکی حجم آفتاماتهای آلترناتور بقدری کم شده است که آنرا داخل خود آلترناتور تعبیه می نمایند که این امر باعث کاهش فضای اشغالی در سیستم موتور خودرو می گردد.

منحنی مقایسه دینام و آلترناتور.

آلترناتور در دورهای کم آمپر بیشتری نسبت به دینام تولید می نماید. بطوریکه دیده می شود آمپر خروجی آلترناتور کمی پایین تر از دور آرام تولید می شود، در حالی که در دینام آمپر مورد نیاز در دوری بالاتر از آزاد گردی موتوز بوجود می آید. سطح هاشور بین دو منحنی رجحان آلترناتور بر دینام را نشان می دهد.

آلترناتور سه فاز با روتور دو قطبی

اگر بجای یک سیم پیچ از سه سیم پیچ استفاده کنیم در در یک دور گردش روتور سه منحنی ولتاژ تولید می شود که به آن ولتاژ متناوب سه فاز می گویند. در آلترناتور سه فاز روتور دو قطبی می باشد، بنابراین فاصله سیم پیچی یک طرف کلاف نسبت به طرف دیگرش 180 درجه است به این دلیل که وقتی یک طرف کلاف در مقابل N قرار گیرد طرف دیگرش در مقابل قطب S می باشد.

فصل سوم : آلترناتور نیسان جونیور 2000

آلترناتور مورد بحث ما مربوط به خودرو نیسان جونیور 2000 می باشد که در حال حاضر در کشورمان توسط خودروسازی زامیاد مونتاژ و به بازار عرضه می گردد. موتور این خودرو که آلترناتور بر روی آن نصب شده در شرکت مگاموتور مونتاژ گشته و شرکت الکتروشار تنها تأمین کننده آلترناتور نیسان در کشور می باشد که وظیفه تأمین این قطعه را بعهده دارد.

مشخصات فنی

این آلترناتور بطول 157mm و ارتفاع 179mm که دارای سه پایه به ضخامت 13mm و یک پولی به قطر 69mm بوده که در موتور نیسان جونیور با کد (P-1 ) مشخص گردیده و عملکرد آن تولید مقدار جریان الکتریسیته لازم جهت کارکرد موتور، مصرف کننده ها و شارژ باطری می باشد. ولتاژ تولید شده آلترناتور که توسط آفتامات تنظیم می شود برابر با 13.5V و حداقل جریان 35A می باشد.

بخش اول

قطعاتی که آلترناتور نیسان جونیور را تشکیل می دهند عبارتند از :

1-براکت پشتی و جلویی : این دو قسمت پوسته اصلی آلترناتور را تشکیل می دهد که قطعات را در بر می گیرد جنس براکت از آلومینیوم A413-Minex  می باشد.

براکت جلویی از قطعات زیر تشکیل شده است.

1-بلبرینگ

2-صفحه نگهدارنده بلبرینگ که از جنس ورق آهن ST-12 می باشد.

پیچ m5×17 به همراه واشر تخت   A5×10

2-استاتور : کار استاتور بدین صورت می باشد که سیمهای استاتور میدان مغناطیسی حاصل از گردش روتور را قطع کرده و دارای جریان AC گشته، پس از عبور از رکتی فایر و یکسو شدن جهت شارژ باطری و استفاده لوازم برقی خودرو مورد استفاده قرار می گیرد. سیم پیچی استاتور بصورت دو طبقه دوبل می باشد که به صورت سه فاز و ستاره بسته می شود. برای سیم پیچی از سیم 0.85 استفاده می کنند. هسته استاتور 36 شیار می باشد. استاتور خود از قسمتهای زیر تشکیل می گردد.

1-لمینیشن : تعداد لمینیشنها 21 عدد می باشد و جنس آن نیز از ورق آهن ST-12 به ضخامت 1mm می باشد.

2-عایق روی سیمها : این عایقها وظیفه جلوگیری از بیرون زدن کلافها و اتصال بدنه را به عهده دارند. جنس این عایقها از فیبر استخوانی الیاف دار با ضخامت 1mm می باشد.

3-عایق زیری سیمها : این عایق تنها وظیفه جلوگیری از اتصال بدنه را به عهده دارد و جنس آن از مایلار با ضخامت 0.25 میلی متر می باشد.

محاسبات سیم بندی استاتور

تعداد شیارهای استاتور به تعداد قطبهای روتور و تعداد فاز آلترناتور بستگی دارد.  تعداد قطبها × تعداد فاز = تعداد شیار استاتور

در آلترناتور نیسان جونیور که روتور آن دارای 12 قطب است (6 قطب N و 6 قطب S) و برق سه فاز تولید می نماید تعداد شیارهای استاتور برابر است با

36= 12×3 = تعداد شیار استاتور نیسان جونیور

زاویه دو شیار مجاور : زاویه دو شیاز مجاور بستگی به تعداد شیارهای استاتور دارد. درجه  زاویه دو شیار مجاور آلترناتور نیسان جونیور

زاویه سیم پیچی در استاتور نیسان : زاویه سیم پیچی در استاتور بستگی به تعداد قطبها دارد.

 زاویه سیم پیچی در آلترناتور نیسان جونیور

ساختمانهای چوبی

ساختمانهای چوبی

ساختمانهای چوبی

ساختمانهای چوبی

مقدمه:

پیش از به وجود آمدن خانه و مسکن از مصالح بنائی انسانهایی که در       کناره های جنگل زندگی می کردند برای رهایی از خطر حیوانات از کلاف بندی های کوچک و بزرگ به شکل ترکیبی از آلاچیق ساده و پوششهای گیاهی در جوانب آن جهت دیواره ها و بطور کلی سرپناه به وجود می آورده اند تا از گزند حیوانات وحشی در امام باشند. پس از تکامل زندگی، معماری پدید آمده که در شکلهای مختلف و از مصالح گوناگون نظیر سنگ، خشت و آجر جهت اسکلت سازی بنا در فرمهای مطلوب استفاده شده است. به طور کلی بنا به موقعیت زمان و نسبت به نوع سلیقه تزیینات در نماسازی داخلی و خارجی نیز به وجود آمده است.

در کاوشهای باستان شناسی که در طبقات سوم تپه های سیلک کاشان انجام شده، وجود پوششهای سقف چوبی از معماری هزاره سوم قبل از میلاد حکایت می کند. همچنین در اکتشافات دیگر باستان شناسی که از شهر سوخته در کناره رود هیرمند که به علت وقوع زمین لرزه در زیر خاک مدفون شده، سقفهای چوبی و نعل درگاه دربها و پنجره ها و تیرهای حمال و باربر در زیر پله ها جهت استفادة طبقه دوم بناها از تکامل معماری و کاربرد موثر چوب سخن می گوید.

در بسیاری از مکتوبات محققان رشته های معماری جهان آمده است که آثار تخت جمشید و کاخهای هفده گانه هخامنشی که از آثار معماری عظیم در جهان می باشد، حکایت از این دارد که در تعدادی از این کاخها از ستونهای چوبی مرتفع و قطور همراه با سرستونهای جالب و کلاف کشی پلها سود برده  شده است و در پوششهای سقف آنها نیز از چوبهای مقاوم سدر و انواع دیگر به نام آسمانه استفاده گردیده.

در این بناها تزیینات چوبی و کله گاوسازیها مورد توجه بوده. زیرا که چوب هم مقاوم و هم شکل پذیر می باشد و اجرای آن در زمان کوتاه نسبت به انواع سنگی آن به وجود می آید. در کاخهای ساسانی از چوب در نماسازیهای داخلی و دربهای بزرگ و در کلاف بندیها و اجرای  طاقها استفاده شده است. در دوران صفویه از بناهای چوبی و کلاف کشی آن جهت اسکلت بندی و سپس نماسازیهای خارجی و در برخی موارد قسمتهای داخلی نیز به شکلهای مطلوب جهت کاخهای عالی قاپو – چهل ستون و عمارت هشت بهشت در اصفهان استفاده شده.

علاوه بر استخوان بندی، از تزئینات بسیار زیبای چوبی در قابسازی سقفها به شکل کارهای بسیار ظریف گره و همچنین پنجره های مشبک گره درودگران و درهای منبت و معجرها (جانپناه) استفاده فراوان شده که تا امروز باقی مانده و مانند گوهری بر تارک معماری جهان می درخشد. شکل 371-372-373-374)

ایجاد ساختمانهای چوبی در دورانهای معاصر نیز به شکلهای مختلف مورد توجه بوده است و در زمان حاضر بناهای چوبی جدا از گرایشهای سنتی ساخته می شوند. ساکنین بومی در حواشی جنگل به علت وجود چوب فراوان در مناطق شمال و کم بودن مصالح دیگر ساختمانی از چوب استفاده فراوان میکنند همچنین در بناهای چوبی مدرن که در مواردی اجرای سنتی در آنها نیز حاکم می باشد از چوب استفاده فراوان می کنند.

طرح و روابط در بناهای چوبی

بنای چوبی به شکلهای ساده کلبه های جنگلی و مسکونی کوچک در حواشی جنگل، همچنین بناهای مسکونی در روستاها و شهرکهای کوچک و بزرگ ساخته می شوند. مسلماً در بناهای مسکونی در روستاها و شهرکهای کوچک و بزرگ ساخته می شوند. مسلماً در بناهای کوچک طرح بسیار ساده بوده. اما در ساختمانهای مسکونی چوبی بزرگ یک طبقه با توجه به مرتفع بودن آنها از زمین طبیعی بنا می گردد در مواردی در اصطلاح محلی طبقه کوتاه همکف «زیرزمین» نامیده می شود. در بناهای دو طبقه طرحهای سنتی برابر با نیاز و خواسته های زندگی پرجمعیت با فضاهایی در یک راستا و مواردی به شکل مجموعه با توجه به روابط فضاهای متداخل در یکدیگر به وجود می آید. در این طرحها به وسیله راهرو، هال، اطاق نشیمن، خواب، تالار (پذیرایی)، انباری و در مواردی آشپزخانه نیز در مجموعه فضاها ساخته می شود. به طور کلی ارتباط آشپزخانه با بنا بیشتر به شکل منفرد با رعایت فاصله از بنای مسکونی خواهد بود. این فاصله کوتاه بیشتر به خاطر پیشگیری از خطر آتش سوزی می باشد.

بالکن: در بناهای مسکونی یک طبقه داشتن ایوان سرپوشیده و در بناهای دوطبقه بالکن عریض سرتاسری سرپوشیده یکی از خواسته های اصلی طرح می باشد. معمولاً ایوان و بالکن در جهت اصلی بنا مورد نظر خواهد بود. در مواردی اجرای ایوان در دو و یا سه طرف و در طرحهای خاص در چهار طرف بنا و فضاها قرار می گیرد. معمولاً فاصله تیرها در ایوان بین 2/1 تا 5/1 متر و در مواردی ستونهای چوبی ایوان در امتداد ستونهای فضا واقع می شود. وجود ایوان و بالکن سرپوشیده سبب پیشگیری آب باران به داخل فضاها می شود. ضمناً وجود ایوان سرپوشیده مقداری وزش مستقیم باد را به داخل فضاها کاهش می دهد.

پنجره و در واشو در بناهای چوبی: معمولاً وجود پنجره در جهت جنوب ساختمان مورد توجه می باشد. در این حالت تابش خورشید در تابستان به درون اطاق کم و محدود خواهد بود. اما در زمستان نفوذ اشعه و تابش خورشید به داخل فضا به خوبی انجام می گردد. بجز ضلع جنوبی از اضلاع شرقی و غربی نیز جهت نورگیر و پنجره استفاده می شود. به طور کلی استقرار پنجره در ضلع شمالی بنا بسیار کم بوده و این به سبب نفوذ بخار آب دریا در فصول سال بویژه تابستان می باشد که به وسیله وزش باد حاصل می گردد. (شکل 375-376)

اثر باد در اسکلت ساختمانی چوبی: در طراحی بناهای چوبی «جهت وزش باد» مورد توجه می باشد. از این رو اساس اسکلت سازی خرپا بیشتر به شکل سنتوی می باشد. به طور کلی خرپاهای مثلثی و یا دو طرفه در جهت مخالف باد سبب شده که اسکلت از جا کنده شود و در مواردی موجب تخریب بنا می گردد. (شکل 377)

فضاهای منفرد: رعایت انبارهای بزرگ، اطاق تکی و بخصوص توالت در گوشه حیاط از ضوابط بنا می باشد. در مواردی اجرای توالت در فاصله نزدیک ساختمان نیز مورد توجه می باشد.

مکانهای الزامی در فضاها: در بناهای چوبی، طاقچه و رف در بین ستونهای چوبی ساخته می شود اینگونه بناها با رعایت فاصله از دیوار و بر اساسی خاص، دودکش اجاق جهت آشپزخانه بوجود می آید که بعداً به آن می پردازیم.

سکوسازی جهت آشپزخانه نیز با مصالح چوبی می باشد. به علت وجود چوب فراوان در منطقه، بخاریهای گلین و قطور با تورفتگی که در اصطلاح محلی به آن «کله» می گویند، با رعایت فاصله از دیوارها در فضاهای نشیمن و بخصوص در تالار ساخته می شود تا در زمستان مورد استفاده بگیرد. ضمناً از این بخاری ها، جهت پخت و پز نیز استفاده می گردد. چون دود، سبکتر از هوا می باشد. از دریچه بالای پنجره از فضای ساختمان خارج خواهد شد. با شرایط خاص و با توجه به اصول ایمنی میتوان برای اینگونه ساختمانها، بخاری دیواری نیز ساخت. چگونگی ایجاد دودکش آنها را بعداً بررسی خواهیم کرد.

نماسازیهای ترکیبی: تزیین و آراستن اینگونه بناها، بستگی به وضعیت و توان مالی صاحبان آن دارد.

این تزیینتن به ستونهای خراطی شده، سر ستون سازی، پل کشی با طرحهای برجسته و نقوش دار، کلافبندیهای زیبا، لمبه کوبی در زیر سقفهای ایوان و اطاقها، قاب سازیها جهت فضا، مشبک بندی درب و پنجره، کارهای جالب هندسی، تنکه سازی به شکل برجسته، همچنین منبت و گره سازی برروی در و پنجره های چوبی بخصوص طره سازی در پیش آمدگی به شکلهای مختلف و مطلوب ساخته شده که امروزه نیز از آنها به شکلهای سنتی یتا در فرمهای جدید استفاده می شود. (شکل الف-378 و ب-378 تا 381)

معایب و محاسن بناهای چوبی

الف- معایب: چوب عنصری بدشت آسیب پذیر است، بویژه در مقابل نفوذ رطوبت فرسوده می شود. رطوبت در ابتدا باعث سفیدک زدن مصالح چوبی شده و شرایط برای رشد باکتریهای مضر آماده می گردد و ازدیاد آنها سبب کپک زدن چوب و به مرور پوسیده شدن آن می شود. این رطوبت از زمین و یا مکانهای تماس با زمین حاصل می شود و این پوسیدگی سبب ناپایداری ستونها و اجزاء دیگر بناهای چوبی شده که از عمر مفید بنا می کاهد و امنیت آن را تهدید می کند. از این رو برای پیشگیری از نفوذ رطوبت به ریشه بناهای چوبی، باید موارد زیر را مورد توجه قرار داد:

• در اجرای سنتی که ستونها در زمین مستقر می گردد، جهت پیشگیری از پوسیده شدن، آنها را به وسیله قیر معدنی و یا قیر نفتی از ریشه ستون تا ارتفاعی بالاتر از سطح زمین و تا سطح ترشح آب‌اندود شود.
• چنانچه قیر در دسترس نباشد باید محل نشست چوب در ابتدا قدری سوزانیده شده و سپس با دوغابه آهک اندود شود.
• چنانچه تیر چوبی در پی واقع شود، شفته آهک باید دارای دانه بندی ماسه و شن (هرکدام به تناسب) و قلوه سنگ به میزان 45 درصد بوده و عمل شفته ریزی به صورت اصولی انجام پذیرد. در چنین صورتی خطر سرایت رطوبت بمراتب کم خواهد شد، زیرا شفته به مرور زمان سخت شده و این سخت شدگی تا آنجا پیش می رود که نفوذ رطوبت در شفته منتفی می شود.
• چنانچه نفوذ رطوبت همزمان با برودت و سرما همراه باشد، موجب ازدیاد حجم آن می شود که به آن اصطلاحاً «باد کردن» چوب گفته می شود. مسلماً این اثرات در فصول مختلف سبب تأثیراتی بر اجزاء و اتصالات نظیر فشرده شدن عضوها به یکدیگر و پس از خشک شدن نسبی، موجب جمع شدن عضوهای اتصالات می شود. شکی نیست که اجرای فنی و اصولی همراه با در نظر داشتن موارد مذکور، سبب یکنواختی و تعادل در کل بنا خواهد شد و در سلامت و ایمنی بنا تأثیر فراوان دارد.
• نفوذ آتش در بناهای چوبی به علت بی توجهی پیش آمده که در نتیجه آتش سوزی، به سرعت تمام جوانب بنا را در بر گرفته، که در مواردی باعث از بین رفتن کل بنا در زمانی کوتاه می شود. از این رو در نگهداری وسایل گرم کننده و چراغ نفتی و غیره در بناهای چوبی باید دقت شود و برای مقابله و پیشگیری از زیانهای آتش سوزی، نگهداری کپسولهای آتش نشانی در ساختمانهای چوبی بسیار ضروری می باشد.
• نفوذ گرما و سرما در بناهای چوبی موجب بروز مشکلاتی در زندگی خواهد شد. از این رو محدود کردن در و پنجره در حد لازم و استفاده از وسایل گرم کننده در زمستان به طرق مختلف در بوجود آوردن هوای ملایم و یکنواخت مؤثر خواهد بود.

در تابستان می توان از وسایل خنک کننده یا تعبیة پنجره هایی در جوانب بنا جهت کوران هوا و تهویه استفاده کرد.

توجه: رعایت پیش آمدگی پوشش سقف به طوری که قسمتی از ارتفاع بنا را زیر پوشش بگیرد، هم در گرمای تابستان و هم در سرمای زمستان مؤثر خواهد بود.

ب: محاسن

• تهیه چوب در نواحی شمال ایران به دلیل وجود سرشار آن ساختمان سازی چوبی را به راحتی ممکن می سازد. در صورتی که تهیه و کمبود مصالح مختلف بنائی جهت انواع دیگر ساختمان سازیها، امروز دشوار و مسئله ساز می باشد.
• حمل راحت چوب و جابجایی عضوهای چوبی در ساخت یک اسکلت بنای چوبی بسیار مؤثر بوده و در زمانی کوتاه فضاهای لازم به وجود می آید.
• اجرای اصول فنی موجب اتصالات صحیح می شود و به کمک آنها می توان بناهای چوبی را در مقابل عوامل جوی پایدار و مقاوم ساخت و عمر آنرا ثابت نگهداشت.
• امروزه با شیوه های خاص، کار عمل آوردن چوب را انجام می دهند. و نفوذ دادن محلولهای شیمیایی در حوضچه های مخصوص، عمر چوب را تثبیت می کنند. حتی اندود کردن چوب با برخی از مواد شیمیائی سبب مقاومت آنها در مقابل آتش سوزی نیز می شود؛ که در بحث ساختمانهای چوبی مدرن به آن می پردازیم.
• هزینه و مخارج ساخت بناهای چوبی در مقابل بناهایی که از مصالح گوناگون استفاده می کنند، بسیار کمتر خواهد بود.
• حفاظت بناهای چوبی در قسمتهای خارجی و خصوصاً در بخشهای داخلی به وسیله رنگ آمیزی به راحتی ممکن می باشد.
• در بناهای چوبی با آرامش خاص و تنوعی مطلوب همراه می باشد.

تهیه چوب

قبل از اجرای ساختمانهای چوبی – چه در اجرای سنتی و چه در اجرای پیشرفته بایستی به نکاتی توجه داشت.

الف: داشتن مصالح مرغوب که عبارتست از چوب مقاوم و خشک

ب: وسایل کار

ج: کارگر ماهر

وجود چوب سالم که در به وجود آوردن یک بنای چوبی از اهمیت خاص برخوردار می باشد.

بطور کلی چوبهای مورد استفاده در ساختمانهای چوبی از نظر مقاومت دسته بندی می شوند و هر یک کاربرد خاص دارند. چوبهای مناسب برای بناهای چوبی به این شرح است: شمشاد، انجیلی، ممرز، راش، توسکا، پلت، خرمندی، کرات، ملچ و گردو که ذیلاً بروش تهیه آن می پردازیم:

• جهت تهیه تیر، قطع درخت در اواخر پائیز و یا زمستان انجام می شود. زیرا در این زمان درخت فاقد شیره در جداره های پوستی می باشد. وجود شیره در درخت سبب انباشته شدن باکتریها در نقاط تراوش می گردد.
• جداسازی پوست درخت سبب تراوش شیره به خارج از تیز شده که باکتریها در محل مذکور رشد و نمو می کنند که در مجموع سبب به وجود آمدن کپک در نتیجه پوک شدن سطوح خارجی تیر می گردد.
• با توجه به موارد ذکر شده، جداسازی پوست از تیر، کاری غیر اصولی است مگر این که در شرایط فنی پوست درخت قطع شده، گرفته شود و در مسیر رودخانه بر آب انداخته شود تا شیره آن کاملاً خارج گردد.

خشک کردن چوب: چوب به دو روش مکانیکی (با بخار آب گرم و گرمای داغ) و یا به شکل طبیعی خشک می شود که بحث طبیعی و سنتی آن مورد نظر ما خواهد بود. به طوری که اشاره شد، قطع درخت باید در فصل زمستان انجام شود. برای بناهای چوبی تیرهای یکنواخت و قائم قطع شده و به دو ترتیب افقی و قائم نگهداری می شوند.

روش افقی: 1- سرشاخه در راستای تیر از آن جدا می گردد و سپس محل های مذکور به علاوه به دو سر تیر گل مالی شده تا کپک زدگی در مکانهای مذکور به وجود نیاید.

2- در مکانی مرتفع و مسطح زیر سری جهت دو سر و قسمت میانی تیرها خوابانیده می شود. چنانچه جهت این کار از چهار تراش استفاده شود به علت یکنواختی سطح، پیچیدگی در تیرها به وجود نمی آید.

3- تیرها با رعایت سرشاخه گذاری یکنواخت در بین آنها در جوار یکدیگر خوابانیده می شوند.

• پس از چیدن تیرهای زیر سری تیرهای بلند مجدداً همانند ردیف زیرین، پهلوی یکدیگر چیده می شوند. ممکن است عمل در چند ردیف تکرار گردد.

توجه 1: فاصله گذاری با رعایت سرشاخه ها، سبب حرکت هوا در اطراف تیرها شده و موجب می شود تا سریعتر خشک گردند.

توجه 2: پوشش روی تیرها با رعایت سرپوش به ترتیبی که بارش باران و برف بر آنها نفوذ نداشته باشد انجام می شوند.

چنانچه خشک کردن آنها در فضای سرپوشیده انجام گردد اصولی خواهد بود.

روش قائم: 1- در این حالت تیرها به شکل عمودی و متکی به یکدیگر در محلی مستقر می شود این روش بیشتر به خاطر نداشتن محوطه و متکی به یکدیگر در محلی مستقر می شود این روش بیشتر به خاطر نداشتن محوطه و مکان خواهد بود. در این حالت اتکای تیرها بر پهلوی یکدیگر می باشد که تیرهای میانی را درگیر می کند. اما در تیرهای کناری به علت آزاد بودن آنها خطر پیچشی وجود دارد.

2- چنانچه اطراف ستونها تسمه کشی شود، حالت پیچشی از تیرهای آزاد گرفته می شود. ضمناً به علت این که تیرها در ناحیه انتهایی و سر در تنگ بوده و در ناحیه پا به علت ایستایی به شکل مورب واقع می شود، به همین سبب امکان پیچش در آنها وجود خواهد داشت.

3- به طور کلی چنانچه تیری قبل از خشک شدن دارای خمیدگی باشد، می توان دو سر آن را تنگ بسته و با استقرار تیرهای عمودی در ناحیه خمیدگی تیر، پس از مدتی آن را به حالت مستقیم برگردانیم. مسلماً پس از خشک شدن چوب برگشت خمیدگی به حال اول وجود نخواهد داشت.

4- به طور کلی در این حالت نیز اگر تیرها در محل سرپوشیده قائم انبار شود به مراتب زودتر خشک شده و در مقابل بارندگیها مصون خواهد بود.

5-در انبار کردن چوب به شکل عمودی نفوذ هوا در چوبهای میانی کم بوده که در نتیجه خشک شدن آنها طولانی تر از روش افقی خواهد بود. به طور کلی خشک شدن چوب به طور طبیعی نیاز به مدت و زمانی در حدود 6 ماه خواهد داشت.

توجه: مسلماً چوبی که در بناهای چوبی به کار می رود اولاً باید کاملاً خشک و ثانیاً بدون ترک و در تیرها و ستونها کاملاً راست و بدون خمیدگی و با قطری یکنواخت باشد. خصوصاً مقاومت فشاری چوب باید در حد مطلوب و از انواع درختان غیرسوزنی برگ باشد. (شکل 382-383)

بناهای چوبی دوگانه: به طور کلی ساختمانهای چوبی به دو شکل اصلی یعنی ساختمانهای سنتی آن مورد بحث ما بوده که به شرح و نحوه ساخت آن می پردازیم.

ساختمانهای چوبی سنتی: این بناها بومی و محلی در اسکلت سازیها دارای روشی مشترک، مشابه با تغییراتی کم می باشد. در برخی موارد با اساس واحدی از چوبهای موجود در محل و با طرحهای ساده و ایوان دار که تقلیدی از بناهای چوبی دوره های گذشته مانند عمارت چهلستون می باشد، به وجود ”مده. اجرای این بناها تا به امروز چندان فرقی نکرده است. به علاوه طرح آنها نسبت به خواسته های زندگی و نیازهای افراد خانواده به وجود آمده است. به طور خلاصه با درنظر داشتن «طرح و نوع مصالح چوبی و بخصوص اجرای آن» در روشهای سنتی «گالی پوش خانه، لت پوش خانه، سفالخانه، سیمکاخانه» ساخته می شود. این ساختمانها برای کلبه های روستائی، جنگلی، منازل مسکونی یک و دو طبقه، دکاکین محلی، انبارهای برنج و غلات، آغل چهارپایان و غیره مورد استفاده قرار می گیرد که ذیلاً به نحوة اجرای آن می پردازیم.

اجرای ساختمانهای سنتی از پی سازی تا سقف

بناهای چوبی سنتی ساده ترین بناهای چوبی می باشد که در نواحی شمال ایران ساخته می شود. معمولاً این بناها در اراضی و زمینهای مرتفع روستائی بنا می شود که اجرای آن را از پی سازی و سپس دیوارسازی و در نهایت شیوه پوشش سقف دنبال کنیم.

پی سازی

الف: پی سازی سگتی

• معمولاً خاکبرداری جهت ساختن پی تا سطح زمین سخن که در اصطلاح محلی «بن سل» نامیده می شود، انجامی می گردد.
• ستون مقاوم چوبی به قطر حدود 20 سانتیمتر و به ارتفاع مشخص فضا با توجه به مقداری که در چاله کنده شده به عنوان پی نشست می کند، با رعایت شاقولی قرار دادن آن، در چاله می گذاریم و اطراف آن را خرده سنگ ریخته و کاملاً می کوبیم.
• به اندازه 20 سانتیمتر روی خرده سنگ، خاک رس ریخته و کوبیده می شود تا از نفوذ آب به طور مستقیم در ریشه ستون که در اصطلاح محلی «سگت» گفته می شود، پیشگیری گردد.

توجه: چنانچه بیشتر قسمتی که از تیر فوق که به نام «سگت» در درون سنگها نشست می کند با قیر آغشته شود، خطر فرسوده شدن و پوسیدن احتمالی آن از بین می رود. (شکل 384)

پی سگتی قطور:

• در این روش گودبرداری «پی»های منفرد در ابعاد 120×120 سانتیمتر و به عمق یک تا 2 متر نسبت به نوع زمین کنده می شود.
• از گردبینه قطور به ارتفاع پی کنده شده با توجه به 50 سانتیمتر اضافی از سطح زمین به قطر تقریبی 40 سانتیمتر یا بیشتر استفاده کرده درون پی مستقر می سازیم. (چنانچه بدنه گردبینه با ارتفاعی بیشتر که در پی نشست می کند به وسیله قیر قبلاً آغشته سازیم کاری اصولی می شود)
• اطراف گردبینه را با سنگ پر کرده و بآرامی می کوبیم تا سخت شود.
• فاصله پی های سگتی از یکدیگر 150 سانتیمتر می باشد که سطوح گردبینه مذکور باید تراز بوده تا برای نعل کشی که حالت شناژ را دارا می باشد آماده گردد (شکل 385)

عایق رطوبتی بر سطح پی سگتی

جهت پیشگیری از نفوذ رطوبت به پی سگت در درون سنگهای مهارکننده در پی کنی سطح نشست پی، سگت چوبی و ارتفاع بالاتر از آن به وسیله قیر به طور کامل آغشته می شود. در اجرای پوشش قیر بر سطح تیر مذکور باید توجه شود قیر در مقطع تیر نیز آغشته شود.

توجه 1- جهت درگیری کامل ناحیه تیر آغشته شده به قیر اصولی، تیر عمودی باید دارای زائده های سرشاخه باشد. مسلماً این سرشاخه ها باعث درگیری کامل تیر نشست کرده در اطراف سنگهای همجوار می شود. باید توجه گردد که زائده های سرشاخه نیز بنحوی با قیر آغشته شود.

توجه 2- ابتدا سطح پی کنده می شود و بعد از آن تمام سطح بوسیله سنگهای درشت مفروش شده – محل نشست تیر آغشته به قیر، سنگ تخت بکار می رود – سپس تیر را عمودی روی سنگ تخت نگهداشته اطراف آن را با سنگهای درشت چیده و فضاهای بین آنها را با قلوه سنگ پر می کنیم.

پایان نامه معماری عامیانه ایران

پایان نامه معماری عامیانه ایران

معماری عامیانه

مقدمه : ملاحظات کلی

معماری در ایران بیش از 6000 سال تاریخ پیوسته ، دست کم از 5000 ق.م تا به امروز، با نمونه های اختصاصی که در ناحیه پهناوری از سوریه تا شمال هند و مرزهای چین ، قفاز تا زنگبار پراکنده است. بناهای ایرانی متنوع است، از کلبه‌های دهقانی ، قهوه خانه ها، کوشکها تا زیباترین و شاهانه ترین ساختمانهایی که جهان به خود دیده ، بگذریم از برخی پلهای عظیم و با شکوه ممیزه معماری ایران در طول تاریخ شکلهای ساده و موقری با آرایشهای غنی است.

معماری آثار تاریخی ایران در وهله اول دارای مفهوم و هدف دینی و خصلت جادویی و دعایی است. طرح راهنما و شکل دهنده نمادگرایی کیهانی بود که انسان به وسیله آن با نیروهای آسمانی انبازی و پیوند می یافت. این مایه ، که تمام آسیا در آن معناً شریک بود و حتی در عصر جدید هم دوام یافت، نه تنها به معماری ایران وحدت و استمرار بخشید، بلکه سرچشمه ماهیت عاطفی آن هم بود.

مصالح ساختمانی موجود شکلهای بزرگی را القا می کرد. خاک رس ، که در نقاط مختلف در دسترس بود، رشد ابتدایی ترین فنون ساختمانی را تشویق کرد- ساختن خشت خام ترا ، که از گل قالبی تهیه و در آفتاب خشکانده می‏شود.این شیوه از قدیم در ایران مرسوم بود و هرگز کاملاً متروک نشد. فراوانی گل کاملاً خمیری ، همراه با ملاط آهک هم به تکوین خشت کمک کرد. نخستین خشتها، با اینکه در آفتاب خشکانده می شدند، وقتی اندود می یافتند ، مصالح ساختمانی بادوامی بودند و در شکلهای ساختمانی متعدد و مهمی مورد استفاده قرار می گرفتند. بی شک ، سنگ و چوب هر دو گاهی به کار می رفت- در بناهای معروف هخامنشی و برای طبقات زیر زمین و پلها- ولی حتی در دوره های پارتی و ساسانی هم استفاده از لاشه سنگ رایجتر بود. چنین سنگی درست مانند آجر با سرعت و با سانی در ساختمان به کار می رود. ساختمانهای آجری فاقد نماهای تیز و گوشه دار است، حال آنکه ساختمان سنگی معمولاً دارای اثری حاکی از سختی و سنگینی است، ولی در عوض به جرمهای بزرگ و خوش طرح امکان می‌دهد که سطح صاف و وسیعشان آماده پذیرش آرایشهایی باشد که با سنگ مناسب نیست یا حتی غیر ممکن است. شیوه ها همانند مصالح متنوع است و از کلبه های کوچک و سست تا بناهای عالی همچون مقبره الجایتو در سلطانیه، گنبد شمالی مسجد جامع اصفهان و برخی طاقهای استادانه و بادوام را شامل می‏شود.

برخی عناصر طراحی در معماری ایران بیش از 3000 سال دوام یافت. تکان دهنده ترین جنبه این عناصر تمایل نمایانی به عظمت مقیاسها، بهره گیری هوشمندانه از شکلهای ساده و حجیم، پایداری کاملاً خیره کننده سلیقه های تزیینی، یعنی سردرهای باطاق بلند در فرورفتگی دیوارها، ستونهایی با سرستونهای مشتی و انواع تکراری نقشه و نما بود. در طی اعصار، این عناصر در اقسام بناهایی تکرار شد که برای منظورهای متفاوت و تحت حمایت سلسله های متعددی از فرمانروایان تکوین یافت. بی شک برخی از قدیمیترین سبکها هنوز باقی است. تالار، که که در گورهای صخره ای نزدیک تخت جمشید دیده می‌شود، در پرستششگاههای ساسانی دوباره پدیدار شد و در اعصار اسلامی اخیر به عنوان ایوان کاخ یا مسجد به کارگرفته شد. و حتی و معماری قهوه خانه های کنار جاده هم مورد اقتباس قرار گرفت.به همین ترتیب، سقف چهار طاقی که از ویژگیهای عصر ساسانی است، هنوز در بسیاری از گورستانها و امامزاده های کوچکی به چشم می خورد که در سراسر ایران پراکنده اند. حتی طاق عظیم تخم‌مرغی تیسفون سرمشقی بود که اینک در شده بیستم هم ممکن است در یک بنای روستایی تکرار شود. صحن چهار ایوان که در عصر اشکانی پدید آمده بود، حتی پیش از سده دهم به صورت سبکی جا افتاده و مسلط در آمد. تصویر برجهای خاکی که سربه آسمان کشیده برای پیوستن با برجهای فلکی تا سده نوزدهم دوام یافت. درحالی که حیاط اندرون و حوض و مدخل گوشه‌دار و آرایشهای فراوان خصوصیاتی کهن، ولی هنوز متداول است.

معماری ایران دارای استمراری بوده، که هر چند بارها بر اثر کشمکشهای داخلی یا هجوم خارجی دستخوش فترت یا انحراف موقتی شده ، با این همه به سبکی دست یافته که با هیچ سبک دیگری قابل اشتباه نیست. این مطلب، حتی در مواردی هم که جزئیات براثر ضرورت یا اوضاع و احوال تغییر کرده ، باز درست است. مقیاس همیشه بخوبی درک شده و ماهرانه مورد بهره برداری قرار گرفته، ولو اینکه ایرانیان بر خلاف یونانیان ظاهراً هیچ تحقیق کاملی در مورد نسبتهای تألیفی نداشتند. نتیجه این که در آنجا ساختمانهای مبتذل وجود ندارد، حتی کلاه فرنگیهای باغها از وقار و عظمتی برخوردار است، اغلب بناهای ایرانی روشن- و حتی گویاست. ترکیب جدیت و سادگی شکل موجب ایجاد اندیشه ای آنی می‌شود، حال آنکه درک آرایش و اغلب نسبتهای دقیق مستلزم ملاحظات بیشتری است.

حجم و نمای اغلب بناها ساده است و از دور روح آرامش و اطمینان را القا می‌کند. این شیوه سخت مورد تحسن ایرانیان قرار گرفته، بویژه وقتی با هیجانی مهار شده و ناشی از محوطه های وسیع دارای رنگهای غنی و آرایش تودرتو ترکیب شده باشد که بیننده را به سیاحتی فارغ بال فرا می خواند. این ترکیب هیجان و آرامش از ویژگیهای تجارب زیبایی شناسی ایرانی است. کتیبه کاری معروف تخت جمشید و کاشیکاری عالی مشهد از لحاظ جزئیات بی نهایت دل انگیز و جذاب است. ولی وقتی در آنها به صورت یک کل بنگریم، جزئیاتشان تحت الشعاع آهنگ فراگیر عظیم خاموششان قرار می گیرد.

یک آرایش دیواری مجلل و ماهرانه، خوشبختانه با ابداعات تازه‌ای در هر عصر تجدید شده است. آرایش معماری تقریباً یکسره تجریدی بود، مگر در مورد برخی تصاویر دیواری و کتیبه های خطاطی و حتی این کتیبه ها هم به خاطر طراحی نابشان سخت چشمگیرند. ولی این آرایش ، در حوزه سبکها، کاربرد مصالح، نوع طرحها، قدرت تبیین، برخورد و خلوص معنوی کاملاً خارق العاده است. البته، گاه خلاقیت دجار رکود شده؛ تکرار، ریزه کاری افراطی و جزئیات کسل کننده مبین چنین اعصار فقر موقتی است. ولی آجر چینیهای- ساده یا لعابدار- تزیینی دل انگیز و گچبریهای رنگی به شکلهایی دایماً تازه، از زمان قدیم ادامه یافت؛ آجرهای لعابدار- ساده ، نقاشی شده یا کاشی- از سده دوازدهم مورد استفاده قرار گرفته است این عناصر صرفاً تکرار نشده، چون تا سده هجدهم که مواجه با یک رکود کلی فرهنگی است، شاهد رشد بر مایه همه آنها هستیم.

در بیشتر دوره ها، آرایشها از رنگهای غنی و متنوعی برخوردار است، که در اعصار اسلامی به یک قوت و هماهنگی بی همتابی دست یافت. این علاقه به رنگ را محیط تقویت می کرد.بیشتر سرزمین ایران در بسیاری از ماههای سال خشک و برهوت است و تنها در بهار است که ناگهان به گلها آراسته می شود؛ کوهها به پرده های جانداری می مانند، مرغزارها از شکوفه ها پوشیده می‏شود و گلهای مینایی درخشان ته دره ها را فرا می گیرد. بیابان- خشک، نامهربان و هولناک- بر قدر و منزلت باغها می افزاید، که سرشار از دار و درخت، چشمه‌ها، امنیت و فراوانی است. این رویای بهشت بر همه افکار،همه هنرها و حتی گفتگوی روزمره مستولی است. فراوانی گل و گیاه، که به صورت نشانه مقدس زندگی و شادمانی در آمده، در هر فرصتی و به شیوه های مختلف مورد بهره برداری قرار گرفته است بنابراین، تلاش برای یافتن راه نگهداری زیبایی گذاری باغ به صورتی پایدار، امری بدیهی بود.

علاوه بر تأثیر اقلیم، مصالح موجود، هدف دینی و فرهنگهای همسایه، بانی هم در رشد معماری نقشی تعیین کننده داشت. ساختن بناهای یادگاری بزرگ هم حق و هم وظیفه فرمانروا بود. داریوش  خشایارشا، خسرو دوم، غازان خان، محمود غزنوی، تیمور، شاه عباس، همگی منابع ملی و امکانات خودشان را صرف ساختمان کردند. وزیران هم در ایجاد بسیاری از بناهای تاریخی دخیل بودند: نظام الملک و رقیبش تاج الملک بانی مساجد معروف اصفهان و مدرسه بغداد در سده پنجم و یازدهم بودند و هر دو اظهارات معقولی در فواید نیرومند و مستحکم دارند. به همین ترتیب در سده هفتم / چهاردهم رشید الدین و رقیبش تاج الدین علی شاه در تبریز و سلطانیه بناهای عظیمی ایجاد کردند.

فرمانروایان محلی ، بازرگانان و افراد بشر دوست- که در میانشان زنان کم نبودند- برای ایجاد کاروانسراها، پلها، بازارها، کتابخانه ها ، مقبره ها و باغها بانیان سخاوتمندی بودند. ساختمانهای معروفشان بناهای شخصی بودند و مبین قدرت، شخصیت، رقابت، ذوق و مقام آنان. بنابراین از کشف نقش مهمی که آرامگاهها در معماری ایران داشته اند نباید در شگفت شد، نقشی چنان حیاتی که گاه نخستین کارفرمانروا پس از بر تخت نشستن، اقدام به ساختن آرامگاهش بود، شاید در مقام کاری برای اثبات جاودانگی.

خود چشم انداز هم - کوههای عظیم برفپوش- دره هایی به پهناوری یک ایالت، جلگه های پهن درخشان- مستلزم ایجاد بناهایی متناسب با آن شکوه و عظمت است. در یک چنین مجموعه ای، که نبام های معمولی در برابرش ناچیز می‌نماید، تمایل به استفاده جسورانه از مقیاس ناگزیر بود. خصلت حیرت انگیز جهان طبیعی باز هم دلالتهای دیگری عرضه می کرد: جهان آسمانی و برین برای مردم باختر آسیا واقعیتی اولی است. باران زندگی بخش و نیروی سودمند خورشید از آنجا ناشی می‏شود. نظم خدشه ناپذیر صورتهای فلکی حاکی از جهان برنامه داری با حرکت منظم و نقاط ثابت بود، که وقت را نشان می داد، مسافت و جهت را معلوم می ساخت و مستعد تأمل و تفکر ریاضی بود. انسان همیشه از وابستگی‌اش به نیروهای آسمانی آگاه و هدف نهایی‌اش دست یافتن به پیوند با نیروهای متعالی بود، از طریق حرمت، اطاعت و مشارکت. این کار احساس ضرورت دایمی و نیرومندی را ایجاد می کرد.

وظیفه دایم معماری پر کردن شکاف هولناک میان دو دنیای خاکی و افلاکی به هر دو صورت طبیعی و نمادی است به وسیله بناهایی که سر به آسمان می سایند. در اعصار بعدی گنبد آسمان با گنبدهای عظیم مورد تقلید قرار گرفت، که پیوسته امکان عبادتی جادویی رابرای تقاضای نعمت، برکت و قدرت فراهم می ساخت. بنابر کهن ترین اسطوره، که در آثار سومری بر جای مانده، نخستین کار آفرینش، بر آوردن کوهها از میان را در زیر پای خویش واگذارد و پیوندی نزدیک با نیروهای آسمانی به دست آورد. کوه- که با همه بلندی اش استواری است- دسترسی به بالا را نوید می دهد و «جایگاهی است که در آن موجودات فوق بشری نمایان می‏شود.»

نیروی پاسدار زندگی از کوه پدیدار می‏شود و در زمستان، که تهدیدی مرگ آسا بر زمین سایه می افکند: یا در تابستان، که نیروی ویرانگر گرما رستنیها را پژمرده می‏کند، این کوه است که وعده تجدید حیات می دهد. نیروی حیاتی طبیعت در میان کوهها نهفته و زندگی همه بشریت مرهون جریان آبهای آن است. وقتی زمین براثر گرما و خشکی تهی می‏شود و خدایان باروری ناپدید می گردند، طبعاً این تصور پدید می آید که آنان به کوهستان رانده شده اند. باید این نیروهای زندانی را آزاد ساخت تا مگر زمین احیا شود و زندگی دوباره رونق گیرد.

این باور تقریباً جهانی(که بویژه در خاور نزدیک شایع است) بیانگر یک واقعیت کاملاً طبیعی است: برخی فرهنگها منشأ کوهستانی دارند. جایی که بارندگی ناچیز است، کوه برف یا رطوبت ابرها را می گیرد و به صورت مخزنی بزرگ در می‌آید. اگر در این مناطق امنیتی هست، ناشی از کوههاست. این احسان حادثه‌ای یگانه نیست، بلکه نعمتی تجدید شونده و متنوع است که انسان باید آن را طلب کند. خصلت نمادی کوه و نقش قاطعش در پاسداری از محصول و حیات در سراسر تاریخ معماری ایران ادامه یافته، گاه به صورت نمادهای خاص و گاه به شکلهای دقیقتر و عموماً با استفاده از آرایشهایی که خواستار رویش است.

جنبه مهمی از این مفهوم کوه طبعاً شامل مدخل است. شکافها و گریوه های عمیق به دل کوه منتهی می‏شود و از راه این مدخلهاست که خدا در لحظه حیاتی تجدید ظهور می‏کند. بنابراین، در نخستین نمایشهای کوه، این مدخل با دیواره‌ای نمایش داده شده که دارای دو فرورفتگی است و نمادی از جای مقدسی که در آن نیروهای آسمانی با زمین پیوند می یابد. در نخستین معابد یا زیگوراتها، که شکل و مفهومشان نمایشی از کوه است، این مدخل، یعنی این دروازه جهان مینوی را با سردرهای بیرونی عظیم نمایش داده اند. آنها نشانه نخستین مرحله انتقال از جهان امور بیرونی به جهان درونی نیروی خدایی است.

جایگاه مقدس درونی، که در زیگوراتها نشان دهنده محل پیوند میان آسمان و زمین است، در ایوانهای جلو تالارهای تاجگذاری معابد آشوری و هخامنشی باقی است. در آتشکده های ساسانی به صورت شاه نشین داخلی در آمده که تنها موبدان پرستار آتش حق ورود به آنجا را داشتند و بار دیگر در محرابهای اسلامی این طاقهای فرورفته در دیوار که رو به سوی شهر مقدس مکه است- و در سردر مسجدها به کار رفت که در اصل نمادهایی هستند برای اعتلای واقعیت بنای خاکی کم اعتباری که در پشت سرشان است.

از روزگار زرتشت، زیبایی با نور پیوندی ناگسستنی داشت. نور از اجزای ذاتی شخصیت مینوی بود و همسان با عقل و با خوبی، که در هر جا با تاریکی، اهریمن و آشفتگی می جنگید. در ایران، روشنایی طبیعی - شدید، محسوس و خلاق- نقشی را که دین به آن بخشیده، به صورت متقاعد کننده ای بسط داده است.در هنر ایران روشنایی و وضوح هر دو مطلوب، و برعکس تیرگی و ابهام منفور است. نقش و نگارهای ایرانی در همه اعصار ، صرفنظر از میزان مهارتشان، شالوده ای بنیانی را نشان می دهد که معقول و دقیق است.

ملاحظات مربوط به فواید عملی نمادگرایی عبادی با عشق ایرانی به زیبایی در همه شلکهایش همراه و در عین حال تلطیف شده است. این لذت غریزی، علی‌رغم بدبینی بارزش، خود را در شعر متعالی هزار ساله، در سفالگری که با کار چین و یونان پهلو می زند، در فلز کاری و در استادی بی همتا در قالیبافی نمایان می سازد، بگذریم از نقاشیهای مینیاتور و سایر هنرهای کتابسازی، همچنین طرحهای عالی برای حجاری، خطاطی و کاشیکاری. بعلاوه، این عشق به زیبایی در همه طبقات وجود دارد و در ساده ترین ابزارها غالباً به ذوق خیره کننده بر می خوریم. این زیبایی خود در خود توجه بود، می باید از آن مراقبت و نگهداری شود و در واقع زیبایی صفتی آسمانی بود، یک اصول پذیرفته شده جهانی وجود داشت که با اعمال تأیید می شد، شبستری در سده هشتم / چهاردهم نوشت:

ملاحت از جهان لایزال		در آمد همچو رند لاابالی
به شهرستان نیکویی علم زد		همه ترتیب عالم را به هم زد

و بر اساس نظر زرتشت «ییما، انسان نخستین، زمین را در خوبی همچون طربخانه ساخت».

بخش دوم

تحقیق در معماری گذشته ایران

امروزه معماری سنتی ما در جهان شناخته شده است ولی تا نیم قرن پیش معماری ما ناشناخته بود. برای نمونه روش تحلیل و تفسیر مستشرقین از بناهای پیش از اسلام و پس از اسلام ما متفاوت با آنچه امروزه مطرح می شود، بود. بنایی مانند تخت جمشید و نظیر آن را در دسته بندی با بناهای سومر، آکاد و آشور می دیدیم. به این ترتیب بناهای پس از اسلام ایران را نیز با بناهای دیگر کشورها در یک دسته قرار می دادند و حتی برخی نیز به دوره ای از آن معماری عربی می گفتند. همانگونه که می دانید معماری ایرانی با معماری عربی بسیار متفاوت بوده است. البته این به معنی عدم پیشرفت معماری اعراب نیست زیرا در آن زمان کشورهایی چون مصر و شام دارای معماری غنی بوده اند. در شمال آفریقا نیز معماری مغرب که شامل دو بخش اسپانیا و مراکش می‏شود بسیار غنی بوده است.

یکی از مکاتب بزرگ معماری اسلامی هم از حیث پرکاری در آثار و هم از جهت تعداد بناهای ساخته شده و دامنه نفوذ گسترده آن که حوضه نفوذی از عراق کنونی، هندوستان تا اندونزی داشته، معماری ایران است. البته بعضی ] مانند پروفسورگالدیری[ نیز تأثیر معماری ایرانی را تا شمال آفریقا و حتی بعضی بناهای آندلس می دانند. برای اینکه از تأثیر معماری ایرانی و اسلامی بر معماری دیگر کشورها تصویری داشته باشیم کافی است که بعضی از کتب نوشته شده درباره معماری هند را ورق بزنیم، هنگامی که از معماری پیش از اسلام آن به پس از اسلام می رسیم ناگهان تغییرات اساسی در معماری آنها مشاهده می‌کنیم. از استوپه های یکنواخت (به جای دخمه استوپه داشته اند) به آثار علی گرد و تاج محل می رسیم تو گویی صبح می دمد و واقعاً همه چیز تغییر می‏کند. من در اینجا قصد تنقید از معماری باستانی هند را ندارم زیرا در نوع خود با ارزش است و با دیدن همین معماری است که ما به تغییر و تحول در معماری پس از اسلام این کشور پی می بریم.

با وجود ویژگیهای معماری ایرانی، متأسفانه تا کنون چیز در خوری درباره آن نوشته نشده است. گاهی من فکر می کنم شاید تأسفی نیز نداشته باشد، شاید بدین گونه بهتر است زیرا امکان داشته است که بعضی از روی غرض درباره آن بنویسند همانگونه که شده است و شاید هم بعضی با عدم شناخت درباره آن مطالبی بنویسند. اما در هر حال تأسف بار این است که ما ایرانیان نتوانسته ایم هیچ کاری در این زمینه انجام دهیم. من در حال حاضر جوانان زیادی را می‌شناسم که به معماری ایران علاقه‌مند هستند. این جوانان بهتر است به بررسی معماری کشورمان بپردازند و واقعاً با عشق بررسی کنند تا این معماری را خوب بشناسند و کار آنها صرفاً تکرار نظرات چند نویسنده غربی نباشد. البته همانگونه که بارها گفته ام و در ادامه نیز خواهم گفت بعضی از این نویسندگان غربی مانند مرحوم ماکسیم سیرو معماری ایران را خوب می شناختند و آنچه درباره معماری ایران نوشته اند فوق العاده است. اما از بعضی کارهای محققان دیگر بوی غرض به مشام می رسد و استناد به این نوع کارها چندان صحیح نیست.

آنچه که خود درباره معماری ایران انجام دادهه ام و به آن رسیده ام این است که این معماری را باید دید، باید در آن قدم زد و زندگی کرد. همانگونه که در بخش پیش گفتم من با توجه به اینکه نائینی یزدی هستم در شهریزد با این آثار بزرگ شده ام. آنها را تماشا می کردم و از دیدن قسمتهای مختلف آن لذت می‌بردم. از جمله مسجد جامع یزد که متأسفانه بخشهایی از آن مسجد را تخریب کرده بودند که از با ارزش ترین و قدیمی ترین بخشهای مسجد بود. بر روی مسجد بومسلمی یک شبستان جدید ساخته اند. این بنا(مانند مساجدی چون جامع اصفهان و اردستان) در دوره های مختلف ساخته شده و دارای آثار متنوعی می‌باشد. آنچه که از این مسجد به جای مانده است به همت مرحوم وزیری (رحمت الله)، باقی مانده است. این مرد بزرگوار چندین سال چه بر روی منبر و چه در بازار و دیگر جاها، با خواهش و تمنا و گاهی اوقات با تندی کاری کرد که مسجد از ویرانی کامل نجات یابد، و گرنه اینجا از مسجد جامع ورامین خرابتر بود. این قضیه را ، من که از کودکی در مسجد قدم می زدم بخوبی بخاطر دارم.

من از آن زمان متوجه شدم که فهمیدن و شناخت معماری ایران در وهله اول نیاز به دقت و دیدن خود بنا دارد. سپس در کنار اساتید معماری نشستن، یعنی نداشت. همانگونه که گفتم وقتی من از آنها صحبت می کردم حتی دوستان هم دوره دانشگاهی من آنها را معماران بی سواد می نامیدند و مراجعه به آنان را بی حاصل می دانستند. آنها از دریای معارف معماری که در سینه های این معماران بود آگاه نبودند و خیلی ها با آن دیدگاهشان نتوانستند از آنها استفاده کنند. اما من با کمال فروتنی در کنار آنها می نشستم به طوری که حتی مانند شاگردانشان به من پرخاش می کردند، و من به این نوع برخوردها اهمیتی نمی دادم. البته بعضی متوقع هستند که این معماری پاسخگوی بعضی از سؤالات هنری یا نظری روز باشند و مانند آنچه در دانشگاهها برایشان توضیح داده اند، پاسخگو باشند. این کار امکان پذیر نیست. باید کنار دست آنها نشست، در کار آنها دقت کرد و زبان آنها را فهمید. این معماران زبان خاص خود را دارند. در چند دهه قبل می‌شد از اطلاعات این معماران استفاده کرد ولی متأسفانه کمتر کسی به این کار اقدام نمود، تعداد زیادی از آنها دیگر در میان ما نیستند. خدا همه آنها را بیامرزد. پیش از این ، من برای شما مثال استاد محمد علی را آوردم و گفتم که چگونه او موضوع بسیار جالب هنجار را بر روی زمین نکیز می کرد. آنها مطالب زیادی را سینه به سینه حفظ کرده اند که یکی از آنها را زمانی که من به دکتر هشترودی انتقال دادم، او به من گفت که نه در ریاضیات شرق و نه غرب آن را دیده است.

من در 55 سال گذشته هم شاگردی آنها را کرده ام و هم در کنار آنها بوده ام. بعضی از مطالب راحتی از یک کارگر ساده که در حال کار کردن بوده است یاد گرفته ام. برای نمونه ترسیم پنج ضلعی به وسیله ریسمان است که با دو میخ، ریسمان و گونیا انجام می‏شود. اگر از او توضیح روش را با «فرمول» بخواهی حتماً به تو جواب نخواهد داد. او به وسیله این ابزار  را می ساخت و سپس پنج ضلعی را از روی آن رسم می کرد.

این کار خارق العاده ای بود آنها در عمل اینها را یاد گرفته بودند. این وظیفه ماست که این مطالب را ابتدا یاد بگیریم، آن را بفهمیم و سپس به عنوان یک موضوع مورد تحقیق مورد مطالعه قرار دهیم. برای نمونه یافتن پاسخ اینکه چگونه معمار گذشته با کمال راحتی و با داشتن یک ضلع از یک ضلعی می‌توانسته آن را رسم کند.

همانگونه که بارها عرض کرده ام معماری ایران را از لحاظ هنرری باید رفت و دید. با دیدن آثار متوجه می شویم که این معماری شنیدنی نیست بلکه دیدنی است. در اینجاست که انسان پی می برد که تأسفی هم ندارد که تا به حال کتابی درباره این معماری نوشته نشده است. اما در حال حاضر باید درباره آنها نوشت زیرا اغلب این آثار صدمه دیده و در حال زوال می باشند. در شهرهای تاریخی ما خانه هایی وجود دارد که به حد بالای تکامل خود رسیده بودنده و با وجود زیبایی خیره کننده خود، همه دارند از بین می روند، تعداد زیادی از آنها نیز از بین رفته اند. خانه نواب رضویها، یکی از خانه های شاخص یزد را من اینگونه ثبت و ضبط کردم. در یک توسط یکی از همکارانم خانم مهندس اسدی ترسیم شد و در نهایت آنچه ارائه شد کار فوق العاده ای بود. بعدها وقتی دانشجویان رابرای بازدید به آن محل فرستادم، پس از بازگشت گفتند که چنین اثری در آنجا وجود ندارد پس از مراجعه به آنجا، کاری تعمیر شده را دیدم که با آنچه در اصل بود کاملاً تفاوت داشت.

از این آثار چند نمونه دیگر هنوز باقی مانده است که می توان از آنها بی نهایت استفاده برد.

به نظر من دیدن بنا، فهم آن و بهره گیری از افراد متخصص قدیمی و آشنایی با روش کار آنها و استنباط از گفته ها و اعمالشان، اصلی ترین بخش تحقیق در معماری گذشته ایران است.

انتخاب موضوع

در بحثهای مربوط به معماری ایران باید به بعضی موضوعات کاربردی توجه خاص شود. چیزی که با کمال تأسف در دانشگاههای ما نادیده گرفته می‏شود. از طرف دیگر به موضوعاتی تا حدی خیالی نیز پرداخته می‏شود برای مثال «ایستگاه قطار در کره زهره!» و چیزهای دیگری نظیر این البته علت آوردن این مثال ، نشان دادن جنبه غیر کاربردی و صرفاً خیالی بعضی موضوعات است. ما می‌توانیم درباره موضوعاتی کار کنیم که به جنبه کاربردی آن بیشتر توجه شود.

موضوع مسکن درحال حاضر از بزرگترین مشکلات و گرفتاریهای جامعه است. نداشتن مسکن دغدغه بزرگ قشر عظیمی از جامعه بخصوص جوانان است و این مشکل به وضع خطر ناکی تبدیل شده است. در گذشته یک روستایی با مصالح بوم آورد و دم دستی، خانه خود را می ساخت و هر وقت نیاز بود آن را تعمیر می کرد. ولی حالا بعضی از مصالح مانند آهن و سیمان از دور دست برای او بار می‏شود و خانه‌ای با دو یا سه اتاق برای او ساخته می‏شود. حال اگر گوشه ای از خانه او خراب شود چه باید بکند؟ آیا دوباره باید از تهران برای او مصالح فرستاده شود؟! باید این مشکل را حل کرد. البته من نمی گویم که باید استفاده مجدد از خشت و طاق داشته باشیم، بخصوص در مناطقی که یکبار زلزله آمده است اصلاً نباید از طاق استفاده کرد. اما در بسیاری از مکانها هنوز می توانیم از مصالح بومی برای رفع مشکل مسکن استفاده کنیم و نیازی را که داریم بخوبی بر طرف نماییم. این کارها باید از دانشکده های معماری ما شروع شود.

موضوع مسکن می تواند از سالهای نخست در دانشکده- وقتی که دانشجو پروژه مسکن دارد- ارائه شود واین کار چندین بار در سالهای مختلف تکرار گردد. در این موضوعات می توان نه تنها خانه روستایی بلکه موضوع آپارتمان را در تهران برای یک خانواده 4 نفره یا خانواده پرجمعیت ارائه نمود. از دانشجو یک طرح منطقی خواسته شود و اینکه چگونه می توان خانه ای با صرفه طراحی کرد من آرزو داشته ام، چنین کارهایی را ببینم ولی متأسفانه تا به حال بندرت در پروژه‌ها و پایان نامه ها به این نوع موضوعها برخورده ام.

موضوع دیگر تحقیقاتی می تواند بافتهای قدیم و احیاء بافت محلات تاریخی باشد. در بافتهای کهن این کشور سرمایه های عظیمی وجود دارد. آیا این سرمایه‌ها باید مانند زباله از طرف شهرداریها در خندق ریخته شود؟ از دست دادن این سرمایه ها حیف است. این حرف به معنی آن نیست که مردم را مجبور کنند که در داخل خرابه ها زندگی کنند. به خاطرح می آید که صحبتی درباره محله عودلاجان داشتیم یکی از دوستان، در مقاله ای در روزنامه نوشته بود که: «پیرنیا می گوید که مردمان این محله در این خانه بنشینید تا او سالی یکبار از باغ زیبایش بیاید و شما را نگاه کند. اگر اینجا زیباست شما بیا اینجا زندگی کن و ما شما را تماشا کنیم!»، البته این منطقی نیست که ما به آنها بگوییم با این مشکلات باید در این مکانها زندگی کنید. شاید بخشی از این مشکل تقصیر من بوده باشد که به ساکنان این محلات اجازه نمی دادیم که دخل و تصرفی در خانه‌ها داشته باشند. باید به مردم محله ای که به علت خرابیهای موجود آن را رها کرده اند و آنجا متروک مانده است حق داد. محله ای که نه آب نه برق و نه گاز درست دارد حتی بعضی وقتها هیچ چیز ندارد و قابل سکونت نیست. گاهی می‌بینیم که خانه ای در یکی از این محلات خراب شده و به صاحبخانه گفته شده است که حق دست زدن به آن را نداری و از طرفی نیز به او کمکی نمی شود. همچنین برای برخی چیزها دولت هم نمی تواند کمکی ارائه دهد. فرضاً در گره سازی شده ای در خانه ای نیزابه ترمیم داشته باشد. این کار هزینه زیادی می‌خواهد که از عهده تشکیلات دولتی خارج است. اما می توان درباره راه حلهای دیگر برای احیای محلات فکر کرد. زمانی من پیشنهادی نمودم که در جلسه‌ای مورد استقبال قرار گرفت بخصوص از طرف مرحوم مصطفوی برای نمونه محله یوزداران یزد را بررسی می کنیم که دارای یک کوچه اصلی است این کوچه را می توان با هزینه کم تعمیر کرد بدین ترتیب که زمین آن سنگ فرش یا آژیانه شود(سنگهای تخم مرغی شکل که در میان بندهای آجری با نقوش مختلف قرار می گیرد) این کار چند حسن دارد یکی اینکه تعمیر آنها آسان است و اگر سنگی کنده شود می تواند به آسانی جایگزین شود و کاربرد آن از آسفالت و بتن حتماً بهتر است. همچنین روشی مرسوم در بیشتر شهرهای ایران بوده است و ما نمونه های زیبای آن را در شهر دزفول با نقشهای متنوع می بینیم در شمال ایران نیز با روش مخلوط با اجر بزرگ و سنگ کار شده است دیوارهای کوچه ها را نیز می توان کاهگل کرد آنچه در نمای کوچه می ماند سرد رد خانه است این سردها را می توان مرتب و تمیز کرد و آنهایی که نیاز به معمیر دارد مرمت و نواقص آن را برطرف نمود در اینجا اگر صاحب خانه استطاعت تعمیر آن را نداشت دستگاههای مسؤول باید به آنها کمک کنند واقعاً احیاء کنه سردر یک خانه قدیمی به وسیله یک نفر مقدور نمی باشد تعمیر، نظافت و برطرف کردن نواقص سردر نیر کار یک نفر نیست برای نمونه اگر یک در چوبی را بخواهند تعمیر کنند پرداخت هزنیه آن از طرف یک پولدار هم بر نمی آید.

در یک دسته بندی کلی از کیفیت خانه ها در محلات قدیمی، می توانیم آنها را به سه دسته تقسیم کنیم: نخست خانه هایی که اصلاً قابل استفاده نیست به ساکنان این خانه ها نمی توان گفت شما در این خانه زندگی کنید، آنها انسان هستند واگر کسی این نظر را داشته باشد باید به او گفت «خودتان در آنجا زندگی کنید»! باید به او اجازه داد شود که با همان حجم و ارتفاع و با حفظ فضای باز یا همان مساحت حیاط که در اصل داشته است، خانه ای بسازد. او را نیز در انتخاب نوع مصالح آزاد بگذاریم تا حدی که با شرایط اقلیمی محل سازگار باشد. برای نمونه دیده شده که در شهرهایی چون کاشان و یزد خانه ها را سنگ روکار برای نمونه دیده شده که در شهرهایی چون کاشان و یزد خانه ها را سنگ روکار می کنند . این واقعاً کشنده است و خانه را تبدیل به یکی کوره می‏کند در اینجا بهترین نوع مصالح کاه گل ارزه است (یا کاه گل دم گیری) که گزش آفتاب را می گیرد و از طرفی رنگ زیبایی دارد. دلایل این نوع کارها را می توان به مردم آموزش داد و به آنها فهماند که هم عمل به آن ساده است و هم برایشان ارزانتر تمام می‏شود با توجه به حجم وارتفاع ساختمان های قدیمی سازنده براحتی می تواند دو یا سه طبقه در آن بسازد.

فضای حیاط خانه را می توان به همان شکل واندازه حفظ کرد اما در طرح جدید می توان تغییراتی در آن ایجاد کرد همچنین در طرح جدید سعی شود پنجرها روبه کوچه باز نشود اگر این ویژگیها رعایت شود، وقتی از کوچه گذر کنیم خواهیم دید که خانه سر در و دیوارهایی تمیز و همچنین فضایی مناسب در داخل دارد که ساکنان آن می توانند در آنجا راحت زندگی کنند.

دسته ای دیگر از خانه را در بافتهای قدیمی، خانه های قابل تعمیر تشکیل می‌دهند. معمولاً صاحبان این خانه ها استطاعت ندارند تا به روش علمی آنها را تعمیر کنند در اینجا باید سازمانهای مربوطه، به آنها هم از لحاظ مالی و هم از لحاظ فنی کمک کنند به نحوی که ساکنان آنها احساس راحتی نمایند.

بعضی از خانه ها پدر سالاری هستند که معمولاً بسیار بزرگ می باشند. زندگی کرد در این خانه ها برای یک خانواده دشوار است و تعمیر آنها از عهده ساکنان آن بر نمی آید حتی جارو کردن و نظافت این خانه ها نیاز به ده نفر نیرو دارد ما نمی توانیم از ساکنان این خانه ها توقع داشته باشیم که بتوانند از آن محافظت کنند و آن را سالم نگاه دارند اینها می توانند به راحتی به مؤسسات عام المنفعه مانند مدرسه تبدیل شود اغلب این خانه ها براحتی می توانند عملکرد مدرسه را داشته باشند همانگونه که در شهر یزد خانه رسولیان به دانشکده معماری و شهرسازی تبدیل شد اغلب محلات قدیمی نیاز به تعداد دبستان و دبیرستان دارند و با تعمیر این خانه های بزرگ این مشکل را می توان مرتفع کرد برای تعمیر این خانه ها کارهای متنوعی می توان انجام داد مانند تجدید کاهگل ها و فرش مجدد فضاها، گچ کاری اتاقها، بازسازی طاقهای شکسته شده و تغییر عملکرد اتاقها اتاقهای کوچک می تواند برای مقاصد اداری استفاده شود و اتاق طنبی و ارسی به سالن تبدیل شود.

یکی از مشکلات بزرگ ساکنان این محلات ، نداشتن درمانگاه می باشد. برای نمونه بعضی می گویند که وقتی زنی پا به ماه می باشد و زمان وضع حمل او فرا می رسد تا رساندن مادر به بیمارستان هر دو از بین خواهند رفت و این حرف درستی است یکی از این خانه های بزرگ براحتی می تواند تبدیل به یک زایشگاه شود اگر ما امکانات را به آنها دادیم و همه تجهیزات را در اختیار آنها گذاشتیم دیگر بهانه ای وجود نخواهد داشت و از همان کوچه 5/1 متری می توان مریض را بر برانکا به درمانگاه رساند این کارها از نگرانی ساکنان این محلات می کاهد.

این محله ها نیز مانند محلات جدید همه امکانات را لازم دارند مانند شعبه اداره ثبت ، کلانتری، شهرداری، فضاهای درمانی و آموزشی ، که خانه های بزرگ را می توان به این کارها اختصاصی داد این در صورتی عملی خواهد شد که زیر نظر یک نهاد مسؤول ، مانند میراث فرهنگی و با در نظر گرفتن شرایط فنی دقیق محلات را باز پیرایی کنند و در صورت وجود موانع و نواقص،آنها را مرتفع سازند. به این ترتیب این محلات برجا خواهند ماند ولی اگر کاری در این زمینه صورت نگیرد تا چند سال دیگر چیزی از آنها باقی نخواهد ماند همچنانکه در یزد و کاشان و دیگر شهرها مشاهده می‏شود که چه به سر محلات قدیمی آمده و چند خیابان از داخل آنها رد شده است بقیه نیز اینگونه خواهند شد.

یکی از موضوعات مهم برای دانشجویان و محققان معماری می تواند بحث چگونگی الهام گرفتن با ادا در آوردن فرق دارد در حال حاضر به محض اینکه می گوییم یک ساختمان ایرانی یا اسلامی طراحی کن یا بساز از قوسهای جناغی و مانند آن استفاده می‌کنند آنچه که ما در معماری گذشته به عنوان جناغی می‌بینیم به این خاطر بوده است که این فن از پیشرفته ترین فنون ساختمانی زمان خود بوده است مانند آنچه در جناغی های دور میدان نقش جهان مشاهده می‌کنیم جناغی و سیله ای بوده برای پوشش دهانه های بیشتر از 3 متر اما این کارها در حال حاضر به چه معنی می باشد؟ این کارها وقتی در شهرهای بزرگی چون تهران انجام می‏شود دیگر منطق ندارد، دیگر نمی توان به آن الهام از هنر ایران گفت، این اسمش ادا در آوردن می‏شود.

اما موضوعهایی وجود دارد که می توان به آن الهام از هنر ایران گفت آنچه که در انها منطق وجود دارد یکی از آنها که در گذشته توجه زیادی به آن داشته اند ولی متأسفانه در دوره معاصر به آن توجهی نشده است موضوع رون است رون در اصطلاح معماری به معنی جهت بناها از سه رون راسته ، اصفهانی و کرمانی استفاده شده است.

شناخت معماری یونان

شناخت معماری یونان

معماری یونان

معماری یونان

نظام جدید

        دوران پادشاهی Polis- واحد اجتماعی و اجرایی کشور یونان- در قرن پنجم قبل از میلاد مسیح بود. از آن موقع به بعد این ساختار قدرتمند، سمبول و نشانه خود را به فراتر از حوزه و قلمرو یونان انتقال داده است. تا حدی مثل جزیره سیسیل یونان و بخش جنوبی ایتالیا، شهرسازی اتروسکا راحتی قبل از آن لمس کرده بود. رُم در قرن هشتم قبل از میلاد مسیح یک فرایندی شبیه به Synoeaesm که ارسطو آن را بعنوان عامل شهرسازی اولیه یونان شناخته است، مطرح شد. در واقع اسکان های شبه شهری در اسپانیا و در بخش مرکزی و شمال غرب اروپا در زمان Polis نشان می دهد که عملکرد یونان اکنون دارای اعتباری فراتر از خط ساحلی مدیترانه در منطقه ای می باشد که در آن الگوی معمول، یکی از قلعه های تپه‌ای           شده است.

      ولی در زمانی که نماد یا مثال polis عادات روستایی اروپایی را احیا می کرد، سرنوشت آن در سرزمین یونان به سمت یک روند نزولی حرکت می کرد. بلافاصله بعد از جنگ شدید Peloponnesian بین آتن و اسپانیا در پایان قرن پنجم، یک رشد سریع در سرعت تولد باعث برجای ماندن آثار بیشتری نسبت به polis شد. این امر به همراه اقتصاد ضعیف، بیکاری شدید را بوجود می آورد. مستعمره سازی بعنوان راه حل، غیرمتداول شده بود. مرد جوانی که نمی‌توانست کاری پیدا کند اکنون تبدیل به یک سرباز حرفه ای شده و تمایل به خدمت کردن به هر کسی را داشت. مفهوم سرباز مزدور برای polis کلاسیک که بیش از هر چیز یک ماهیت اخلاقی بر اساس تعهد کامل یک شخص به یک مکان منحصر به فرد و خاص را بازنمایی می کرد خصمانه بنظر می رسید و این تنها آغاز رویداد بود.

       در قرن چهارم، یک فراخوان برای متحد شدن شهرهای یونان در قالب یک کنفدراسیون قوی که بتواند به طرف مرزهای جدید پیش برود مطرح شد. گزینه آشکار آسیا، سرزمینی که توسط امپراطوری ایران تحت حفاظت قرار داشت بود که در عین حال شهرهای یونان را نیز در ساحل lonian کنترل می کرد. برای برگشت، حمله قبلی می توانست یک محرک قوی برای اتحاد، و یک علت مقدس باشد. در عوض به شکلی غیرقابل انتظار، نیروی ارتش که          می توانست این عملکرد سراسر یونانی را پیش براند اکنون درحاشیه های جهان یونان در منطقه مقدونیه ( Macedania ) تجسد یافته است. این پادشاهی رو به عقب در ارتفاعات شمالی یونان در اواسط قرن تحت پادشاهی فیلیپ دوم چشمگیر شد. مبارزه فیلیپ برای متحد کردن یونان از طریق نیرو در صورت لزوم، به وسیله پسر تیزهوش الکساندر تکمیل شد.        (‌شکل 8-1‌) این پیشروی مقدونیه، گرچه دارای هدف نهایی بزرگی بود ولی خودمختاری شهرها یعنی پرافتخارترین سرمایه ها آن ها را مسکوت می کرد.

       وقتی کشور یونان برای تبدیل شدن به یک ملت تحت فشار قرار گرفت، الکساندر تصمیم به آزاد کردن آسیا کرد. ارتش او در ناحیه اصلی Anatolia نفوذ کرد و با نیروی حرکتی غیرقابل مهار سرزمین های قدیمی دنیای شرق را در یک دهه درهم کوبید و در مرز ورودی هند متوقف شد.
  تسخیر سریع، پایان polis کلاسیک بود. در نظام جدید هزاران شهر- ایالت همزیست کوچک و بزرگ که جامعه بی ثبات یونان را شکل داده بودند خود را در یک ساختار سیاسی گسترده درگیر کرده بودند که حاوی امپراتوری های قدیمی مثل ایران و هند بود. حکومت یونان، مدت زیادی با مبارزات یونان همراستا نبود. اکنون بسیاری از یونانی‌ها در میانی مردم بیگانه زندگی می کردند و دوگانگی قدیمی یونان و بی تمدنی را مطرح می‌ساختند. بنابراین تمایز نابود شده دیگری که جایگاه یونان را در تدبیر چیزها تثبیت می کرد، رابطه بین انسان و جمعیت جاودان الیمپوس بود که قدرت خود را در زمانی که الکساندر، یک فناپذیر محض، حتی قبل از مرگ خود به رتبه خدایی رسانده شد، از دست داد. این عملکرد خیلی زود در میان سلسله‌هایی که این امپراتوری بدبار را در سالهای آتی پیش بینی کرده بودند، عادی شد.

       یک تصویر معروف از یکی از این مردان، پیکر برنزی با عنوان حاکم یونان یک نماد یا علامت گویا از نظام جدید می باشد ( شکل 2-8 ). در دوره کلاسیک چنین پیکره های عمومی از مردان لخت و عریان مربوط به قهرمانان و ورزشکاران پیروز بوده است نه حاکمان؛ و فرمول این Kouroi نشان دادن قدرت قابل کنترل باقی مانده یا تعادلی بود یعنی یک توده یا پیکره آگاه از توان بالقوه بدون نیاز به تبلیغ خود. تصویر یونان یکی از قدرتهای فاقد تعقل فرانما، غلوآمیز و بسیار قدرتمند می باشد. و هنوز اعتماد به نفس تعمیم یافته از پیکره با نگرانی خاص در صورت انکار می شود که اغلب نشان دهنده نگرانی و اخم کردن می باشد. این فاصله بین سر و بدن و وابستگی صورت برای تعیین آدمیزاد بودن یک فرد، با وجود سر و بدن غیر قابل تفکیک از هم، یک فرد را بعنوان تجسم چیزی بزرگتر از خودش نمایان             می نماید یعنی حالتی را نشان می دهد که او را می سازد.

       از روش های کلاسیک مبتنی بر لحاظ یک فرد در چهارچوبی از شهر کشور می باشد. این بزرگی او در محدوده باریکی از شهر می باشد که فرهنگ کلاسیک در آن برگزار می‌شود. و این دقیقا بدان معناست که عملکرد افسانه مانند الکساندر تخریب شد. ایالت به شکل خوفناکی درگرو امپراتوری بود. حتی باوجود پادشاهی محدوده شده تر که بعداز مرگ او پدیدار شد، دیدگاه دولت به شکل افراط آمیزی طولانی شد و پایداری و ا یستادگی فرد به شکل متناسبی کاهش یافت ( شکل 3-8 ). سرباز تبعه بدون چون و چرا از Polis خود در موقع قرار گرفتن درمعرض حمله دفاع می کرد و تبدیل به یک مرد مبارز حرفه ای می شد که سربازی برای او یک وظیفه بود. جنگیدن اکنون قابل مبادله بنظر می رسید و پیروزی تبدیل به بک تصویر آبستره شد. و بنابراین بدون شکل در آنجا یک اشتغال فکری درخصوص شکست و یک تورم به طرف زوال حرکت می کرد. حرفه ای گرایی رقابت های قهرمانی ظاهراً درخشش پیکره پیروز را از بین برد. اکنون ما تصویر محکم و چغر را نشان می دهیم که تاج پیروزی او چیزی کمتر از پاداش خداپرستی نسبت به بهره قابل ملموس و سخت می باشد.

       تغییری که ما در اینجا به تفصیل تصویر می کشیم در پیکر تراشی بطور آشکار نمایان است. رشد صورتگری، تصویریگری کودکان و عتیقه های جذاب، زنان برهنه بعنوان حاصل عشق شهوت انگیز و بازنمایی دقیق مردم پیر، موضوعاتی از درد و شکست بودند. خودپیکر تراشی دارای یک شکل سست تری بوده و برای تئاتری بودن و درگیری قدرتمندانه مستعد بودند. ساختار ارزشی، کمتر انعطاف پذیر شد. یونان کلاسیک، مثل برنایی که از آن بت‌سازی        می کند، بلندنظر، تسلیم ناپذیر و انحصاری شد. ظاهرا فرهنگ با امپراطوری طویل شده قدمت یافت و آسانگیرانه، تسلیم ناپذیر و به شکلی گسترده ترحم آمیز شد.

       قهرمانان کلاسیک بالاتر از همه معیارهای اخلاقی بوده و بر اساس نظریه ارسطو خصلت بافتی در انسان است که گزینش را آشکار می سازد و این چیزی است که یک انسان انتخاب می کند و یا در جریاناتی که در آن گزینش آشکار نیست مورد اجتناب قرار می گیرد. قهرمانان در هنر کلاسیک اغلب در لحظه تصمیم گیری در نظر گرفته می شود و این همان قیاس دو حدی غیرثابت است. این به اندیشه مربوط می شود که انسانیت او را آشکار می سازد. ما برای او احساس همدردی می کنیم چون ما آن را با طرز ایستایی او بین دو جهت مخالف شناسایی می کنیم چون اخلاقیات او و ما وجودگرایانه می شود.

       قهرمانان یونان، ابزاری برای انتخاب نمی باشد ولی قربانی آن مصداق دارد. اخلاقیات او وابسته به نمایش ملودرام است. او بین جانشین ها مطرح نمی شود بلکه در حالت رویارویی نشان داده می شود. هنرمندان او را بعنوان پیروز یا شکست خورده به شکل ترحم‌آمیزی به تصویر می‌کشند. بنابراین به ناظر اجازه داده نمی شود تا  در مبارزه درگیر شود. تصویر مربوط به بعد از بروز تاثیر بوده و در ایجاد انگیزش و تحریک یک پاسخ قابل پیش‌بینی مستعد            می‌باشد. پیام بیان نمی شود بلکه فریاد زده می شود. بنابراین ما مجبور به ابراز همدردی      می شود که به معنی احساس کردن برای چیزی می باشد. ( شکل 4-8 )

روزهای پیشرس

       این مشاهدات نیز برای معماری به شکلی انتزاعی تر کاربرد دارد. نخست ما باید به خاطر بیاوریم که با روندهای گسترده را در یک دوره زمانی طولانی جدول بندی می کنیم. اتصال بین دوره کلاسیک و یونانی جلوه دادن پادشاهی الکساندر می‌باشد ولی رویدادهای نظامی و سیاسی همیشه یک تغییر را آغاز نمی‌کنند. آنها گاهی اوقات باعث ته نشست آن می‌شود. همچنین به  خاطر داشته باشید که یک سبک از شرایط و مولفه هایی سرچشمه می‌گیرد که در موقع بدست آوردن اعتبار کلی، به حوزه ای فراتر از نقطه معین شده می‌رسد. و حتی بعد از نمایان شدن سرنوشت ساز خود، یک سبک با حالات قدیمی تر و همزیستی  می کند که حامل عوامل لمس شده یا لمس نشده با نسخه جدید می باشد. آنچه که ما معماری یونانی می‌نامیم در واقع در دوره قبل از الکساندر شروع شد. این اصطلاح خود سیصد سال قبل را از دوران الکساندر تا سقوط آخرین پادشاهی الکساندری، کلوپاترای مصر تا رومانس در 31 سال قبل از میلاد پوشش داد. معماری در طول این دوره توسعه یافته در راستای سرزمین پهناور مربوطه، پویا و یکنواخت نبود.

       با نگاه کردن به گذشته ما بذرهای کاشته شده معماری یونان را در قرن پنجم می یابیم که احتمالا در آن یعنی محل اساسی کلاسیک گرایی بهتر نمایان می شود. در اثر جاویدان محوری شیبراهه دستاوردی Akropolis و دیدگاه غرب از پیش نماهای Parthenon ، یکی از موضوعات اصلی معماری یونان، ترجیح آن برای تاثیرات جهت دار شده و استفاده قابل توجه از پلکان می باشد. ( شکل 16-7 ) در ارتفاع غربی Erechtheion ، ستون و دیوار، دو تمایز و عامل جداگانه از طرح یونان، اتصال یافتند. ستون به کار گرفته شده که به آن رجوع می‌کنیم نشان یا نماد معماری یونانی بوده وبه همراه ستون توی دیوار یا پایه ستون به کار گرفته شده، مولفه اصلی یک دامنه از مفصل شدگی سطحی می باشد که عواقب نمونه آن تا دوران مدرن احساس خواهد شد.

شناخت معماری مدرن

شناخت معماری مدرن

شناخت معماری های مدرن آسیا ، اروپا و آمریکا

معماری مدرن

مبانی معماری مدرن، که سبکی غالب و جهانگیر در سده بیستم میلادی بوده، ریشه در تحولاتی که خاستگاه آن شهر فلورانس در شمال ایتالیا در حدود چهارصدسال پیش از ظهور معماری مدرن بوده است.

بررسی معماری مدرن بدون توجه به زمینه های فکری و اجتماعی مدرنیته و تحولات متعاقب آن، همانند انسان گرایی، علم مداری، دین پیرایی، روشنگری و انقلاب صنعتی، امری ناقص و ابتر خواهد بود. هر یک از این تحولات در پیشبرد تفکر ذهنی مدرن و جهان مدرن نقش اساسی و تعیین کننده داشته است و معماری مدرن حاصل و نمود کالبدی چهار سده اخیر است.

بخش حاضر شامل چهار فصل است که در فصل اول مدرنیته و زمینه ها و خصوصیات آن تبیین شده است. پس از آن در سه فصل، معماری مدرن و زیرمجموعه های آن در سه دوره معماری مدرن اولیه، متعالی و متأخر مورد بحث و شرح قرار گرفته است.

جهان مدرن در مقابل دنیای کهن، منظر متفاوتی از هستی عرضه می دارد که برخاسته از باورهای عقلی و انسان مداری است. در جهان مدرن، داوری های ارزشی بر اساس این باورهای جدید تعریف می شود. شروع چنین تفکری از زمانی است که انسان به عنوان محور سنجش تمام ارزش ها مطرح گردید. از زمانی که توجه به ذهن و تفکر به عنوان مبانی ارزیابی پدیده های جهان مطرح شد، باور به عقل – که در این دوره جانشین تفکرات ذهنی و روحانی دوران قرون وسطا گردید – انسان را به عنوان نماینده عقل و اندیشه، محور همه چیز قرار داد. انسان مداری، که بعدها مبنای شکل گیری جامعه مدرن شد، ریشه در همین جایگزینی دارد.

دکتر هاشم آغاجری، استاد تاریخ، در تعریف مدرنیته چنین بیان می دارد:

«چارچوب معنای مدرنیته به عصری گفته می شود که انسان در آن به عنوان فاعل شناسی و اقتدار به گونه ای خود بنیاد همه عالم و آدم را تبدیل به آبژة معرفتی و اقتدار خود می کند. به عبارت دیگر مدرنیته به مثابه یک دوران تاریخی به عصری می گویند که اومانیسم (انسان گرایی) به معنی فلسفه کلمة ظهور پیدا می کنند... .

در این دوران بشر مبنای همه چیز می شود و طبیعت و جهان اخلاقی و روابط قدرت، علم و تکنولوژی خاستگاه بشری پیدا  می کند و همچنین در خدمت بشر قرار می گیرد. طبعاً مدرنیته به این معنی نوعی گسس از دوران ماقبل مدرن – که عصر مسیحی اروپا است و در محور و مرکز عامل خدای مسیحی قرار داد و همه ارزش ها به خداوند و مسیح و تجسد تاریخی و خارجی اروپا یعنی کلیسا ارجاع داده می شود – است. در دروان ماقبل مدرن، نظام ارش گذاری و اخلاقی و تمام نهادها و ساخت های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و خانوادگی مبتنی بر چنین انگارة خدامحورانه ای از عالم آدم است. مدرنیته به عنوان یک دوران تاریخی، عصر انسان محوری است و در مقابل نگاه سنتی ماقبل خودش قرار دارد که عصر کلیسا محوری یا خدامحوری است».

در اینجا لازم است تفاوت بین دو واژة مدرنیته و مدرنیسم تبیین شود. مدرنیته وضعیت و حالتی است که در تاریخ اتفاق افتاده و نوعی نگرش به هستی و زندگی است، ولی مدرنیسم ایدئولوژی و بنا به رویکردی، فهم مدرنیته از خودش است.

اکثر فلاسفه مدرن بر این نظر هستند که آغاز عصر مدرن با پیدایش انسان گرایی و خردگرایی دوره رنسانس در قرن 15 میلادی در شمال ایتالیا همراه بوده است. از این دوره است که جهان بینی انسان غربی تغیر جهت داده و از آسمان به سمت زمین متوجه شده است. این تغییر جهان بینی و بینش فکری چنان گسترده و فراگیر بود که باعث واژگونی بسیاری از باورهای ذهنی شد و تفسیر و قرائت جدیدی از اصول و چارچوب های هنری، مذهبی، علمی، فلسفی، سیاسی، تکنیکی، اجتماعی و فرهنگی ارائه گردید.

اگرچه مذهب رنسانس همان مذهب قرون مسطی مسیحی است، ولی سردرها و تناسبات معابد بت پرستان یوتان و روم باستان برروی کلیساهای رنسانس نمایش پیدا کرد. برای کشیدن تصاویر و ساختن مجسمه هیا حضرت مسیح و قدیسان نیز بت های یونان باستان الگو قرار گرفت. کتاب ویتروویوس به نام در باب معماری در ده جلد در سال 1520 زیر نظر رافائل، به ایتالیایی ترجمه شد. این کتاب مورد توجه بسیار زیاد معماران رنسانس قرار گرفت.

خصوصیات اصلی عصر رنسانس را یم توان در انسان گرایی، واقع گرایی و خردگرایی خلاصه کرد. رنسانس آغاز انسان گرایی و اعتقاد به انسان و توانایی های او است. فرد و فردگرایی  در عصر رنسانس اهمیت پیدا می کند و هنرمند و اثر هنری به نام هنرمند دارای ارزش می شود. نام هنرمندان و اندیشمندان غیرمذهبی در جامعه مطرح می گردد. این نگرش به انسان با بینش قرون وسطایی که انسان را موجودی گناهکار و رانده شده از بهشت تلقی می کرد که باید کفاره گناهان خود را پس دهد به کلی متفاوت است.

خردگرایی دیگر خصیصه عصر رنسانس است. در این دوره با گسترش مدارس غیرمذهبی، فلسفه، ادبیات، هنرهای آزاد، فنون جنگی، ورزش، تاریخ و خصوصاً تاریه عصر کلاسیک تندریس می شود. در هنر و معماری، احجام اولیه مانند مکعب، استوانه، کره و هرم اهمیت پیدا می کند زیرا این اشکال قابل درک و استنباط توسط ذهن انسان هستند و هیچ گونه ابهامی در مورد آنها وجود ندارد. تناسبات ریاضی، همگونی و تقارن که در هنر کلاسیک یونان و روم باستان اهمیت داشت مجدداً در دوره رنسانس واجد ارزش بسیار زیاد می شود. کلیساهای عصر رنسانس کاملاً متقارن در نما و پلان هستند، چنانچه اگر انسان در مرکز کلیسا بایستد، از طرف چهار طرف منظره ای مشابه و بدون ابهام مشاهده می کند. لذا عنوان شده که در هنر رنسانس ذهن انسان در مرگز پرگار است.

در طی چهار قرن – شازندة، هفده، خجده و نوزده – که تغییرات زیبنایی در جهان بینی دنیای غرب پدید آمد بینش انسان غربی نسبت به خود و جهان پیرامون به طور اساسی دگرگون شد. بایدها و نبایدها و مقدسات و نامقدسات جهان سنت زیر سؤال رفت و به جای آن هستی ها و واقعیات و کارکردها و عملکردهای دنیای مدرن جایگزین شد و علم لاهوتی تبدیل به علم ناسوتی گردید. لذا همه امور محسوس مضووع شناخت شد. زمین شناسی، اقیانوس شناسی، زیست شناسی، روان شناسی، جامعه شناسی و غیره به صورت موضوعاتی درآمد که به طور پیوسته و نظام مند مورد تحقیق و تفحص قرار گرفت. علم و شناخت به صورت غایت انسان مدرن درآمد.

تأکید بر قوه تفکر انسان، واقعیات عینی، کشف قوانین طبیعت و تجربه و آزمایش باعث پدید آوردن شرایطی شد که علم و به تبع آن تکنولوژی به سرعت رشد و توسعه یافت. هر تحقیق و پژوهشی باعث اختراع و اکتشاف جدید شد که آن نیز به نوبة خود پددیه ها و ابداعات جدیدتری را به دنبال داشت.

در سال 1769 ماشین بخار توسط جیمزوات (1819-1736) در انگلستان احتراع شد و طلیعة انقلاب صنعتی و تکنولوژی مدرن ظهور کرد. استفاده از نیروی بخار به عنوان نیروی محرکه، توان و قدرت بی اندازه برای توسعة صنایع ایجاد کرد. تولید خانگی و کارگاهی در مقیاس خرد و محلی به سرعت تبدیل به تولید انبوه در کارخانجات با استفاده از قدرت ماشین و انرژی گردید. از اولین نمونه های کارخانجات مدرن می توان از نخ ریسی، پارچه بافی، ابزارآلات، مکصالح ساختمانی و وسایل حمل و نقل مانند کشتی سازی و راه آهن نام برد.

اولین خط آهن در انگلستات در سال 1825 احداثق شد. تا سال 1840، هشتصد کیلومتر راه آهن و تا سال 1850، شش هزار کیلومتر راه آن در انگلستات کشیده شد. اولین کشتی بخار در سال 1807 در آمریکا ساخته شد و در سال 1840 اولین کشتی بخار از اقیانوس اطلس عبور کرد. تلگراف در سال 1844 و تلفن در سال 1876 اختراع شد. در سال 1879 توماس ادیسون (1931-1847) چراغ برق را اختراع کرد. کارل بنز (1929-1844) اولین اتومبیل با سوخت بنزینی را در سال 1885 اختراع نمود.

صنایع مربوط به ساختمان نیز به سرعت پیشرفت کرد. صنعت شیشه سازی در نیمة دوم قرن هیجده گسترش بسیار یافت. در سال 1806 جام های شیشه یا به ابعاد 5/2×7/1 متر تولید شد. آسانسور در اواسط قرن نوزده در نیویورک اختراع شد. تولید تیرآهن، فولااد و سیمان در طی قرن 19 در کلیه کشورهای غربی رشد بسیار داشت.

از تبعات انقلاب صنعتی، رشد سریع شهرنشینی بود. صنعتی شدن کشاورزی و اخداث کارخانجات در اطراف شهرها و همچنین ارائه خدمات جدید در شهرها باعث جابه جایی جمعیت گردید و ساکنان عمدتاً کشاورز در روستاها به عنوان نیروی کار روزانه کارخانجات در شهرها شدند.

تغییرلات زیربنایی در شهرها فقط تغییرات جمعیتی و اجتماعی نبود، بلکه شهرها از نظر کالبدی نیز به کلی دگرگون شدند. پیشرفت تسلیحات جنگی باعث از بین رفتن برج ها، دروازه ها و خندق ها در اطراف شهرها و همچنین در اطراق مقرهای حکومتی شد.

شاید بتوان اذعان نمود که هیچ پدیده ای در تاریخ شهرسازی، چه در اروپا و چه در سایر نقاط جهان به اندازه اتومبیل بافت و کالبد شهرها را تغییر نداده است. اتومبیل مقیاس شهرها را عوض کرد. مجاورت محل کار با محل زندگی، متراکم بودن ساختمانها در مرکز شهرؤ کوچه های مباریم با مقیاس انسانی و مراکز محلات همه از بین رفت و مقیاس انسانی به مقیاس اتومبیل شد.

مدرنیته، نهادهای مدرن و ساختمان های جدید را هم با خود به داخل شهر همراه آورد، موزه، نمایشگاه، بیمارستان، شهرداری، دادگستری و پارلمان.

1-6- اولین ساختمان هیا مدرن

از اواخر قرن هیجدهم میلادی، به تدریج تولیدات جدید صنعتی وارد امور ساختمانی گردید. در ابتدا این تولیدات برای احداث پل ها، کارخانجات، تأسیسات بندگاهی، سیلوهای گندم، بناهای عمومی و سپس ساختمان های مسکونی مورد استفاده رقار گرفت.

پل رودخانه سورن (1779-1775) در انگلستان یکی از اولین نمونه پل هایی است که با مصالح مدرن، یعنی تیر چدنی احداث شد. این پل دارای سی متر دهانه و پانزده متر ارتفاع بود که در زمان خود دستاورد بزرگی محسوب می شود. پل ساندراند (1796-1793) که آن هم در انگلستان و با تیرهای چدنی ساخته شد، بیش از دو برابر پل قبلی، یعنی هفتاد و دومتر، دهانه داشت و بالاخره پل معلق کلیفتون (1836) در بریستول انگلستان با 214 متر دهانه ساخته شد.

اسکلت فلزی به عنوان سازه ساختمان برای اولین بار در یک کارخانه ریسندگی در شرازبری در انگلستان (97-1796) مورد استفاده قرار گرفت. در این ساختمان دیوارهای خارجی، آجری و باربر بودند و از تیر و ستون های چدنی برای سازه داخلی استفاده شده بود. متعاقب آن یک کارخانه ریسندگی در هفت طبقه بندی بین سال های 1801-1799 در سالفورد انگلستان احداث گردید. طول ساختمان 46 متر و عرض آن 14 متر بود. در این ساختمان دیوارهای خارجی باربر بودند و ستون های چدنی در دو ردیف در وسط ساختمان، بار تیرهای چدنی را تحمل می کردند.

اولین نمایشگاه بین المللی در هایدپارک شهر لندن در سال 1851 میلادی برگزار شد. ساختمان عظیم قصر بلورین (Crystal Palace) توسط جوزف پاکستن برای این نمایشگاه طراحی گردید. می توان گفت که این ساختمان اولین اثر معماری با مصالح کاملاً مدرن، یعنی آهن و شیشه، بود که اجزاء به صورت پیش ساخته در کارخانه تولید و در محل نصب شدند. اگرچه پوشش سقف بنا به صورت سنتی یعنی با قوس نیم دایره اجرا شد.

مساحت این ساختمان با 71500 متر مربع زیربنا، بزرگترین ساختمان ساخته شده تا آن زمان بود. در این ساختمان انواع و اقسام گل ها و گیاهان از اقصا نقاط جهان برای بازدید مشتاقان انگلیسی به نمایش گذاشته شده بود. این قصر که در سیدنهم هیل مجدداً تحداث شده بود، در سال 1936 به صورت اتفاقی در اثر آتش سوزی از بین رفت.

نمایشگاه مهم بین المللی دیگری در شهر پاریس در سال 1889 به مناسبت یکصدمین سال انقلاب کبیر فرانسه برگزار شد. دو بنای مهم به نام های برج ایفل و تالار بزرگ ماشین در این نمایشگاه جلب توجه می کرد. برج ایفل توسط گ.ستاو ایفل، مهندس راه و ساختمان، طراحی و اجرا شد. این برح تمام فولادی یا 330 متر ارتفع، یلندترین ساختمان ساخته شده تا آن دوره محسوب می شد. برج ایفل به صورت نمادی از صنعت و تکنولوژی جدید و نوید دهنده شکوفایی عصر مدرن بود.

بعد از پایان نمایشگاه، بسیاری از هنرمندان، ادبا و متفکران، که بیشتر عقیده به شیوه های تاریخی و معماری داشتند ، خواستار برچیده شدن این هیولای تکنولوژیک از میان بافت تاریخی شهر پاریس شدند. ولی این بنا باقی مانده و هم اکنون به صورت نماد شهر پاریس و کشور فرانسه درآمده است. برج ایفل یکی از پرجاذبه ترین ساختمان های مورد توجه جهانگردان در جهان است و سالانه بیش از شش میلیون نفر از این برج دیدن می کنند.

ساختمان تالار ماشین نیز ذر نوع خود بی نظیر بود. این ساختمان برای نمایش آخرین و جدیدترین انواع ماشین آلات و تولیدات صنعتی طراحی شده بود. مصالح به کار رفته در این ساختمان تماماً مصالح جدید، یعنی شیشه و فولاد، بود. دهانة وسط این بنا با خرپای فولادی به طول 115 متر پوشیده شده بود که خود رکورد استثنایی در صنعت ساختمان در این زمان بود. مهندس معمار این ساختمان فردیناند دوترت و مهندس سازة آن کنتیمین بود.

ساختمان های اشاره شده در فصل قبل تحولات بسیار گسترده ای در مزنیه ساختمان سازی به وجود آورد و راه را برای به کارگیری مصالح و تکنولوژی جدید باز نمود. ولی باید توجه داشت که معماری مدرن به صورت یک مکتب معماری با مبانب نظری مدون و ساختمان های ساخته شده بر سااس اندیشه مدرن از اواخر قرن 19 میلادی شکل گرفت. خاستگاه این معماری در آمریکا شهر شیکاگو و در اروپا شهر پاریس، برلین و وین بود. دوره زمانی معماری مدرن اولیه (Early Modem Architecture) از نیمه دهة 1880 تا اوایل جنگ جهانی اول، یعنی سال 1914 بود.

2-1-مکتب شیکاگو

شیکاگو در اواخر قرن نوزده مرکز خطوط راه آهن ‌و ارتباط بیت شرق و غرب آمریکا بود. همچنین این شهر مرکز تجاری مهمی به شمار می آمد و از سال 1885 میلادی، فعالیت شدید اقتصادی و به تبع آن اجرای ساختمان های تجاری و اداری آغاز شده بود. با توجه به این که آتش سوزی سال 1871 بیشتر قسمت های این شهر را از بین برده، لذا زمینه برای تحولات جدید آماده بود.

در طی دو دهة آخر قرن نوزدهم، اولین نمونه هیا ساختمان های مدرن به دور از هرگونه تاریخ گرایی و تزئینات در شهر شیکاگو ساخته شد. در طی این مدت ساختمان های بلند مرتبه با اسکلت فولادی. دیوار غیرباربر و پنجره های وسیع برای اولین بار احداث گردید.

در این زمان در شیکاگو تعدادی مهندسان سازه و معمار جوان وجود داشتند که عمدتاً تحصیل کرده اروپا و شهرهای شرق امریکا همچون بوستون و نیویورک بودند. اولین مهندس مطرح در این مکتب، ویلیام لی برون جنی تحصیل کردة مدرسة هنر و تولیدات در فرانسه بود. وی به عنوان مهندس سازه، دفتر مهندسی و معماری خود را در سال 1868 در شیکاگو تأسیس کرد. او در سال 1869 کتابی به نام اصول و عمل در معماری (Principial an Practices in Architecture) به رشته تحریر درآورد.

پایان نامه معماری مساجد

پایان نامه معماری مساجد

پایان نامه معماری مساجد اسلامی

چکیده

مکانهای مذهبی، مساجد، مصلا و.... هموار ه نقش تعیین کننده ای در اعتلای فرهنگ، سیاست، علم و سایر شئونات تمدن ایفا نموده اند. این تحقیق معماری، بدنبال خلق فضایی بمنظور ارائه و انجام فعالیتهای مذهبی و در کنار آن ارائه فعالیتهای خدماتی و فرهنگی تحت عنوان مصلا بزرگ فردیس کرج، می باشد. در بخش شناخت با طرح مباحث مختلف مرتبط با موضوع به بازشناسی عوامل تأثیرگذار در فرآیند طراحی پرداخته شده.

در بخش دوم( کاربرد) ازنتایج حاصل در بخش اول بمنظور خلق فضای معماری بهره گرفته   می شود. در این تحقیق سعی برآن شده است تا فرآیند شناخت و کاربرد آن در طراحی معماری رعایت شده و مسیر رسیدن از سئوال به جواب بدرستی طی گردد.

 در بخش اول مباحث و موضوعات مطرح شده در سه عرصه دانش معماری یعنی شکل، معنا، و عملکرد می باشند و در بخش دوم پس از تدوین مبانی نظری، اهداف، اصول ومعیارهای طراحی بمنظور شکل گیری ایده اولیه طرح حرکتی از کل به جز طی می گردد و پس از شکل گیری ایده اولیه بمنظور تکمیل فرآیند حرکتی از جزء به کل داشته وایده اولیه در پرتو تأثیرات نظامهای برنامه ریزی فیزیکی و سازماندهی فضایی و نیز نظام نمادین، نظام هندسی، نظام زیبائی شناسی و نظام سازه، به طرح نهای ختم می گردد.

بخش اول

«شناخت»

فصل اول

«چهارچوب پژوهش»

پیشگفتار

بی شک بناهای مذهبی در طول زمان همواره مورد توجه و احترام ملل و اقوام مختلف بوده است و بدین جهت پیوسته کاملترین تجربه های هنری هنرمندان برجسته هر دوره تاریخی در خدمت معماری و تزئین نقوش بکارفته در احداث چنین اماکنی بوده است. این علاقه و توجه و بذل سرمایه های مادی و معنوی نه از باب منافع اقتصادی و مقاصد مادی، بلکه بر مبنای کشش و علاقه ای قلبی براساس گرایش فطری مردم به مکاتب الهی بروز کرده است. چه بسا مردمی که با مشکلات اقتصادی دست به گریبان بوده، اما در سرمایه گذاری بر مظاهر معنوی از جمله بناهای وابسته به مقدسات مذهبی از هیچگونه تلاشی فروگذار نکرده اند بناهای رفیع و باشکوهی که در طول تاریخ برمعابد، مساجد سربرافراشته اند همواره با یک پشتوانه قلبی و عشق حقیقی همراه بوده است. در تاریخ اسلام مکانهای مذهبی همواره در رأس توجه مردم، بویژه هنرمندان معتقد به مبانی دینی قرار داشته است. در دوره هایی که اثری از پیشرفت های علمی در هیچ کجای عالم دیده نمی شود برجسته ترین آثار معماری جهان، از میان مکانهای بزرگ مذهبی اسلام در جای جای سرزمین های اسلام بجای مانده است. اگرچه به علل گوناگون بویژه هجوم نیروهای متجاوز بیگانه به کشورهای اسلامی بسیاری از این ابنیه مهم و تاریخی دچار تخریب و ویرانی شده و آثار مهم مکتوب و میراث فرهنگی مسلمین که دستخوش غارت و آتش سوزی در کتابخانه های مهم جهان اسلام شده است، ما را از گنجینه های مهمی محروم کرده است با این حال آنچه برجای مانده، خود دریچه ای است برای شناخت عظمت معماری بکاررفته در بناهای مذهبی بزرگ اسلامی، بویژه آنکه درمعماری و کاشیکاری بناها مظاهر معنوی و مفاهیم والای مذهبی چه در انتخاب رنگ و چه در انتخاب شکل وفرم بسیار ماهرانه تلفیق شده اند، و فضای بوجود آورنده که انسان شیفته معنویت را بسوی خود می کشاند.

اگرچه متأسفانه بعلت افول قدرت سیاسی جهان اسلام پس از آنکه حاکمیت سیاسی در دست افراد نااهل و فرصت طلبی قرار گرفت، نقش بناهای مذهبی را در سرنوشت اجتماعی و سیاسی و معنوی مردم کمرنگ ساخته، ولی امید می رود در زمان حاکمیت جمهوری اسلامی، مکانهای مذهبی جایگاه ویژه خود را پس از قرنها بازیابد و مجد و عظمت معنوی و حقیقی جهان اسلام بار دیگر احیاء گردد.

طرح مسئله: ضرورت وجود یک مرکز منسجم مذهبی که برخواسته از رشد فرهنگ مذهبی منطقه باشد را در هر شهری می توان احساس کرد .

ضعف چنین  عناصری در امروز مانع از آن می گردد که شهر بتواند نقشی در تعامل فرهنگ مذهبی جوامع شهری و منطقه ایفا نماید. بعبارت دیگر نبود چنین هسته ای منجر به تضعیف فرهنگ مذهبی شهر گشته و از آن ره پیامد های مخربی را در الگوهای رفتاری ساکنان شهر و منطقه در پی خواهد داشت.

مصلا یک نمونه از بناهای معماری اسلامی است که در طول  زمان می تواند مهمترین الهامات هنری بناهای جهان اسلام را بصورت آشکارا نشان دهد. این اثر می بایست در میان بافت و بناهای درون هر شهر جای ویژه خود را داشته باشد و از اندام های دیگر نمایان تر و چشم گیرتر باشد و در بعد معنوی هم  تواناییارتباط و پیوند بین عابد و معبود عالم را بنحوی داشته باشد و در حقیقت صورت مسئله این پژوهش همان چگونگی رابه خوبی داشته باشد و در حقیقت صورت مسئله این پژوهش همان چگونگی پاسخ به این ویژگیهاست.

فرضیات

برپایه ماهیت دانش معماری و ابعاد مورد نظر در قالب پرسش های تحقیق فرضیات تحقیق عبارتند از:

• ارتباط بسیار نزدیکی مابین هر فعالیت با محیط خود و فعالیت با فعالیت وجود دارد.
• رابطه تنگاتنگ و معناداری بین موقعیت فضایی و مکانی در پژوهش با مقیاس عملکردی آن وجود دارد.
• سطح و نوع عملکردهای فضا و نظام یابی و نظام دهی عناصر هر فضا با مقیاس و گروههای سنی و جنسی جمعیت استفاده کننده و الگوهای رفتاری آنان، در رابطه می باشد.
• نسبت متقابلی بین عناصر با گروههای سنی و جنسی از یک سو و شرایط زمانی و مکانی از دگر سو وجود دارد.

مبانی نظری:

در این پژوهش با دو موضوع اصلی رو به رو هستیم اولین موضوع مفهوم مصلا و نوع ساختار و عملکرد آن و موضوع دوم مقوله هنر و جنبه زیبا شناسی آن می باشد. در این بین مقوله هنر بعنوان یکی از اساسی ترین موضوعاتی که همواره مورد توجه اندیشمندان و صاحب نظران بوده است از اهمیت خاصی بویژه در مباحثه نظری برخوردار است و نیز به دلیل جنبه مشترک دانش معماری و هنر، (از لحاظ شکل و محتوی) بدین جهت معماری را نیز در زمره هنرها بر شمردند براهمیت موضوع هنر (که در این پژوهش هدف هنر اسلامی می باشد) و مباحثه اساسی مطرح در ان از جمله زیبایی، شکل و محتوی، موضوع و زمینه و ... می افزاید.

موقعیت فضایی – مکانی پروژه همراه با نقشه های سایت

کرج از شهرهای غربی استان تهران بوده  و در 35 کیلومتری تهران، پایتخت و مرکز ایران قرار دارد. این منطقه از لحاظ تقسیمات اقلیمی جزء مناطق نیمه گرم و خشک بوده ولی در مجموع بواسطه قرار گیری در دشتهای متصل به فلات مرکزی ایران و همجواری نزدیک با رشته کوه البرز دارای اب و هوای نسبتا معتدل بوده و نیز ار رطوبت مناسب برخوردار می باشد.

سایت انتخابی دراراضی مرکزی شهر قرار دارد و از همجواری های مهم این سایت می توان به یک مجموعه  فرهنگی که در قسمت جنوب شرقی سایت واقع است و می تواند تاثیر گذار بر طراحی مورد نظر باشد را  نام برد مساحت سایت حدود چهار هکتار بوده و از سطحی  تقریبا مسطح و بدون شیب برخوردار است.

 ماهیت و مقیاس پروژه

مصلا یکی از ان دسته مکان های مذهبی است که مجموعه هایشان بخاطر ارزش  های معنوی و عملکردهای اعتقادی تشکیل و ارائه شده اند. آنچه  امروز از یک مصلا بعنوان یک مرکزمذهبی که در ارتباط مستقیم با افراد جامعه است،انتظار می رود بسیار بیشتر از آن چیزی است که از مکان های مذهبی دیگر وجود دارد. از این رو مصلاها به برنامه های پیچیده تمایل بیشتری  نشان می دهند. با توجه  به مطالبی که عنوان شد می توان گفت که مصلا مرکزی با ماهیت فرهنگی و مذهبی  بوده و از جایگاه ویژه ای در میان ابنیه عمومی برخوردار است.

بدلیل موقعیت  ویژه شهر کرج و همچنین تاثیرات مهمی که همجواری این شهر با پایتخت ومرکز کشور بر فعالیت های این شهر خواهد داشت می توان موضوع را در مقیاس ملی – منطقه ای مطرح کرد که با توجه به خصوصیات ماهیتی و مکانی طرح مقیاس مناسب برای آن محسوب  می شود.

سوابق انجام پروژه در قالب زمان و مکان:

واژه مصلا در فرهنگ لغات فارسی به معنای عیدگاه ترجمه شده و محل برگزاری مراسم اعیاد اسلامی و خواندن نمازهای مربوطه می باشد . محلی باز و دلگشا و و مفرح که در ان ساختمانی نیست و فقط بنایی که محل ایستادن امام و جهت قبله را نشان می دهد. در ابتدای ظهور اسلام، حضرت  محمد (ص) نیز با اینکه منزل خود را تبدیل به مسجد نمود و نمازهای عادی را در آنجابرگزار می نمود . اما نمازهای غیرعادی همانند نماز باران و نماز اعیاد و ... را در خارج از شهر که بیشتر زمین های زراعتی و یا زمینهای زراعتی و یا شبیه به  محل خرمنکوبی، صاف و هموار بود، برگزار می شد. اگر بخواهیم مقایسه ای بین مسجد و مصلا را داشته باشیم می توان فهمید که در گذشته اولا فضای مورد استفاده بعنوان مصلا هیچگاه همانند مساجد از معماری سنگین و حجیمی برخوردار نبوده است. ثانیا نیم توان تغییر و تحول عمده و مهمی را در طر مصلا همانند تحولاتی که در طرح مساجد اتفاق افتاده است منظور کرد.

در حال حاضر مصلای خارج از شهر با کیفیت فوق الذکر، وجود ندارد اما مصلاهای طراحی شده از شهرهای بزرگ نظیر تهران ایجاد گردیده اند. طرح این مصلاها گرچه ممکن است تمامی کیفیت معماری مورد  انتظار را نداشته باشند و یا از بعد عملکردی دارای تواقص باشند، اما بهر حال قدمی است برای لمس کردن نیازهای مربوطه به این فضاها و تجربه عملی از ایجاد طرحهایی از این است، گرچه از مصلاهای ایرانی با همان سادگی که ذکر گردیده هیچ اثری باقی نمانده و نمی توان به شکل و ریخت معماری آنها استفاده  نمود و سیر تحول وتکامل را در آنها مورد بررسی قرار داد.

ضرورت انجام پروژه و کاربرد نتایج آن

بدیهی است که یکی از عوامل موثر در توسعه اجتماعی و فرهنگی هر منطقه احداثمراکز مذهبی او اسلامی می باشد. مصلاها نیز از جمله مکان های مذهبی هستند که احداث آنها تاثیر بسزایی در ارتقاء رشد و توسعه فرهنگی را بدنبال خواهد داشت علاوه بر این، موارد دیگری نیز قابل ذکر می باشد:

• عدم وجود یک مرکز جهت برپایی نمازهای جمعه و تجمعات بزرگ مذهبی دیگر.
• فقدان آثار معماری هویت بخش در شهر فردیس
• ضعف کالبدی و عملکردی مراکز مذهبی موجود در شهر .
• فقدان بنای شاخص که مرکز فعالیت های مذهبی و فرهنگی در سطح شهر و منطقه بوده و زمینه مشارکت های مردمی را در این زمینه، ارتباط با اندیشمندان و علما دینی و ایجاد کانون های فرهنگی – علمی – مذهبی  را فراهم آورد.

اهداف پروژه

• ایجاد یک مرکز مذهبی زیبا و کارآمد با توجه به اصول معماری اسلامی.
• ایجاد مجموعه ه مذهبی و فرهنگی قابل استفاده برای عموم و نیز متخصصین .
• هویت بخشی به شهر از طریق خلق فضاهای معماری معنا دار.
• برقراری ارتباط مستقیم میان اندیشمندان و علما دینی و مردم و نیز ارتقاء سطح آگاهی و معلومات مذهبی در بین عموم جامعه.

فرآیند پژوهش

نوع اطلاعات مورد نیاز

با توجه به هر بخش از پژوهش دو گروه از اطلاعات مورد نیاز می باشد. گروه اول اطلاعات مورد نیاز در زمینه مذهب و آثار و بناهای مذهبی و هم چنین مباحث نظری مرتبط با این موضوع و گروه دوم اطلاعات معماری و کاربردی ودر جهت مداخله در فضاها.

روش گرد آوری اطلاعات

بهره گیری از نظر اساتید و حضور در فضاهای مشابه و مرتبط با موضوع از روش های گردآوری اطلاعات در عرصه میدانی بوده و هم چنین بررسی و مطالعه کتب، مجلات و مراجعه به سایت های اینترنتی از فنون جمع آوری اطلاعات در عرصه  کتابخانه ای می باشد.

روش بکار گیری و تجزیه و تحلیل اطلاعات.

در این مرحله نیز ابتدا کلیات دیدگاه های مداخله ای در نظر و عمل مورد بررسی قرار می گیرد. سپس معیارهائی از چارچوب مبانی فلسفی اخذ و دیدگاه ها، مورد بررسی و نقد قرار می گیرند.

فرآیند این امر منجر به تدوین اهداف، اصول و معیارهای برنامه ریزی و طراحی در نسبت با مجموع مورد مداخله می وشد. سپس الگوی طراحی در مقیاس کلان فضا، طرح فضا بر مبنای ابعاد نظری فوق الذکر تدوین می گردد که این الگوها به لحاظ معنائی ، تصویر تصورات محسوب شده و مبنای نظام بخشی به فضاهای مورد مداخله به حساب می آید. تطبیق این تصویر با واقعیت منجر به ارائه راه حل ها و ارزیابی آنها و در نهایت گزینش گزینۀ بهینه گرویده که با توسل بر گزینه بهینه طراحی مجموعه تحقق خواهد یافت.

فصل دوم

«مفاهیم مرتبط با موضوع»

مقدمه:

اسلام اندکی پس از ظهور، در تمامی کشورهای پیرامون شبه جزیره عربستان و حتی کشورهای دور دست پذیرفته شد و تمامی عرصه های زندگی خصوصی و اجتماعی آنان را تحت تأثیر قرار داد. همراه با گسترش اسلام مکانهای مذهبی اسلامی به عنوان مهمترین عامل فیزیکی و پایگاه اسلامی در تمام کشورهای متأثر از فرهنگ اسلامی بنا گردید. مکانهای عبادی اسلام تا حدود زیادی مرکز فعالیتهای فرهنگی می باشد ارتباط مکانهای مذهبی اسلامی با مسئولان حکومتی و افراد قدرتمند جامعه و اشخاص مؤمن و سرشناس باعث می شود که چنین مکانهایی همانند مراکز ارتباطی نهادهای اجتماعی عمل کنند. مراسم مذهبی سنتی اهمیت خاص خودشان را دارند و آن اینست که ما را در تجربه جمعی پرستش سهیم می کند اما هرگز نباید فراموش کرد که تجربه مذهبی در درجه اول یک تجربه عملی عشق است. ما می توانیم از کتابها پیروی کنیم، بر قلبها حاکم شویم و نحوه رفتاری خاصی را برگزینیم ولی هیچکدام فایده ای ندارد. این دل است که تصمیم می گیرد و تصمیم دل قانون است.

گذری بر اهمیت مکانهای مذهبی

بناهای مذهبی همواره مورد احترام و توجه ملل و اقوام مختلف در طول تاریخ بوده است و به لحاظ همین اهمیت پیوسته کاملترین تجربه های هنری هنرمندان برجسته هر دوره تاریخی در خدمت معماری و تزئین نقوش بکار رفته و در احداث چنین اماکنی بوده است. ایرانیان در همه آثار هنر و معماری خویش، نوعی هنر و معماری متکی بر تجربیات فنی و مستقل از هنر و معماری شیوه های بیگانه را دارا بوده اند و به وسیله آنها انواع ارزشهای فضایی را در دوران خود شکل داده اند.

تاریخچه مکانهای مذهبی قبل از اسلام در ایران :

گوهر معماری ایرانی؛ منطق ریاضی و عرفانی آن است. درون گرایی و کشش معماران ایرانی بسوی حیاط ها و پادیاوها و گودال باغچه ها و هشتی ها و کلاه فرتگی ها که شبستان ها را گرداگرد خود گرفته و محیط های دلکش و خودمانی بوجود آورده که از دیرباز جزء منطق معماری ایرانی بوده است. همچنانکه در کاخهای تخت جمشید می بینیم که پیرامون حیاطی، اتاقها، تالارها، و ایوانها جای دارد، یا فضاهای کاخ ساسانی سروستان و خانقاه و سراهای قبل از اسلام دیده می شود. در دوره هخامنشیان

یکسری آتشکده در شوش وتخت جمشید ساخته شده که با سبک معماری هخامنشی با پوشش مسطح و تیرچوبی است و این ادامه داشته است تا زمان اشکانیان: معابدی با سبک چهارطاقی و چهار ایوانی با سبک معماری پارتی و خراسانی برای عبادت مغ ها و زرتشتیان ساخته شد.

در زمان ساسانیان معابد چهار طاقی رشد ویژه ای پیدا کرد از جمله می توان آتشکده نیاسر را مربوط به باین دوره دانست و ا زجمله طرح تزئینی این دوران طرحهای ارسیک  و اسلیمی، شیار تزئینی،  گوشواره را که از رومیان و یونانیان اخذ کرده بودند و  او از عناصر مهم معماری ساسانی شد.

تاریخچه مکانهای مذهبی بعد از اسلام در ایران:

با ورود مسلمانان به ایران و واردشدن تمام ارزشهای راستین الهی به این مرزوبوم تاروپود جامعه طبقاتی ساسانی یکباره فروریخت و طرحی نو برای زندگی وحیات آدمیان پی ریزی شد. جامعه متفرق ایرانی که نتیجه منطقی اختلافات ادیان جاهلی بوده است با پیام جدیدی که ارتش اسلاام از سرزمین رسولخدا(ص) برای آنها به ارمغان آورد به ندای فطرت خداپرستانه انسانی خویش گوش فرا می دهد و پس از مدت کمی جامعه ایرانی به دین جدیدی روی آورد، با همه این احوال معماران ایرانی و مسلمان از زمان ورود اسلام به ایران در ایجاد فضاهای معمارانه با اسلوب ایرانی و با هدف الهی دچار وقفه شده اند. این وقفه شامل مدت زمانی است که آنها بمنظور آشنایی با خواست و هدفهای اسلام از فضاهای معماری صرف کرده اند آثار این دوره فقط تقلیدی بود از سبک و شیوه ساخت معماری اسلامی مسلمانان عرب، که نمود بیشتر آن در خطه خراسان( تمام نواحی مشرق چون کشور ترکمنستان، افغانستان و ...) دیده می شود. سبک معماری مذهبی تقلیدی این زمانی به این نحو بود که مسجد محوطه ای را با دیوار خشتی محصور کرده و سایبانی برروی این محصوره به وسیله چوب و حصیر می ساختند. مسجد، کوچه میرنطنز، مسجد سراور گلپایگان و مسجد حاجتگاه ابیانه ازاین نوع اند.

بعد از این مرحله شبستان یا چهلستون با ردیف پوشش ضربی متداول شد مانند مسجد جامع فهرچ یزد – مسجد شوش و تاریخانه دامغان و مسجد جامع نائین. در این دوران از معماری قبل از اسلام وشیوه های مستقلانه و برخاسته از خلاقیت و نوآوری خود معماران خویش ذوق ایرانی بهره فراوان گرفته شد.

از تزئینات مهم این دوران در بناهای مذهبی می توان طرح ارسیک و اسلیمی دوران ساسانی شیار تزئینی که برگرفته از قبل از اسلام بود ولی در دوران بعد از اسلام  کاربرد فراوان و متنوعی پیدا کرد و انواع مختلفی از آن پدید آمد. از دیگر موارد تزئین در دوره اسلامی گوشواره ای است که از پلان مربع قبل از اسلام به پلان دایره ای با سقف مدور تبدیل شد. از دیگر موارد تاریخی تزئین بناهای مذهبی ایران بعد از اسلام، پیچ تزئینی بوده که از قدیم الایام در ایران کاربرد داشته است. و خیلی از موارد دیگر چون طاق نما و گچبری و کاشیکاری و .... را نام برده و روند کاربرد تاریخی آنها را بررسی کرد.[1]

21- زمرشیدی، حسین، مسجد در معماری ایران، نشر کیهان، 1374، چاپ اول، ص 251

پایان نامه سد سازی

پایان نامه سد سازی

سدسازی

«فهرست مطالب»

عنوان

فصل اول: تعاریف و کلیات

فصل دوم : انواع دیگر سدهای خاکریز

فصل سوم: آب بندها

فصل چهارم: شالوده، نشست و ترکها در سطح های خاکریز

فصل پنجم: اجرای آسفالت گرم و کنترل کیفی توسط آزمایشگاه فنی و مکانیک

فصل ششم: مواد افزودنی و تاثیر آن در آسفالت

فصل هفتم: فیلر و نقش آن در آسفالت

فصل هشتم: آسفالت های حفاظت شده

منابع و مأخذ

فصل اول

تعاریف و کلیات

1-1 تعریف

مفهوم سد در فرهنگ فارسی و عربی آن قدر روشن است که هم در جامعه مهندسی و هم در عرف اجتماع مفهومی بی نیاز از توضیح دارد به طوری که حتی مشتقات آن در فرهنگ ماکاملا مانوس است مانند سد معبر، سد راه،  مسدود، انسداد و غیره. به هر حال معنای خاص آن عبارت است از بنایی که بخشی را از بخش دیگر جدا می‌کند  و غالباً به مفهوم دیوار یا سازه ای است که از حرکت آب (کلا یا جزئاً) جلوگیری نماید تا آب ذخیره گردد یا انحراف بیابد. برای معادل فارسی این واژه، گاهی «بند» به کار برده شده است مانند بند امیر، و در حال حاضر، بند به سدهای کوتاه گفته می شود. معادل انگلیسی واژه سد، dam است.

از دیدگاه مقررات اجرایی، ارزیابیها و رده بندیها، سدها را به دو گروه کوتاه و بزرگ تقسیم نموده اند:

سد بزرگ[1] بر اساس تعریف پذیرفته شده «آی گلد»[2] سدی است که:

• ارتفاع آن (فاصله بین پایینترین سطح پی عمومی آن تا تاج آن) بیش از 15 متر باشد؛
• اگر ارتفاع آن بین 10 متر تا 15 متر است، یکی از شرایط زیر را داشته باشد:

الف- طول تاج از 500 کمتر نباشد؛ ب- ظرفیت دریاچه حاصل از آن سد از ⁶ 10 متر مکعب کوچکتر نباشد؛ پ- حداکثر تخلیه سیلاب آن از 2000 متر مکعب در ثانیه کمتر نباشد؛ ت- سد دارای مسائل پیچیده یا مشکل در شالوده باشد به طوری که نیاز به مطالعات و راه حل های خاص داشته باشد ث- در طراحی سد مسائل خاص غیر معمول وجود داشته باشد.

1-2 انواع سدها:

    انواع سدها را می توان از دیدگاه مصالح، فرم ساختمانی،  هدف از احداث سد، نوع سرریز یا ویژگی‌های دیگری رده بندی نمود. آنچه معمولا در نامگذاری ها مشاهده می شود عبارت است از: سد بتنی وزنی که پایداری آن براساس وزن آن است، سد بتنی قوسی که ممکن است تک قوسی یا دو قوسی باشد، سد بتنی پایه دار و پشت بند دار، سد پاره سنگی (که سنگی و سنگریزه ای هم گفته می شود) و سد خاکی و پشت بند دار، سد پاره خاکی و پاره سنگی است. د رمقیاس های کوچک و موقت و به طور کلی محلی، از سدهایی از جنس  چوب و مصالح ساختمانی نیز استفاده می شود یاد شده است. به عنوان یک طرح موقت ممکن، اخیراً از سدهای کوتاه لاستیکی نیز یاد می شود و ساخت آب بندهای پرده سپری به منظور نگهداری ارتفاع های کم آب نیز معمول است.

چنانچه سد نسبتاً بزرگی باشد و هدف از ایجاد آن ذخیره آب باشد سد مخزنی نامیده می شود. و در صورتی که هدف از احداث آن انحراف مسیر رودخانه یا تقسیم آب به صورت موقت یا دائم باشد آن را سد انحرافی و یا بند انحرافی می نامند. ارتفاع بعضی بندهای انحرافی ممکن است به 8 متر و حتی 10 متر هم برسد. در گونه های مختلف سدها ممکن است سرریز سد از تاج سد بگذرد و یا مسیر دیگری بپیش بینی شود. در مورد سدهای بتنی عبور سرریز از تاج سد معمولا مشکلی ندارد ولی در خصوص سدهای خاکی و پاره سنگی، پیش بینی مسیر سرریز از روی تاج سد خاکی، متضمن قبول خطر فوق العاده زیادی است و همین علت تقریباً همیشه سرریز سد خاکریز در مسیر دیگری جز روی بدنه سد طراحی می شود. استثنائاً تعدادی سدهای خاکی که سرریز آنها روی آنهاست گزارش شده است.

سدهای خاکی بیش از سدهای بتنی در معرض تخریب بوده اند و براساس گزارش های ICOLD (مثلا گزارش 1983, a) از میان 14700 سد بررسی شده، 1150 سد (یعنی 5/7 درصد) دارای نواقص جدی بوده اند و 107 مورد (یعنی 7/0  درصد) تخریب شده اند. بیش از 50 درصد خرابیها یا آسیب دیدگی ها سدهای خاکی در ضمن ساخت یا در اولین پر شدن بوده است. احتمال تخریب سدهای خاکی که قبل از 1930 ساخته شده اند 5 مرتبه بیش از احتمال تخریب های حاصل از سرریز آب از روی سد در رتبه اول قرار دارد. حدود 80 درصد تمام سدهای از نوع خاکریز با ارتفاع کمتر از  متر است و سدها نیز عمدتاً در همین گروه قرار داشته اند. در عین حال سبدهای بلندتر تخریب کمتری داشته اند ولی آ‌سیب دیدگی بیشتری نشان داده اند.

بعضی اطلاعات آماری

اشاره به بعضی ارقام آماری در یک بحث فنی، حتی به صورت نمونه و اجمال، روشنگر ویژگی مهندسی طرح ها در مقایسه با یکدیگر و نشانگر اهمیت نسبی بعضی از پروژه ها خواهد بود. در این جا بعضی از اطلاعات در دست از مأخذهای مختلف نقل می شود، هرچند نمی توان ادعا نمود که حق مطلب در مورد کلیه رکوردهای زمانی با ابعادی بیان شده است.

قدیمی ترین سد دنیا

احتمالاً قدیمی ترین سد دنیا سد «الکفره[3]» در 16 کیلومتری جنوب شرقی «هلوان[4]»  در مصر است که بین سال های 2750 و 2950 قبل از میلاد (5000 سال قبل) با طول 115 متر و ارتفاع 12 متر ساخته شده است. بضی از مورخین اولین سدی را که در تاریخ ثبت شده است مربوط به 4000 سال قبل از میلاد با طول 475 متر و عرض 15 متر می دانند که 4500 سال از آن بهره برداری می شده است. همچنین سدی به طول 2/3 کیلومتر و 36 متر ارتفاع و 15 متر عرض در یمن ساخته شده بوده است که آن را مربوط به 1700 سال قبل از میلاد می دانند و در قرن سوم میلادی بر اثر سیلاب منهدم گردیده است.[5] سد داریوش روی رودخانه کر که عمر آن بیش2500 سال است، و سد بهمن شیر دارای عمری بیش از 2000 سال و بند میزان در شوشتر با عمر 1700 سال و بند امیر روی رودخانه کر که 1000 سال عمر دارد و هنوز در حال بهره برداری است از بندها یا سدهای باستانی محسوب می گردند.

حجیم ترین سد دنیا

احتمالاً پر حجم ترین سد تا سال 1973 یک سد خاکی[6] است در آریزونای امریکا که ارتفاع آن 33 متر، طول 85/10 کیلومتر و حجم مصالح آن ⁸ 10*1/2 متر مکعب است.

بزرگترین سد بتنی

در واقع سازه بتنی، سد «گراند کولی[7]» روی رودخانه کلمبیا در واشینگتون است. طول تاج آن 1391 متر و ارتفاع آن 183 متر، حجم آن 05/8 میلیون متر مکعب و وزن آن 6/21 میلیون تن است. نیروگاه آن توانایی تولید 9780 مگاوات را دارد. مطالعه این سد در 1933 شروع شده در مارچ 1941 ساخت آن آغاز گردیده و در 1942 پایان یافته است. هزینه احداث آن 56 میلیون دلار گزارش شده است.

بلندترین سد بتنی دنیا

سد «گرانه دیکسن[8]» در کشور سوئیس است که با ارتفاع 2854 متر و طول 670 متر در سپتامبر 1961 ساخته شد. هزینه این سد 372 میلیون دلار، و حجم آن 9/5 میلیون متر مکعب گزارش شده است.

بلندترین سد خاکی دنیا

سد خاکی «نورک[9]» در روسیه با بلندی 300 متر و با طول تقریبا 730 متر و حجم 8/53 میلیون متر مکعب بلندترین سد خاکی دنیا تا تاریخ 1980 بوده است (شروع ساخت سد 1961و اتمام آن 1979 بوده است) البته سد دیگری از نوع خاکی با ارتفاع 335 متر در کشور روسیه در دست اقدام و مطالعه بوده است که ممکن است تاکنون احداث شده باشد.

حجم سد خاکی «نورک» تقریباً 10 برابر حجم سد «گرانددیکسن» است در صورتی که ارتفاع آن فقط 10 درصد بیشتر و طول آن فقط 5% بیشتر از آن است.

طولانی ترین سد دنیا

طویلترین سد دنیا به نام «کی‌یف»[10] با ارتفاع 20 متر و طول 54 کیلومتر در کشور روسیه در سال 1964 تکمیل گردید. همچنین ساخت سدی به طول 99 کیلومتر با ارتفاع متوسط در کشور چین گزارش شده است که ساخت آن در قرن 17 بوده است.

 طولانی ترین بند دریایی[11] با طول 3/32 کیلومتر و ارتفاع 6/7 متر در شمال هلند قرار دارد.

هدف از ایجاد سد ها و انتخاب نوع سد

اصولا سدها به منظور ذخیره آب و تامین آب شرب و کشاورزی و صنعت ساخته می شوند هرچند مهار سیلابها و ایجاد ارتفاع آب به منظور تامین انرژی پتانسیل برای ایجاد نیروگاه نیز می تواند از اهداف اولیه احداث سدهای بلند باشد. در مورد بندهای انحرافی، انحراف آب و یا تقسیم آن هدف اصلی را تشکیل می دهد. البته پس از احداث سد، دریاچه می تواند فواید دیگری از قبیل قایق رانی، پرورش ماهیها، و زیبایی طبیعت در برداشته باشد. در انتخاب نوع سد می توان انواع سدها را ابتدا به دو گروه رده بندی نمود: سدهای بتنی و سدهای خاکریزی ویژگی سدهای خاکریز که ممکن است خاکی یا پاره سنگی باشد عبارت از این است که این سدها را می توان بر شالوده های غیر سنگی نیز بنا نمود، از این رو محدودیتی از دیدگاه استحکام زمین مانع احداث آنها نمی شود. به طور کلی اگر عرض منطقه آبگیر (پهنای دره) خیلی وسیع باشد یا شالوده آن محل غیر سنگی باشد ساختن سد بتنی معمولا مقدور نیست یا در صورت امکان، اقتصادی نخواهد بود، در صورتی که در همین شرایط احداث  سد خاکریز هم مقدور می‌باشد و جای بررسی دارد. مواردی نیز وجود دارد که مزایا و معایب هر دو نوع سد (خاکریز و بتنی) ممکن است تقریباً مساوی باشد در این شرایط تشخیص ارجحیت یکی بر دیگری بر عهده کارشناسان با تجربه است. بدیهی است طرح بهینه و تصمیم نهایی هنگامی قابل دفاع است که جمیع عوامل موثر از قبیل عوامل اقتصادی وضعیت زمین شناختی، محل کارایی نوع سد برای هدف مورد نظر امکان ایجاد و حمل و نقل مصالح مورد نظر مدت زمان ساخت و گاهی مدت زمان انحراف آب، امکان دسترسی به نیروی انسانی، مسئله هزینه سرریز و حفاظت آن، مسائل مربوط به زیرابها و دریچه ها و حتی مسئله زیبایی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته باشد.

احداث سد اعم از کوچک یا بزرگ و اعم از بتنی یا خاکریز باید با اطمینان بسیار زیاد طراحی و اجرا گردد زیرا هزینه های اضافی که برای اجرای صحیح و دقت در کار صرف می شود درصد زیادی را تشکیل می‌دهد؟ در صورتی که وقوع حادثه و تخریب سد نه تنها سرمایه مادی ساخت آن را از بین می برد بلکه تلفات جانی زیادی را در بر دارد که قابل جبران نخواهد بود. برای سدهای کوتاه می توان با افزایش ضریب اطمینان بررسی های اولیه را محدود نمود. ولی برای سدهای بلند، افزایش ضریب اطمینان، هزینه احداث سد را به شدت افزایش می دهد، از این رو مطالعات اولیه باید کامل باشد تا بتوان ضریب اطمینان را در حد معمول در نظر گرفت. به عبارت دیگر درصد هزینه ای که صرف شناخت دقیق مباحث مربوط به طراحی می شود به مراتب کمتر از هزینه ای است که باید برای افزایش ضریب اطمینان در ساخت سد مصرف شود.

 مطالعات کلی جهت احداث سدها

صرف نظر از نوع سد که در یک منطقه ساخته می شود مطالعات و بررسی هایی ضرورت می یابد که بستگی به شرایط ناحیه، وضعیت آبگیری، وسعت حوزه آبگیر و وسعت دریاچه ای که تشکیل می شود و وضعیت مصرف آب در پایین دست دارد. اهمیت مباحث مربوط به این مطالعات ضعف و شدت دارد.

این مباحث معمولا شامل موضوعهای زیر است:

هواشناسی و هیدرولوژی، زمین شناسی و زمین شناسی مهندسی، هیدروئولوژی، ژئوتکنیک و لرزه شناسی.

مسائل دیگری که جدا از مباحث فنی فوق غالباً مورد توجه طراحان و کارفرمایان احداث سد در یک منطقه می باشد از مسائلی است که به نحوی مربوط به شرایط اقلیم شناسی، کشاورزی و نوع آن مباحث اجتماعی منطقه، و موضوع زیست محیطی ناحیه است. به هر حال احداث سد در یک جمله وضعیت زیست محیطی را نسبت به آنچه که قبل از احداث سد بوده است تغییر می دهد. قدر مسلم این است که زمین های وسیعی زیر آب مستغرق می شوند و زمین های بسیار ویسعتری سرسبز و حاصلخیز می شوند در بخش هواشناسی و هیدرولوژی وضعیت بارندگی های سالانه سیلهای دوره ای و مقدار آبی که تبخیر می شود و سرانجام ارقام سد، ظرفیت لازم برای سرریز سد، و وضعیت بادها، سرعت و امتداد آنها مشخص می شود. در مبحث زمین شناسی و زمین شناسی مهندسی باید وضعیت لایه های تشکل دهنده منطقه، نوع سنگ ها، سن آنها وضعیت چین خوردگی ها، گسل ها، روی راندگیها نوع رسوبات به لحاظ قدمت، طرز تشکیل و ارتباط لایه ها و رسوبات با یکدیگر و ارتباط لایه های موجود در آن محل با لایه های محل های مجاور مشخص می گردد. همچنین وضعیت آبهای زیر زمینی آبهایی که به حوضه محل سد وارد می شوند و آبهایی که ممکن است بعد از احداث سد و پر شدن دریاچه از آن خارج می شوند، ارتباط چشمه های ناحیه با حوزه سد، شرایط تغییرات زمانی آب چشمه ها و حرکات آبها در سوهای مختلف، تغییرات زمانی سطح آب زیر زمینی، نفوذ پذیری لایه های مختلف، تخلخل و آبخوری لایه‌های مختلف، آبگذری در گسلها و درزه‌ها، همه از مواردی است که باید در بخش هیدروژئولوژی با استفاده از وضعیت زمین شناسی مشخص گردد. تعیین وجود وضعیت کارستی، درزه های آبگذران و منطقه های خرد شده گسلی نیز از مسئولیت های شناخت های زمین شناسی و زمین شناسی مهندسی است.

فرآیند تولید سیمان

فرآیند تولید سیمان

فرآیند تولید سیمان

مقدمه

قبل از شناخته شدن سیمان ، از ملاتهای آهکی برای کارهای ساختمانی استفاده می گردید ، ولی بعد از شناخت خواص سیمان و طریقه تولید آن ، این کالا به میزان وسیعی جایگزین آهک گردید.

سیمان ، پودری است نرم و جاذب آب که باعث چسبندگی خرده سنگها به یکدیگر شده و ماده ای است از ترکیبات پخته وگداخته شده اکسید کلسیم با اکسیدهای سیلیسیم ، آلومینیوم و آهن که ملات این ماده به مرور در مجاورت هوا یا در زیر آب سخت شده و با حفظ ثبات حجم ، مقاومت خود را در زیر آب نگه می دارد. این ماده در فاصله 28 روز به حداقل مقاومت مجاز ، یعنی 250 کیلو گرم بر سانتی متر مربع می رسد.

          امروزه در جهان متناسب با تنوع نیازها ، سیمانهائی با خواص فیزیکی و شیمیائی مختلف تولید می گردد که هر کدام کاربردهای مشخصی را  دارا می باشد.

          احتمالاً رومیها نخستین کسانی بودند که بتن را بکار بردند آنان بتن را که بر اساس سیمان ساخته می شد ، بعنوان مواد هیدرولیکی ، یعنی موادی که در آب سخت می شد ، بکار می بردند. این خاصیت بتن وخواص دیگر آن ضمن گیرش در آب ، سبب استفاده روز افزون این ماده ساختمانی گشته است. سالها سیمان ساخت رومیها بکار می رفت تا اینکه یکنفر بنای انگلیسی بنام (جوزف اسپدین) موفق به پیدا کردن سیمان پرتلند در سال 1824 میلادی گردید سیمان پرتلند ، سیمانی است که از مخلوط کردن مواد آهکی ورسی یا هر ماده دارای اکسیدهای سیلیسی و آلومینیومی و آهنی وپختن آنها تا مرحله تولید کلینکر بدست می آید.

          بر اساس مشخصات استاندارد انگلیس (BS) و آمریکا (ASTM) قبل از آسیاب مقداری سنگ گچ به کلینکر افزوده می شود ، تا از گیرش سریع آن جلوگیری نماید.

مواد اولیه مورد نیاز و روش استخراج آن

          ترکیباتی از سنگ آهک و خاک رس (مارل) ، مواد اولیه اصلی سیمان را تشکیل میدهند . استخراج سنگ آهک ، بطور معمول در معادن رو باز با استفاده از دریلهای چالزنی و ایجاد حفره صورت می گیرد.

          بر حسب نوع سنگ و روش کار ، مواردی از قبیل عمق ، قطر و فاصله چالها و  حفره ها تعیین شده و اقدام به حفاری می شود.

          پس از آماده شدن چال ها ، با خرج گذاری مواد منفجره و اتصال آنها بوسیله چاشنی و کابلهای الکتریکی ، با استفاده از دستگاه انفجار (مینیاتور) با ولتاژ معین ، انفجار صورت می گیرد.

          بر حسب موقعیت ، مخلوط طبیعی سنگ آهک و خاک رس و مواد معدنی دیگری مثل سنگ آهن و سنگ سیلیس ، به مقدار معینی برای ساختن انواع سیمان به کار      می رود.

معدن سنگ آهک

          این معدن دارای موادی آهکی است که دارای املاحی از سنگ آهک ، سیلیس ، اکسید آلومینیوم ، اکسید منیزیم و غیره می باشد.

معدن خاک

          معدن خاک نیز به صورت رو باز بهره برداری میشود و استخراج آن با استفاده از ماشین آلات راهسازی همانند لودر ، بلدوزر و ... و بدون ایجاد انفجار صورت می گیرد.

          بارگیری مواد اولیه هر دومعدن عملاً بوسیله ماشین آلات مکانیکی از قبیل بیل سنگین ، لودر و بلدوزر و غیره انجام شده و حمل آن بسمت آسسیاب خاک یا آسیاب سنگ بوسیله کامیون صورت می گیرد.

آسیابهای سنگ و خاک

          مواد اولیه (سنگ) استخراج شده بوسیله ماشین آلات جهت خرد شدن به ابعاد کوچکتر به قسمت آسیاب سنگ یا سنگ شکن انتقال داده می شود.

          در سنگ شکنها ، که عملاًَ از نوع چکشی ، پاندولی ، ژیراتوری است سنگها تا ابعادی کمتر از 2 الی 3 سانتی متر خرد شده و پس از جدا شدن توسط الکهای میله ای ، بوسیله نوار نقاله به سیلوهای سنگ انتقال می یابند. سنگهای درشتتر مجددا برای خرد شدن به آسیاب ژیراتوری برگشت داده شده و آنچه از سنگ شکن خارج می شود مخلوط خرد شده سنگ آهک است.

انبار خاک

          مواد اولیه خارج شده از آسیاب خاک و سنگ شکنها توسط نوارهای نقاله به محلی به نام انبار خاک یا سالن مواد منتقل می شود.

          دستگاه ریزنده یا استاکر مخلوط مواد اولیه خرد شده را در طول سالن مواد به صورت رفت و برگشت روی هم انباشته می کند.

          پس از تنظیم اولیه ، مواد پر شده در سالن از طریق دستگاه بردارنده یا ریگلایمر در جهت عرض سالن برداشته می شود. مخلوط خروجی از سالن در هر لحظه ، حاوی مخلوط متوسط مواد ورودی به سالن از ابتدای پر شدن تا انتهای بسته شدن سالن است.

          مخلوط خروجی از سالن مواد بوسیله نوارهای نقاله به بونکرهای تغذیه آسیابهای مواد خام منتقل می شود.

          محصول آسیابها به سیلوهای بلندیگ و تغذیه کوره حمل و برای مصرف کوره انبار می شود. گنجایش سیلوها در صورت توقف آسیابها حداقل 48 ساعت مواد کوره را تامین می کند.

          برای آنکه مواد اولیه بهتر پخته شود می بایست بصورت پودر در آید.در پایان مقادیر لازم از مواد اولیه پس از توزین آماده تغذیه در آسیاب مواد خام می شود.

آسیاب مواد خام

آسیابهای مواد خام در بخش صنعت سیمان به دو نوع تقسیم می شوند.

1. آسیابهای گلوله ای یا استوانه ای
2. آسیابهای غلطکی یا عمودی

1-آسیابهای گلوله ای :

          آسیاب گلوله ای استوانه ای است که داخل آن گلوله های فولادی قرار داشته ومواد اولیه ورودی در اثر چرخش آسیاب و اعمال ضربه و سایش ، بوسیله گلوله ها تبدیل به پودر می شود.

          مواد پودر شده جهت جدا شدن زبره مواد از نرمه آن به دستگاهی بنام سپراتور فرستاده میشود که در این مرحله پس از جدا شدن نرمه مواد ، زبره آن دوباره جهت آسیاب شدن به داخل آسیاب بر می گردد.

2-آسیاب غلطکی یا فایفر:

          آسیاب غلطکی صفحه افقی است که روی آن سه غلطک قرار دارد.مواد اولیه بین غلطکها و صفحه چرخان زیرین ریخته شده و بر  اثر ضربه و سایش به صورت پودر در   می آید.

نرمه جدا شده مواد در سپراتو از طریق دستگاههائی بنام الکتروفیلتر ، ایراسلاید ، ایرلیفت جهت ذخیره به سیلوهای مواد خام فرستادن می شود.

سیلوهای مواد خام

          سیلوهای مواد خام برای تنظیم ، ذخیره ، همگن ساختن مواد پر شده ساخته شده اند که برخی از این سیلوها دو طبقه و برخی یک طبقه می باشند.

          مواد خام پس از آسیاب شدن از طریق ایراسلاید به سیلوها هدایت شده و قبل از ورود مواد به سیلوها نمونه برداری بطور اتوماتیک در هر نیم ساعت یکبار انجام می گیرد.

          این نمونه ها از طریق رول پست یا لوله های ارسال نمونه ، جهت آزمایشات لازم و به منظور تعیین درصد عناصر موجود در مواد و تصحیح آن به قسمت آزمایشگاه منتقل می گردد. ضمناً مقدار تناژ درصد عناصر موجود در مواد توسط کامپیوتر ، بصورت اتوماتیک محاسبه شده و پس از رسیدن به تناژ مورد نظر در سیلو عمل یکنواخت کردن (بلندینک) مواد انجام گردیده و سپس مواد مزبور به سیلوهای ذخیره ریخته شده و در آنجا جهت استفاده در مراحل بعد انبار می شود.

پیش گرمکن

          در پیش گرمکن با حدود 70 متر ارتفاع از طریق مجموعه سیکلونها مراحل خشک شدن ، داغ شدن وتجزیه خاک رس و بخشی از سنگ آهک تا درجه حرارت 900 درجه سانتیگراد ونیز دستگاه پری کلسیناتور مجهز به دومشعل با حرارت 900 تا 1000 درجه سانتیگراد عمل تجزیه سنگ آهک تا حدود % 90 صورت می گیرد.

          مواد پس از انجام مرحله تجزیه و گرم شدن بتدریج وارد کوره می شود.

کوره

          استوانه ای دوار با شیب % 3 و ابعاد 8/5 × 95 متر دارای درجه حرارت حداکثر 1450 درجه سانتیگراد میباشد. ومواد در اثر چرخش و شیب استوانه به سمت خروجی کوره در حرکت می باشد و هنگام عبور از مجاورت حرارت شعله تجزیه نهائی و سپس تشکیل فازها در آن صورت میگیرد.مشعل اصلی در انتهای پائینی کوره تعبیه شده است.

          طی یک قرن ابداع کوره دوار سیستم پخت تکامل یافته وهم اکنون از کو ره های تربلند به کوره های خشک کوتاه و مجهز به پری کلسیناتور تغییر یافته است.

          تمامی بخش های سیستم پخت که مقادیر در خور توجه انرژی حرارتی و ذرات مواد خام را با خود دارند ، از طریق برج خنک کن برای بازیابی حرارت و تصفیه به آسیاب مواد و الکتروفیلتر فرستاده می شود.

          در الکترو فیلتر ذرات گرد و غبار از گازهای خروجی جدا  شده و گاز تصفیه شده راهی دودکش می شود.

          محصول خروجی از کوره کلینکر نام دارد که جهت سرد شدن وارد سیستمی بنامکولر می گردد.

          در سیستم خنک کن گریتی ، هوای محیط به زیر صفحه های مشبکی که در کولر تعبیه شده است توسط فن های بزرگی دمیده می شود و با حرکت مواد در فاصله ای کمتر از 20 دقیقه حدود 1100 درجه سانتیگراد از حرارت مواد کاسته می شود و در اثر بازیابی حرارتی ، فازهای موجود در محصول کلینکر تثبیت می شود.

          نوع دیگر خنک کن با عملکرد مشابه ، خنک کن سیاره ای یا ساتالایتی است که بخش عمده هوای خروجی از خنک کن با درجه حرارت 700 درجه سانتیگراد برای تامین هوای مشعلها راهی کوره می شود.

کلینکر

          محصول خروجی از سیستم پخت کلینکر نام دارد.در این مرحله حدود 95 % ترکیب فازهای بلیت ، آلیت ، آلومینات و فریت تشکیل می دهد ، این فازها از اکسیدهای کلسیم ، سیلیسیم ، آلومینیم و سنگ آهن تشکیل شده است.

          انبار یا سیلوهای کلینکر ، تولید یک ماهه کوره را در خود جای می دهند.

          کلینکر پس از خروج از خنک کن ، راهی انبار یا سیلوهای کلینکر می شود.ودر این مرحله برای کنترل گیرش بین 3 % الی 5 % ، سنگ گچ به کلینکر افزوده می شود.

          سنگ گچ بایستی به ابعاد کمتر از 4 سانتی متر خرد شده و به همراه کلینکر پودر شود.این عمل در واحدی بنام آسیاب سیمان انجام میگیرد.

آسیاب سیمان

          در این قسمت کلینکرها آسیاب و خرد شده و به سیلوهای سیمان منتقل میشوند. به ایسن منظور ابتدا سنگ گچ بوسیله آسیاب خاک آسیاب شده وتوسط کامیون به قیف کج واقع در قسمت آسیاب سیمان منتقل میشود. گچ مزبور بوسیله نوار نقاله والواتورها به داخل سیلوی گچ ریخته می شود. مقدار گچ مورد نیاز بر اساس اطلاعات داده شده توسط آزمایشگاه فیزیک به مقدار مورد نیاز بر روی نوار خوراک دهنده ریخته میشود. کلینکر نیز توسط نوار نقاله والواتور از انبار کلینکر به سیلوهای کلینکر منتقل میشود. مقدار کلینکر مورد مصرف پس از توزین توسط ترازوهای الکترونیکی بر روی نوار خوراک دهنده ریخته شده و ضمن مخلوط شدن با گچ به آسیابهای سیمان هدایت میشود آسیاب مخلوط گچ و کلینکر را بر اثر حرکت دورانی و توسط گلوله های فولادی و سیلیبس موجود در آسیاب در دو مرحله کوبیده ومواد نرم بوسیله سپراتورها جدا شده و توسط فشار هوا به سیلوهای سیمان هدایت میشود ، مواد درشت جهت پودر شدن مجدداً به آسیاب برگردانیده میشوند.

          پودر حاصل شده سیمان مکی باشد. از محصول نهائی برای آزمایشهای شیمیائی ، فیزیکی و کنترل کیفی نمونه برداری می شود .اولین مرحله تثبیت وزن بوته – تعیین افت وزن حرارتی – تعیین اکسید سیلیسیم – تعیین اکسید کلسیم و تعیین اکسید آهن است و برای انجام آزمایشهای ملات سیمان است و برای مقاومت فشار و خمش از هر نمونه 6 قالب تهیه شده و برای مدت 3 ، 7 ، 28 روز در آب نگهداری می شود که درکه در آزمایشات فیزیکی موارد ذیل مورد بررسی قرار میگیرد.

1. تعیین مقاومت خمشی
2. تعیین مقاومت فشاری
3. تعیین آب نرمال
4. تعیین گیرش اولیه
5. تعیین گیرش نهائی
6. تعیین نرمی یا سطح مخصوص سیمان توسط دستگاه بلین
7. تعیین انبساط طولی یا آزمایش ملات سیمان

سپس محصول نهائی پس از اطمینان به سلامت و کیفیت آن ، برای ذخیره و بارگیری به سیلوهای بتونی سیمان منتقل می شود که برای پیش گیری از کلوخه شدن ، یا سفت شدن سیمان  ، طراحی سیلوها بگونه ای است که می توان به درون آنها هوا دمید تا سیمان همیشه شناور نگهداشته شود.

بارگیر خانه

در این قسمت سیمان از طریق کمپرسورهای هوا از سیلوهای سیمان به الواتورهای تعبیه شده انتقال یافته و این الواتورها سیمان را به دستگاههای پرکن کیسه های سیمان هدایت می کنند.کیسه های سیمان را به دستگاههای پر کن کیسه های سیمان هدایت می کنند. کیسه های سیمان که توسط کارخانه کیسه سازی مجتمع تولید میشوند از انبار پاکت  به محل دستگاهها منتقل شده و بوسیله مکانیکی تا میزان 50 کیلوگرم سیمان پر میشوند. کیسه ها ی پر شده بطور اتوماتیک بر روی نوار نقاله قرار گرفته و به سکوهای بارگیری منتقل میشوند و در محل مزبور در داخل کامیونهای حمل سیمان قرار میگیرند.

قسمتی از بارگیری سیمان بصورت فله انجام میگیرد و سیمان مستقیماً از سیلوها بوسیله هوا با فشار لازم در داخل کامیونهای حمل سیمان فله ریخته میشود.

کلیه مراحل انتقال سیمان از سیلوها به دستگاه پر کن سیمان و بارگیری کامیونها بصورت پاکتی و فله از طریق سیستم کنترل بارگیر خانه کنترل شده و میزان بارگیری و اشکالات احتمالی ایجاد شده توسط سیستم کنترل مشخص وجهت رفع آن اقدام میشود.

در مراحل مختلف تولید در محلهائی که انتقال مواد توام با ریزش انجام میگیرد فیلترهائی  بنام فیلترهای کیسه ای جهت گرفتن گرد وغبار حاصله تعبیه گردیده که ذرات جمع شده در کیسه ها دوباره وارد خط تولید میشود.

گزارش کارآموزی ساختمان

گزارش کارآموزی ساختمان

گزارش کارآموزی ساختمان

فهرست مطالب

 مقدمه                                 صفحه

 فصل اول: کلیات پروژه                                                                                   

 وضعیت فیزیکی پروژه       7

  موقعیت ساختمان در سایت         7         

 کروکی سایت     7

 پیشرفت کار در روش کار پیمانکار        9

 انواع قراردادهای پیمانکاری       9

 انواع مناقصه        9

  مراحل اجرای طرح و انجام عملیات پیمانکاری     10

 اصول طرح کارگاه و ساختمان              10

 جدول مصالح مصرفی در انبار     10

 نحوة انجام گزارش کارگاه در مورد مسئولیتها      11

گزارش روزانه     11

 فصل دوم: عملیات ساختمانی

• بازدید شناسایی زمین 11
• طبقه بندی زمین از نظر خاک و مقاومت آن 12
• آزمایش خاک 12
• طبقه بندی زمین ها (بر حسب نوع مصالح، وضعیت طبیعی) 13
• زمینهای خاکریزی شده یا زمینهای مصنوعی 14
• زمینهای طبیعی و انواع آن 14
• زمینهای غیر قابل تراکم 16
• زمینها با تراکم کم 17
• تخریب 17
• خاکبرداری 18
• گودبرداری (پی کنی) 18
• گودبرداری و پی کنی در زمینهای آبدار 19
• روش پایین بردن سطح آب 19
• ابعاد پی و پی سازی 21
• شمع بندی 23
• ترازکردن کف پی 23
• شفته ریزی 24
• قالب بندی پیها   24
• آرماتوربندی 25
• کلافبندی افقی 26
• کلافبندی قائم 27
• بتن پی 27

 فصل سوم: ساختمان

• عملیات ساختمانهای بتنی 28
• مزایای ساختمانهای بتنی 28
• ابعاد پی 28
• بتن مگر 29
• میلگردهای کف پی 29
• قالبندی 29
• داربست 30
• قالبندی پیها 30
• آرماتوربندی 30
• شناژ 31
• ساختمانهای بتنی 32
• دانه بندی 32
• سیمان 32
• بردن بتن تا محل مورد نیاز 32
• ریختن بتن 33
• عمل آوردن بتن 33
• حفظ کردن بتن 33
• ستون 34
• تیرها 35
• اتصال اسکلت بتنی 36
• باز کردن قالبها 36
• وصله کردن آرماتور 37

فصل چهار: سقفهای تیرچه بلوک

• تیرچه      40
• بلوک        40
• میلگردهای ممان منفی       42
• میلگرد حرارتی  42
• کلاف عرضی     42
• بتون ریزی    43
• بامهای تخت یا مسلح 43
• عکس از مراحل اجرای  سقف تیرچه بلوک     45
• پوشش بامهای تخت یا مسلح 46
• دیوار جان پناه 47

 فصل پنج : مصالح وجزئیات

• گچ     48
• اجرای کاشی کاری 49
• کارگذاری پنجره ها در نما 51
• کف سازی            51
• سقف کاذب 51
• میلگردهای عمودی 52
• میلگردهای افقی چپ و راست     52         
• رابیتس         53
• کچ کاری روی رابیتس     53
• عایق کاری       53
• پله 54
• فنداسیون        56
• آزمایشگاه بتن 56
• نحوه اجرای سرویسها 56
• محوطه سازی       57
• اجرای آسانسور        57
• عکس از مراحل اجرایی آسانسور و چاله آسانسور 58
• سقف کاذب     59
• پارکینگ 59
• تأسیسات             60
• اجرای فاضلاب 61

مقدمه:

بنام خدا

دورة کارآموزی را که زیرنظر شرکت ساختمان «ساربتون» که مجری ساخت یک ساختمان مسکونی واقع در عظیمیه کرج است می گذرانم.

 درطی این مدت عکسهایی از مراحل پیشرفت و ساخت این ساختمان گرفتم که در فواصل گزارشها و مطالب جایگزین شده است. اما عملاً شرکت ساختمانی ساربتون که خود کارفرمایان و سهامداران این شرکت می باشند دورة کارآموزی من را برعهده گرفته اند.

 توضیح اینکه جناب آقای مهندس واحدی و مهندس آذرتاش که خود مؤسس شرکت ساربتون می باشند درواقع کارفرمای اصلی شرکت بوده و همچنین پیمانکارانی نیز بعنوان پیمانکار اصلی پروژه می باشند.

 پروژه ساختمانی مسکونیA  تحت نظر شرکت ساختمانی ساربتون بوده که من طی مراحل پیشرفت کار را بررسی کرده و تا به اینجا رسانده ام.

 وضعیت فیزیکی پروژه:

• وضعیت فیزیکی ساختمان: این ساختمان شامل 4 طبقه مسکونی به همراه یک طبقه پیلوت و یک طبقه زیرزمین( سونا، جکوزی، انباری ها) در آن پارکینگ تعبیه شده است که مراحل فونداسیون را گذرانده و سقف اول و دوم را تمام کرده در حال اجرای مراحل بعدی است.

 موقعیت ساختمان در سایت:

• ساختمان در عظیمیه کرج، بوستان 5 بالای میدان مهران – انتهای خیابان – ساختمان جنوبی- پلاک 71 واقع شده است.

کروکی سایت: « ساختمان مسکونی A » *

 1- انبار وسایل

2- کانکس( محل اقامت ناظر)

3- آشپزخانه کارکنان

 4- اتاق کارکنان

 5- حصار چوبی کارگاه

 6-  محوطة ساختمان

 7- چاه آب( جهت آب های مصرفی مصالح ساختمانی)

پیشرفت کار در روش کار پیمانکار:

 کار ساختمان عظیمیه از مهر 1385 شروع شده و پیمانکار معتقد است تا شهریور 1386  کار را به پایان برساند.

• در شروع کار پیمانکار برنامة زمانبندی و مالی دقیقی تعیین کرده و تسلیم کارفرما نموده است. که پیشروی کار طبق این برنامه، کارفرما متعهد به پرداخت هزینه های ماهیانه می باشد. صورت وضعیت های تهیه شده توسط سرپرست کارگاه درابتدای هرماه در اختیار کارفرما قرار می گیرد وطی جلسه ای بررسی دقیقی  توسط کارفرمایان و پیمانکار روی صورت وضعیت ها انجام می شود و پس از اطمینان از صحت آن مبلغ موردنظر توسط کافرمایان پرداخت می شود.

 در این پروژه برای انجام هر یک از فعالیتها اعم از فونداسیون، بتن ریزی، تیغه چینی، لوله کشی، نازک کاری و ..... و همچنین برای هر یک از مصالح سرپرست کارگاه استعلام قیمتی از اشخاص مختلف می گیرد و پس از مشورت با شرکت یکی از آنها را انتخاب و با وی قراردادی تهیه کرده و مشغول بکار می شوند.

 البته دراین انتخاب تنها هزینه مطرح نیست بلکه نوع جنس و نوع انجام کار هم حائز اهمیت می باشد. که در تمامی مراحل کار موارد ذکرشده بررسی و سپس انتخاب صورت می گیرد. 

انواع قراردادهای پیمانکاری:

قرارداد قیمت مقطوع بهای کل پیمان مقطوع

 امانی بهای خدمات پیمانکار محاسبه می شود.

 انواع مناقصه:

 عمومی درج آگهی با توجه به مشخصات و شرایط مشارکت

 محدود ارسال دعوتنامه به شرکت ها

 ترک مناقصه   ترک تشریفات صلاح وصرف نباشد مستقیماً انتخاب می شوند.

قرارداد پیمانکاری شرکت به صورت قرارداد مقطوع می باشد که با شرکه بهای پیمان به صورت مقطوع بین پیمانکار و کارفرما منعقد شده است.

 نوع مناقصه صورت گرفته : مناقصه محدود می باشد که با ارسال دعوتنامه به شرکت های شناخته شده واقع در شهر کرج صورت می گیرد.

ساختمان عظیمیه  

کارفرما: شرکت ساختمانی ساربتون

 پیمانکار: شرکت ساختمانی ساربتون

 پیمانکار جزئی: تأسیسات شرکت ساختمانی آسمان –  اجراء کار مهندس ملکی و مهندس شیدی

 مشاورین:آقای مهندس میرزایی / مهندس نادری

 طراح: شرکت ساختمانی ساربتون  

• اصول طرح کارگاه و ساختمان: 1- انتخاب ماشین آلات 2- محل کارگاه 3- طرح کلی کارگاه 
• موضوعات پیمان بین کارفرما و پیمان کار برای ساخت:

1- قرارداد 2- تعهدات و التزامات 3- موضوع پیمان  4-مدت پیمان 5- ضمانت نامه  6- پیش پرداخت   7- جریمه

 جدول مصالح مصرفی در انبار:

 درکارگاه ساختمانی نمودارهایی  به انبار داده  شده که از ورود و خروج مصالح مصرفی پای کار اطلاع پیدا می کنیم و انباردار موظف است در جدول موردنظر مقدار مصالح را که در هر روز وارد انبار می شود و یا خارج می شود و موجودی انبار را یادداشت نماید. مثلاً:

ردیف	نوع	ورودی	خروجی	موجودی	مربوطه	توضیحات
1)	سیمان	8:30	12:30	50 کیسه	پرتلند	30 کیسه خارج شده
2)	سنگ	11	11:30	100 کیسه	گرانیت	50 بسته خارج شده
3)	گچ	10	12:30	200 کیسه	ساختمانی	80 کیسه  خارج شده
4)	//	//	//	//	//	//
5)	//	//	//	//	//	//

نحوه کارگزارش کارگاه در مورد مسئولیتها   : ( هفته ای، ماهی )

 در کارگاه ساختمانی چارتی به شکل زیردر هر هفته تهیه شده و در آن فعالیتهای انجام شده و تعداد پرسنل ومصالح مصرفی و ...... توضیح داده شده و به حضور پیمانکار محترم می رسد.

گزارش کار

                        لیست مصالح                                                                        ماشین آلات

       ورودی                      خروجی                                                       تعداد               نوع

   لیست نیروی انسانی                                                      فعالیتهای انجام شده

  گزارش روزانه:

 هر کارگاه همه روزه پس از اتمام فعالیتها گزارش روزانه مکتوبی توسط سرپرست کارگاه ارائه می شود این  گزارش شامل ریزکارهای انجام شده در قسمتهای مختلف، لیست ماشین آلات و تجهیزات، لیست نیروی انسانی و لیست مصالح پیمان کار می باشد.

فصل دوم

 عملیات ساختمانی

 بازدید وشناسایی زمین

قبل از شروع هر عملیات باید زمین بازدید شده و وضعیت آن نسبت به خیابانها و جاده های اطراف مورد بررسی قرار گیرد و همچنین پستی و بلندی زمین با توجه به نقشه باید مورد بازدید قرار گیرد و عوارض پستی و بلندی زمین به وسیله مهندس نقشه بردار تعیین گردد و همچنین محل چاهها، فاضلاب، چاه آبی قدیمی و مسیر قناتهای قدیمی تعیین شده و محل آن نسبت به پی سازی مشخص شود و چاهها  در صورت لزوم باملات شفته پر شود و محل احداث ساختمان نسبت به زمین تعیین شده و نسبت به ریشه کنی یا کندن ریشه های نباتی و برداشتن خاکهای نباتی اقدام شود و شکل زمین و زوایای آن کاملاً معلوم شده و با نقشه ساختمان مطابقت داده شود و نوع زمین مشخص و خاک آن آزمایش گردد.

 طبقه بندی زمین از نظر خاک ومقاومت آن:

 زمین های خاک ریزی شده( خاک دستی)

 زمینهای ماسه ای

زمینهای دج

 زمینهای رسی

 زمینهای شنی

 زمینهای سنگی

 زمینهای مخلوط

 زمینهای بی فایده

آزمایش خاک

 2- برای آزمایش خاک در این ساختمان نمونه هایی از خاک ساختمان را در ظروفی مکعبی شکل به ابعاد  سانتی متر ریخته سپس با یک نوار چسب مناسب درزهای آن را مسدود می کنند و در روی جعبه نیز مشخصات محل و عمق موردنظر را یادداشت می کنند. و این عمل را تا رسیدن به خاک خوب ادامه می دهند و جعبه ها را به محل آزمایش خاک برده تا تاب تحمل را اندازه گیری کنند. پس از بررسی ظرف معکب شکل مشخص شد که خاک محل از نوع« شن بوم» است که مخلوطی از شن و ماسه با لای کم و بیش دانه های قلوه سنگ که می توا آنها را بآسانی متراکم کرد. وطی بررسی و عملیاتی روی زمین مشخص شد که نوع زمین«دج» است که با کلنگ و پتک و کمپرسور می توان زمین را کند.

  طبقه بندی زمین ها

زمینها را برحسب مورد می توان برحسب نوع( اندازه) مصالح متشکله، برحسب وضعیت طبیعی و یا برحسب میزان نشست و قابلیت تراکم طبقه بندی نمود.

الف)  طبقه بندی زمینها برحسب نوع مصالح متشکله

 مصالح تشکیل دهندة انواع زمینها، به غیر از زمینهای سنگی، عبارتند از شن،ماسه، سیلت، رس ومواد آلی یا ارگانیکی حاصله از گیاهان.

 شن به دانه هائی اطلاق می شود که دارای قطری بزرگتر از 6 میلی متر و کوچکتر از 76 میلی متر باشد .

 به قطعات سنگی بزرگتر از 76 میلیمتر قلوه سنگ ویا لاشه سنگ اطلاق می شود.

   ماسه به مصالحی اطلاق می شود که از شن کوچکتر ولی بزرگتر از 7/0 میلی متر باشد دانه های سیلت از الک نمره 200 عبور کرده ولی از002/0 میلیمتر بزرگترند. رس از ذراتی به قطر کمتر از 02/0 میلی متر تشکیل شده است و بالاخره خاک های آلی به خاک هائی اطلاق می شود که قسمت اعظم آنها مواد ارگانیکی حاصله از بقایای گیاهان تشکیل شده باشد.

 زمینها ممکن است متشکل از یک یا چند نوع از مصالح فوق باشند و لذا خصوصیات آنها به میزان زیادی بستگی به نوع مواد متشکله آنها دارد.

 در طبقه بندی زمینها، که غالباً بعنوان طبقه بندی و یا رده بندی خاک ها عنوان می شود دو روش وجود دارد. روش رده بندی متحد و روش رده بندی AASHTO، در روش رده بندی متحد هر رده از خاکها را با دو حرف که اولین آن مشخص کننده نوع خاکی است که قسمت عمده مواد متشکله باقی مانده روی الک نمره 20 از نمونه ها راتشکیل میدهد و حرف دوم بستگی به درصد مواد عبورکرده از الک نمره 200 دارد.خاکهائی که بیش از 50% وزنشان از الک نمره 200 عبور کند بعنوان خاک های ریزدانه و خاک هائی که کمتر از 50% وزنشان ازالک نمره 200 عبور کند بعنوان خاک های درشت دانه نامیده می شود.

 در روش AASHOT، خاکها برحسب ارزش نسبی آنها بعنوان مصالح زیرسازی از 1- A تا 7- A   طبقه بندی شده اند.[1]

ب)طبقه بندی زمینها برحسب وضعیت طبیعی

 زمینها را برحسب وضعیت طبیعی به دو دسته زمینهای خاکریزی شده یا مصنوعی و زمینهای طبیعی تقسیم می کنند.

1- برای اطلاعات بیشتر در مورد رده بندی خاکها به منابع(1) و(2) مراجعه شود.

طراحی سازه و انواع آن

طراحی سازه و انواع آن

طراحی سازه

مشخصاتِ طراحی سازه ای :

معرفی :

بتن ها با مقاومت – بالا ، دارای برخی مشخصات و خصوصیات مهندسی هستند که با بتن های مقاومت – کم ، تفاوت دارند . تغییرات داخلی ، از بارهای ثابت ، مشخص و کوتاه – مدت و عوامل محیطی ناشی می شوند که شناخته شده هستند . رابطۀ مستقیم این تفاوتهای داخلی تمایز و تفاوت را در خصوصیاتِ مکانیکی مشخص کرده که ، باید توسط مهندسان طراح ، در پیش بینی کردن عملکرد و ایمنی سازه ها ، شناسایی شود . این تمایزها ، بسیار مهم هستند ، جهتِ افزایش مقاومت ها . تست ها و یا آزمونهای بِتُن – مقاومت بالای تقویت شده ، را بطور نمونه نشان داده اند ، که چنین موادی در بسیاری از موارد ، احتمالاً مشخصۀ الاستیکی طولی (خطی) را برای سطوح تنش و دسترسی به ماکزیمم تنش ، تعیین می کند . بنابراین ، منحنی تنش و تغییر طول نسبیِ بتنِ مقاومت – بالا ، در میزان بسیار بالا کاهش می یابد تا در بتن با مقاومت – پایین .

آزمایشات وسیع و جامعی در چندین مرکز پژوهشی ، صورت گرفت برای درک و استنباط عملکرد بتن با مقاومت بالا . در حالیکه ، اطلاعاتِ معتبر ، امروز در بسیاری از جنبه ها ، قابل دسترس هستند ، برخی از توصیه های نهایی و اصلی ، منتظر نتایج و عملکردِ آیندۀ آنان می باشد . در این مقاله ، تاکید بسیاری بر طراحیِ اعضا و سازه ها شده است . توصیه ها و پیشنهادها ، بر اساس و پایۀ بهترین اطلاعاتِ آزمایشی ، عرضه و ارائه شده اند .

ستونهای بارگیری شده بطور محوری :

در روشهای عملی ، ستونهای کمی بدرستی ، بارگیری محوری می شوند . گشتاورهای خمشی ، بعلت کاربردِ اساسیِ بارگذاری و ارتباط و همکاری با عملِ قاب محکم ، معمولاً بر بارگذاری محوری ، اضافه می شوند . AC1318-83 ، برای طراحی مورد نیاز است و ACI318R-83 ، این را منعکس می کند .هر چند ، اینها برای عملکرد ستونها و حمل کردن بارگذاری محوری ، استفادۀ مفیدی دارند .

توزیع مقاومتِ فولادی و بتن :

ویژگی اصلی و اساسی ، مقاومت نهایی است . شیوه و روش طرح حاضر ، مقاومت صوریِ عضو بارگذاری شده بطور محوری را ، محاسبه  می کند ، جهتِ بررسی و ارزیابی کردن میزانِ قانون افزایش مستقیم مقاومت مربوط به بتُتن و فولاد . توجیه این ایده ها و نظرات در تصویر 601 ، مشاهده می شود . منحنی های تنش و تغییر طول نسبی اضافه شده در فشار و تراکم برای ، سه بتن با تقویت کردن فولادی ، دارای  60.0.0 پسا (414MPa) بازده مقاومت ، می باشد . فرضیۀ معمول و متداول ، اینطور می گوید که ، فولاد و تغییر طول نسبی ، در هر مرحله بارگذاری ، یکسان هستند . برای بتن – مقاومت بالا ، زمانیکه بتن به یک محدوده یا دامنة تغییرات غیر خطیِ مهم میرسد ، فولاد هنوز در محدودة الاستیک است ، بنابراین ، شروع به بدست آوردن سهم بزرگترِ بارگذاری می کند . وقتی تغییر طول نسبی در حدود 0.002 است ، شیب منحنی بتن ، نزدیک صفر می باشد که می تواند بعنوان دفرمه شدن (بدشکلی) پلاستیسیه (شکل پذیری) ، همراه با مقدار کم و بدون افزایش تنش ، در نظر گرفته شود .

فولاد به نقطة بازدهی خویش در تغییر طول نسبی مشابه ، در این مورد می رسد . در نتیجه ، بتن در مازیمم تنش خویش می باشد و فولادر   ، بنابراین مقاومت ستون به شرح ذیل ، پیش بینی می شود :                 

در اینجا ، معنی این عبارت بدین صورت است :  

مقاومت فشردة سیلندر (استوانه) مربوط به بتن    =  

  بازده مقاومت فولاد                                   =

  ناحیة بخشِ بتن                                       =

   ناحیة فولاد                                            =  

فاکتوریا عامل 0.85 ، برای محاسبه و برای تفاوتهای مشاهده شده در مقاومت بتن و در ستونهای مقایسه شده با بتنِ مخلوط شدة در سیلندرهای (استوانه های) – آزمون – فشاری ، صورت گرفته است . یک تجزیه و تحلیلِ مشابه ، برای ستونهای بتن – مقاومت بالا انجام گرفته ، به استثنای فولاد که بازدهی آن ، قبل از اینکه بتن به مقاومت پیکِ (اوج) خویش برسد ، انجام خواهد گرفت . هر چند ، فولاد به بازدهی خویش در تنش ثابت ادامه خواهد داد ، تا بتن بطور کامل ، عملکرد خویش را انجام دهد . امکان دارد ، پیش بینی مقاومت هنوز بر مبنای معادلة (1-6) باشد . اسناد و مدارک آزمایش نیز ، از استفادة عامل 0.85 حمایت و پشتیبانی می کنند ، برای بتن مقاومت – بالا .

تاثیرات محدودة فولاد :

فولاد جانبی در ستونها ، بطور کامل در فُرم یا شکلِ حلزونهای (مارپیچی های) مداوم و پیوسته قرار دارند که ، این فولاد دارای 2 اثر مفید بر عملکرد ستون ، می باشد : (a) موجب افزایش زیادِ مقاومتِ داخلی هستة بتن (نمونه استوانه ای بتن) در حلزون شده ، با محدود کردن هسته در برابرِ انبساط و یا گسترش جانبی تحت کنترلِ بارگذاری و (b) همینطور ظرفیت تغییر طول نسبی محوریِ بتن را افزایش می دهد و اجازه می دهد که بیشتر نرم و قابل انبساط شود (یعنی یک ستون tougher (محکم شده) .

اساس و پایة طرحِ فولاد حلزونی تحت نظارت نسخه های ( نگارش های ) AC1318 در سال 1977 ، بوده که ، تاثیر تقویت کنندة حلزونی باید حداقل برای مقاومت از بین رفتة ستون ، یکسان باشد ، البتة زمانی که به پوستة خارجی بتن ، مربوط به لاشة سنگ (سنگ هایی که به مصرف پرکردن می رسد ) ، تحت عمل بارگذاری ، نیازی نباشد .

معادلة AC1318 ، برای مینیمم نسبت حجمیِ حلزونی عبارت است از :

در اینجا :                                                                        

نسبت حجمِ تقویت حلزونی برای حجم هستة بتن   =     Ps

ناحیه (فضای) قراص (ناخالصی) بخش بتن      =           Ag

ناحیة هسته بتن                                             = Ac

مقاومتِ فشردة سلیندری بتن                              = 

بازدة مقاومتِ فولاد حلزونی                                 =

افزایش در مقاومت فشردة ستونها ، توسطِ فولاد حلزونی فراهم و ایجاد شده که بر مبنای روابط مشتق شده و بطور آزمایشی برای مقاومت بدست آمده ، می باشد :

در اینجا :

مقاومت فشردة ستون بتن تقویت شده ، بطور حلزونی                          =  

مقاومت فشردة ستون بتنِ تقویت نشده                                           =

تنش در محدودة بتن که بطور حلزونی تولید شده                               =

این رابطه ، می تواند مستقیماً برای معادلة ، نشان داده شود . تنش در محدودة بتن ، که بطور حلزونی  تولید شده ، بر اساسِ فولاد حلزونی محاسبه می شود ، با استفاده از معادلة کشش قیاسی (hoop).

و یا

در اینجا :

ناحیة فولاد حلزونی                         =

قطر هستة بتن                               =

شیب حلزونی                                  = S

تحقیقات اَخیر که توسط احمد و شاه shah Ahmad , ، صورت گرفت ، تقویت حلزونی را نشان داده که ، کارآمدیی کمتری برای ستونهای بتن مقاومت بالا و ستونهای بتن سبک وزن ، دارند . آنها (احمد و شاه) همچنین دریافتند که ، تنش در فولاد حلزونی در بارگذاری پیک ، برای ستونهای بتن – مقاومت بالا و ستونهای بتن – سبک وزن ، اَغلب بطور چشمگیری کمتر است تا دربازدة مقاومت که در معادلة  ، فرض شده است . این نتیجه گیریها ، از پژوهش های آزمایشی در دانشگاه کرنل ، ناشی شده . تحقیق و پژوهش کرنل ، تأثیر یک تنش در محدوده (1-s/dc) ، استفاده کردند جهتِ ارزیابی کردن نتایج ، جاییکه ، محدودة تنش در بتن است که با استفاده از تنش واقعی در فولاد حلزونی ، محاسبه شده  که اغلب ، کمتر از  می باشد . عبارت یا واژة (1-s/dc) ، کاهش در کاراییِ حلزونها را منعکس می کند که ، با افزایش یافتن فاصله بندیِ سیمهای حلزونی ، مرتبط است . بنابراین ، تفسیر و توصیفِ معادلة (6-3a) ، بدین صورت است :

                                                     (6-3b)

واضح است که ، مقاومت بدست آمده با معادلة (6-3d) ، قابل پیش بینی است و اعتبار یا پایایی برای بتن با وزن نرمال با همة مقاومتها در محدودة تنش ، حداقل 3000 پسا ، می باشد . یک نمودار بر مبنای معادلة ، پیش بینی بدون محافظه کاری را برای تنش در محدودة بالا را ، نشان    می دهد ، اما همچنین می تواند تنش در محدوده را برای حلزونهای ستون ، نشان دهد که بسیار کمتر از 1000 پسا می باشد . برای این محدوده. از دیدگاه مقاومت ، حضور معادلة ACI318 ، برای مینیمم نسبت فولاد حلزونی ، می تواند بطور ایمن ، استفاده شود ، البته برای ستونها با وزن و مقاومت نرمال و به همان سان برای ستونها با مقاومت – کم (پایین) . بتنِ سبک وزن ، اگر بطور سنگین بارگذاری شود ، شکسته خواهد شد و فشار حاصله را کاهش یا تخفیف می دهد . برای ستونهای سبک وزنِ تقویت شده بطور حلزونی ، مارتینز ، پیشنهاد  می کند معادلة توسطِ  جایگزین شود و معادلة  باید توسطِ   جایگزین شود . این تفاوت در میانگین عملکرد معادلة  مهم است که در ACI318 مشخص شده و باید مجدداً مورد آزمایش قرار گیرد . بنظر می رشد ، ستونهای بتنی سبک وزن نیاز به 2.5 بیشتر فولاد حلزونی دارد تا تطبیق (مطابق) کردن ستونهای وزن نرمال برای رضایت مورد نیاز مقاومت بعد از پوشش لاشة سنگ ، که به ACI318 منعکس شده ، نیاز ندارند . شاید کاربرد حلزونهای سنگین ، مورد سوال واقع شوند . هیچگونه توافق عمومی بر کارآیی فولاد حلزونی برای بهبود بخشیدن شکل پذیری ستونهای بتنی مقاومت – بالا ، وجود ندارد ، و اینکه ، افزایش یافتن تغییر طول نسبی محدود شده و مسطح شدنِ شیب منفی مربوط به منحنی تنش و تغییر طول نسبی در نقطة پیکِ تنش ، مشاهده می شود . یک مقاله مربوط به احمد شاه ، نشان می دهد که ، محدود شدن حلزونی در مسطح کردن شیب منفیِ منحنی تنش و تغییر طول نسبی ، برای ستونهای بتنی با مقاومت – بالا و همینطور ستونهای بتنی با مقاومت – پایین ، تأثیر گذار است . تحقیقات دانشگاه کرنل حاکی از آن است که ، منحنی های تنش و تغییر طول آزمایشی برای مقاومت های مختلفِ ستونهای بتنی با وزن نرمال و طبیعی با تقویت کنندة حلزونی متفاوت ، نشان داده شده است. سه گروه منحنی ، توسط سه سطح مقاومت بتن با مطالعه ، مشخص شده اند . هر یک از این گروهها ، از سه مجموعه منحنی ، تشکیل شده که با سه مقدارِ مختلفِ تقویتِ جانبی ، منطبق شده اند .

 هر مجموعه از منحنی ها ، با خط افقی ، میانگین تطبیق مقاومت ستونِ تقویت نشده را ، نشان می دهد ، برای مشخص کردن ستونهای محدود شدة ویژه یا خاص . منحنی ها، برای ستونهای بتنی با مقاومت – بالا ، NC167 هستند که دارای کارآیی مفید در محدودة تنشِ 767 پسا (5MPa) می باشند ، که با منحنی های ستونهای بتنی و با مقاومتِ – پایین تر NC163 همراه با کارآیی مفید در محدودة تنش پسا (6MPa) مقایسه شده اند . عملکرد متفاوت آنان ، بوضوح آشکار است ، در نتیجه نه تنها کشش (افزایش طول) در بتن با مقاومت بالا در پیک (اوج) قرار دارد ، بلکه این کشش در بتن با مقاومت پایین ، به حد قابل ملاحظه ای پایین می آید . در واقع ، این حقیقتی است که حتی برای ستونهای NC169 نیز ، همراه با تنش زیادِ 2500  پسا دیده شده است . بر اساس شواهدِ قابل دسترس ، می توان نتیجه گرفت که ، احتمالاً ستونهای بتنی با مقاومت – بالا و چگالی نرمال ، زمانیکه همراه با فولادِ کششی همراه می باشند ، می توانند مقاومتِ مورد نیاز را بخوبی نشان داده و این پیش بینی را بخوبی در معادلات ، منعکس کنند ، اما مشخصه های (خصوصیات) پیکِ تنش ، احتمالاً جهت مقایسه با ستونهایی با مقاومت – کم ، ناکافی وضعیت می باشد . طراحیِ ستونهای بتنیِ سبک وزن همراه با فولاد حلزونی ، باید با دقت بسیار ، صورت گیرد . مسئلة مهم و جالب دیگر ، ارتباط داشتن ستونهای تقویت شدة حلزونی است که بطور کلی ، سطح تنش تقویت شده با حلزونهای طراحی شده ، منطبق شده و اینکار توسطِ AC1318 ، انجام می شود و باید متذکر شد که ، ستونهایی که با چنین چیزی تقویت نشده اند ، دارای مقاومتِ کافی نیستند . در ستونهایی که دارای قطر بزرگتر هستند ، تنش محدوده ، بطور چشمگیری کاهش می یابد ، بنابر فرضیه های اصولی ، این مقدار ثابت می ماند . این موضوع مستقیماً پیرو معادلة می باشد . برای ستونهای بزرگتر ، نسبت Ag/A ، بسیار کوچکتر شده ، در نتیجه ، نسبتِ فولاد حلزونی مورد نیاز کوچکتر و کارآیی تنشِ محدوده نیز بطور متناسبی کوچک می شود . تنش محدوده ، که توسط حلزونهای طراحی شده ACI318 ، برای بتن ها با مقاومت بالا و کم ، در 15in و 50  ، تولید شده و قطرهای ستون اصلی ، مقایسه شده اند .

تست ها و آزمایش ها ، نشان می دهند حتی ستونها با مقاومت پایین یا کم ، تنش محدوده را ، از 238 به 83 پسا (psi) ، کاهش داده و (1.64 تا 0.57MPa ) بدست آمده تحت نظر ACI318 ، یک ستون با ظرفیت بسیار بالای کشش ، تولید خواهد کرد ، بدون اینکه ، مقاومتِ خویش را از دست بدهد . برای بتن با مقاومت بالا ، شاهد کاهش تنش محدوده از 825 به 263 پسا ، هستیم که موجب تولید یک ستون با ظرفیت کشش بدونِ حداکثرِ نقطة پیک ، می شود . حتی در تنش محدودة بالا (پسا) 825  ، یک ستون با مشخصة نامطلوب همراه با اُفتِ مقاومت بعد از تنش پیک ، تولید می شود . علاوه بر این بعضی از داده ها یا اطلاعاتِ آزمایشی و تجربی در این ستونها با مقاومت – بالا ، قابل دسترس هستند و از تیرهای اتصالی و جانبی استفاده می کنند ، تا از حلزونها .

بارگذاری مکرر (چندگانه) :

بتن با مقاومت – بالا ، بطور نسبی فارغ از گسستگی (شکاف) داخلی می باشند ، حتی در بارگذاریِ اصلی ، البته زمانیکه بارگذاری بطور یکنواخت صورت گرفته باشد . از طرف دیگر ، گزارش شده بتن با مقاومتِ – بالا دارای شکنندگی بیشتری است تا بتن با مقاومتِ – پایین (کم) و این کمبود مربوط به شکل پذیری و پیشرفت تدریجیِ رشدِ شکاف ها (ترک) ، است . برخی از پژوهش های تجربی نشان می دهد که ، فرسودگی ضرورتاً ، بستگی به مقاومت و تراکم (فشردگی) دارد . تحقیقات اَخیر ، حاکی از آن است ، نقص و عیب در بتن و در خصوص بارگذاری مکرر ، می تواند بطور تقریبی توسط بتنِ مربوط به پوش منحنی ، صورت گیرد و مستقیماً با منحنی و افزایش طول نسبیِ ، منوتونیک کوتاه – مدت ، ارتباط دارد . برای بتن با مقاومت – بالا ، هر کاربرد بارگذاری ، موجب آسیب کمتر می شود . هر چند ، تعداد چرخه ها (دوره ها) جهتِ داشتن نقص ، زیاد چشمگیری نمی باشند ، و این بدلیل شیب خمیدگی بزرگتر است که مربوط به پوش منحنی (منحنی محاطی) پیک می باشد . با اینکه کارهای مهمی در این خصوص ، صورت گرفته ، اما مجدداً پژوهش و تحقیقاتِ بیشتری نیاز است که به جنبه های بتن با مقاومت – بالا ، بپردازد ، البته بدون در نظر گرفتن محدودة فولاد و یا فرآیند بارگذاری مکرر و مختلف ، قبل از طراحی ، باید به توصیه های مطرح شده عمل کرد .

پروژه بتن و سیمان

پروژه بتن و سیمان

پروژه بتن و سیمان

بتن در مفهوم بسیار وسیع به هر ماده ای یا محصولی که از یک ماده چسبنده با خاصیت شیمیای شدن تشکیل شده باشد اتلاق می شود. این ماده چسبنده عموماً حاصل فعل و انفعال سیمانهای هیدرولیکی و آب می باشد.

حتی امروزه چنین تعریفی از بتن شامل طیف وسیعی از محصولات می شود. بتن ممکن است از انواع مختلف سیمان و نیز پوزولانها، سرباره کوره ها مواد مضاعف، گوگرد، مواد افزودنی، پلمیرها، الیاف و  غیره تهیه شود. همچنین در نحوه ساخت آن ممکن است از حرارت، بخار آب، اتوکلاو، و خلاء، فشارهای هیدرولیکی و متراکم کننده های مختلف استفاده شود. در اینجا سعی می شود از بتنی صحبت شود که مخلوطی از سیمان و آب وسنگدانه و در نهایت مواد افزودنی است.

 اولین سئوالی که در اینجا مطرح است این است که ارتباط بین مواد تشکیل دهنده مخلوط بتن چیست؟ سه امکان وجود دارد: ابتدا ممکن است تصور شود که اصل ماده ساختمانی ماده چسبنده ای است که از هیدرواتاسیون سیمان و آب ناشی شده است و سنگدانه ها بعنوان مواد ارزان و پرکننده این ماده چسبنده می باشند. امکان دوم این است هک سنگدانه های درشت بعنوان سنگهای بنائی که توسط ملات به هم پیوسته اند در نظر گرفته شود و این ملات دوغاب سیمان و سنگدانه های ریزدانه باشد. امکان سوم این است که بتن بعنوان ماده ای از دو فاز مختلف یعنی سیمان هیدراته شده و دانه های سنگی در نظر گرفته شود. بنابراین خواص بتن به خواص هر یک از فازها و فصل مشترک این دو فاز بستگی دارد.

 هر یک از نظریات دوم و سوم محدودیتهایی داشته و می توانند برای بیان رفتار بتن بکار روند. لیکن در نظریه اول این مسائل وجود ندارد. اگرتصور شود که می توان سیمانی ارزانتر از سنگدانه ها نیز تهیه کرد. این سئوال پیش می آید که آیا می توان سیمان و آب را به تنهایی بعنوان یک ماده ساختمانی( بتن( بکار برد؟ پاسخ قطعاً منفی خواهد بود و علت آن تغییرات حجمی بالای خمیر سیمان می باشد. جمع شدگی خمیر خالص سیمان تقریباً به 10 برابر جمع شدگی بتنی با 250 کیلوگرم سیمان در مترمکعب می رسد. همین مسائل برای خزش و وارفتگی نیز مطرح است. علاوه بر این حرارت زیاد تولیدشده ناشی از مصرف سیمان به مقدار زیاد، بخصوص در آب و هوای گرم، سبب ایجاد ترک خواهد شد.همچنین مشاهده می شود که سنگدانه ها نسبت به خمیر سیمان در مقابل حملات مواد شیمیایی پایدارترند اگرچه خمیر سیمان نیز در این محیط های خورنده  نسبتاً پایدار است. بنابراین صرفنظر از قیمت، مواد سنگی در بتن بسیار مفید خواهند بود.

 بتن با کیفیت خوب

سئوال مهمی که در اینجا مطرح می باشد این است که بتن خوب چه بتنی است؟ می توان با توصیف بتن بد تا حدی مسأله را روشن نمود.بتن بد یا ضعیف بتنی است که به روانی رسوب که پس از سخت شدن کرمومی شود و غیرهمگن و بسیار ضعیف خواهد بود. این ماده از اختلاط آب و سیمان و دانه های سنگی بدست آمده است و با کمال تعجب باید گفت که بتن خوب هم از همین مواد ساخته می شود. لیکن تفاوت در میزان آگاهی از چگونه ساختن بتن می باشد. با آگاهی از چگونگی ساخت بتن خوب دو معیار کلی برای یک بتن خوب تعریف می شود:

 بتن باید در حالت سخت شده و در حالت تازه زمانی که از مخلوط کن تخلیه شده و در قالبها ریخته می شود، مورد پذیرش واقع شود. بطورکلی روانی و غلظت بتن تازه باید طوری باشد که با وسایل موجود در کارگاه بتوان آن را متراکم نمود. همچنین چسبندگی مخلوط باید بحدی باشد که در ضمن حمل و ریختن بتن با وسایل موجود، مواد از یکدیگر جدا شوند. البته موارد فوق مطلق نیست و به حمل بتن با وسایل از پائین بازشونده، دامپر و یا کامیون های تخت بستگی دارد. البته حمل بتن با روش اول بسیار مناسب خواهد بود.

در مورد بتن سخت شده عموماً مقاومت فشاری بعنوان معیار پذیرش در نظر گرفته می شود. تعیین مقاومت فشاری بعنوان یک مشخصه به این علت است که اندازه گیری آن نسبتاً آسان است اگرچه عددی که بعنوان مقاومت از آزمایشها بدست می آید، مقاومت واقعی بتن در ساختمان نمی باشد و تنها کیفیت آن را نشان می دهد. بنابراین مقاومت تنها راه ساده ای است که برای ارزیابی و همسازی بتن با مشخصات در نظر گرفته می شود. علت دیگر انتخاب مقاومت فشاری این است که بسیاری از خواص دیگر بتن به مقاومت آن ارتباط پیدا می کند. بعنوان مثال وزن مخصوص، نفوذپذیری، تا حدی دوام، مقاومت در برابر سایش، مقاومت در برابر ضربه، مقاومت کششی، مقاومت در برابر سولفاتها، و بعضی خواص دیگر با مقاومت ارتباط دارند. لیکن جمع شدگی و افت و تا حدی خزش اینطور نیستند. البته نباید گفت که این خواص بتن صددرصد تابع مقاومت فشاری هستند. بعنوان مثال باید دقت شود که دوام بتن نه تنها با مقاومت بلکه با پارامترهای دیگری نظیر نسبت آب به سیمان و مقدار سیمان در مخلوط نیز مربوط است. اما نکته اینجاست که عموماً بتن با مقاومت بالا خیلی از خواص مطلوب را دارا می باشد. مطالعه در جزئیات این موارد از مباحثی است که تکنولوژی بتن به آن می پردازد.

شیمی ترکیبات سیمان

مواد خام تشکیل دهنده سیمان اساساً از اکسیدهای کلسیم، سیلیسیم، وآهن تشکیل شده اند. این مواد در کوره با هم ترکیب شده و  به غیر از مقداری آهک آزاد باقیمانده که فرصت کافی برای فعل و انفعال نداشته است، ترکیبات شیمیایی جدید و پایداری نتیجه می شوند. در هنگام خنک کردن مصالح، براساس سرعت خنک کردن، مواد به شکل بلوری و بی شکل ظاهر می گردند. دانه های بی شکل که اکثراً شیشه ای هستند و دانه های بلوری شده، در حالیکه یک فرمول شیمیایی دارند، دارای خواص متفاوتی می باشند. برای سیمان معمولی درصد ترکیبات حاصل از فعل و انفعالات فوق با داشتن درصد اکسیدهای موجود در کلینگر و با فرض اینکه کریستاله شدن کامل انجام پذیرفته باشد قابل محاسبه است.

جدول(_2-1) چهار ترکیب اصلی سیمان با علائم اختصاری مشخصه آنها را نشان می دهد. علائم مختصر شده که توسط شیمیدانهای سیمان پیشنهاد گردیده است به صورت   ،،، و  می باشد.

 جدول 2-1 ترکیبات اصلی سیمان پرتلند

نام ترکیب        اکسیدهای تشکیل دهنده         علامت اختصاری

سه کلسیم سیلیکات                                                        

دو کلسیم سیلیکات                                                                       

سه کلسیم آلومینات                                                            

چهار کلسیم آلومینوفریت                                         

محاسبه مربوط به میزان ترکیبات سیمان حاصل از اکسیدهای اصلی تشکیل دهنده آن، توسط« بوگ» انجام شده و بنام« معادلات بوگ» معروف می باشد این معادلات درصد ترکیبات اصلی سیمان را نشان می دهند.علاوه بر مقادیر داخل پرانتزها درصد اکسیدهای تشکیل دهنده سیمان نسبت به کل وزن سیمان را نشان می دهند                                                                                                                                                                                                          

سیلیکاتها یعنی و تر کیبات اصلی و مهم سیمان می باشند و د ر حقیقت مقاومت سیمان هیدراته شده به آنها بستگی دارد

( اکسیدهای تشکیل دهنده این سیلیکاتها تأثیرات مهمی روی شکل اتمی و کریستالی و خواص هیدرولیکی آنها دارند. در حقیقت حضور  در سیمان سودمند نیست. این ترکیب نقشی در مقاومت سیمان، به جز کمی در سن اولیه آن نداشته  بعد از سخت شدن سیمان، در معرض حمله سولفاتها با تشکیل سولفوآلومینات کلسیم

( اترینگایت) سبب خرابی و فساد آن می گردد. بهر حال در تولید سیمان در ترکیب اکسید کلسیم با اکسید سیلیسیم سهولت ایجد کرده و سودمند می گردد  که به میزان کمی بوجود می آید در مقابل سه ترکیب اصلی دیگر نقش عمده ای در خواص سیمان ندارد. بهرحال این ترکیب با سنگ گچ سیمان سولفوفریت کلسیم تشکیل می دهد. که این ماده هیدراتاسیون سیلیکاتها را تسریع می کند.

سیمان

 میزان سنگ گچی که به کلینگر سیمان اضافه می شود بسیار مهم بوده و بستگی به میزان  و قلیائیهای سیمان دارد. بالارفتن سیمان باعث در دسترس قراردادن تعداد زیادتری  در روزهای اولیه فعل و انفعال شد و این میزان سنگ گچ مورد نیاز را افزایش می دهد. افزایش سنگ گچ بنوبه خود سبب انبساط بیش از حد و خرابی سیمان سخت شده می گردد. مقدار بهینه سنگ گچ، براساس حرارت ایجاد شده از فعل و انفعال سیمان تعیین می شود. پیشرفت مناسب فعل و انفعالات ما را مطمئن می سازد که وقتی همه سنگ گچ ترکیب شود مقدار کمی  باقی می ماند. استانداردهای BS 12: 1978 و ASMTIC 150-84 مقدار مناسب سنگ گچ را به صورت میزان  موجود، توصیه می کنند.

 علاوه بر اکسیدهای اصلی ذکر شده در جدول(2-1) اکسیدهای فرعی نظیر  و  سبز به مقدار بسیار کمی در سیمان وجود دارند. دو اکسید سدیم و پتاسیم که بنام قلیائیهای سیمان می باشند، در این بین اهمیت دارند. این اکسیدها با پاره ای از امواد سنگی در بتن ترکیب شده و سبب خرابی بتن و نیز تغییر در میزان افزایش مقاومت آن می گردند، بنابراین مقدار کم آنها در سیمان نیز می بایستی کنترل شود و به آن اهمیت داده شود.

 جدول(2-2) درصد اکسیدهای موجود در سیمان پرتلند را نشان می دهد. همچنین در جدول(2-3) درصد اکسیدهای یک نوع سیمان معمولی استاندارد بهمراه ترکیبات حاصل از معادلات

« بوگ» نشان داده شده است.

جدول(2-2) مقدار تقریبی اکسیدهای سیمان پرتلند

          اکسید                         مقدار به درصد

                                       67-60

                                       25-17

                                       8-3

                                      6-5/0

                                       4-1/0

                                   3/1-2/0

                                          3-1

در جدول(2-3) حمله پس مانده نامحلول که با استفاده از اسیدکلرئیدریک بدست آمده است در حقیقت ناخالصی سیمان را که به مقدار زیاد ناخالصی در سنگ گچ می باشد نشان می دهد. استاندارد BS 12: 1978 مقدار پسمانده نامحلول را به حداکثر 5/1 درصد وزن سیمان محدود می کند. مقدار مشابه در استاندارد ASTMIC 150-84 حدود 75/0 می باشد. افت سرخ شدن در این جدول درواقع میزان کربناتاسیون و هیدراتاسیون آهک آزاد و اکسید منیزیم آزاد سیمان را در هوا نشان می دهد. هر دو استاندارد ASTM و BS مقدار افیت سرخ شدن سیمان را به 3 درصد محدود می کند. لیکن در مناطق گرمسیری تا حد 4 درصد را مجاز می داند. از آنجا که آهک آزاد هیدراته شده در سیمان بی ضرر می باشد، لذا برای یک مقدار مشخص آهک آزاد بالاتر بودن افت سرخ شدن سودمند می باشد.

 جدول( 2-3)- اکسیدها و ترکیبات مختلف سیمان پرتلند تیپ 1

       درصد اکسیدها                 ترکیبات محاسبه شده براساس فرمول بوگ( درصد)

                  63                                          8/10

                 20                                           1/54

                6                                             6/16

                3                                            1/9

               5/1              ترکیبات فرعی                      -

                  2     

               1   

سایر اکسیدها        1

افت سرخ شدن      2

پس ماند نامحلول 5/0

انواع سیمان پرتلند

سیمانهایی که با ترکیبات مختلف شیمیایی ساخته می شوند خواص متفاوتی نیز نشان می دهند. بنابراین می توان با انتخاب مواد خام، نوع خاصی از سیمان با خواص مطلوب و خواسته شده ساخت. امروزه چندین نوع سیمان پرتلند و همچنین سیمانهای خاص برای موارد استفاده خاص در جهان ساخته می شوند. جدول 2-7 انواع اصلی سیمانهای پرتلند را که مطابق استانداردهای BS و ASTM می باشند، نشان می دهند. در جدول( 2-8) اکسیدهای آزاد و ترکیبات پنج نوع سیمان پرتلند جهت مقایسه آورده شده است.

 اکثر سیمانهای فوق برای ساخت بتنی با دوام در شرایط مختلف محیطی تولید شده اند. بهرحال غیرممکن است که ترکیبات سیمان بتواند جواب کاملی برای حل مسأله دوام بتن ارائه کند. البته خواص فیزیکی و مکانیکی بتن سخت شده نظیر مقاومت، جمع شدگی، نفوذپذیری، مقاومت در مقابل هوازدگی و خزش، علاوه بر سیمان و ترکیبات آن به عوامل دیگری نیز بستگی دارند. لیکن سیمان نقش عمده ای را در مقاومت ایفا می کند. در شکل( 2-4) روند افزایش مقاومت بتن های ساخته شده از سیمانها نشان داده شده است. اگرچه این روند در سیمانهای مختلف متفاوت است، لیکن مقاومت 90 روزه آنها اختلاف ناچیزی دارند. بطورکلی سیمانهای با روند سخت شدن آرام، مقاومت نهایی بالاتری را نشان می دهند بطور مثال سیمان با حرارت زایی کم( نوع 4) کمترین مقاومت را بعد از 28 روز نشان می دهد. ولی همین سیمان بعد از پنج سال دوم بیشترین مقاومت را کسب کرده است.